مقامات ایران و آمریکا روز دوشنبه، دور تازه‌ای از مذاکرات بلندپایه را در ژنو به پایان رساندند. در این مذاکرات پیشنهادی ارائه شده که به مدت حداقل ده سال، توانایی ایران برای تولید مواد هسته‌ای را به شدت کاهش می‌دهد، اما در سال‌های پایانی توافق، به تدریج محدودیت‌ها علیه تهران کاهش خواهد یافت.
کاهش تدریجی محدودیت‌ها بخشی از تلاش‌ها برای نرم کردن منتقدان داخلی ایران است که با هرگونه توافقی که کشور را مجبور به کنار گذاشتن تولید هسته‌ای برای یک نسل می‌کند مخالفت هستند و همچنین آرام کردن تندروهای واشنگتن که برخی از اعضای کنگره‌اش با توافقی که محدودیت طولانی‌مدت بر برنامه ایران اعمال نکند، مخالف‌اند.
طول مدت توافق هنوز از موارد اختلاف است: پرزیدنت اوباما و جان کری گفته‌اند، هرگونه توافقی که زمان “گریز” هسته‌ای ایران را کمتر از یکسال قرار دهد امضاء نمی‌کنند. اما موضوع دیگری نیز وجود دارد که موجب شکاف بین طرفین شده است. آمریکا اصرار دارد، برنامه هسته‌ای ایران باید به مدت ۱۵ سال یا بیشتر محدود شود و برخی از مقامات ایرانی می‌گویند، این کشور باید بتواند پس از هفت سال تعداد سانتریفیوژهای خود را برای غنی‌سازی افزایش دهد.
آنتونی بلینکن، معاون جدید وزیر خارجه آمریکا روز دوشنبه در موسسه اسپن در واشنگتن گفت: “ارقام به صورت انتزاعی بی‌معنی هستند.” وی افزود، زمان هشدار بستگی به عوامل دیگری هم دارد، از جمله این‌که آرایش سانتریفیوژها چگونه خواهد بود، آیا برای غنی‌سازی از سانتریفیوژهای جدید یا کارآمدتر استفاده می‌شود، و این‌که ایران اجازه داشتن چه مقدار ذخیره سوخت هسته‌ای در داخل کشور را خواهد داشت. بخشی از توافق این است که ایران باید بخش اعظمی از ذخیره هسته‌ای خود را به روسیه بفرستد، اما هنوز مشخص نیست چه مقدار.
آقای بلینکن می‌گوید، کلید آن این است که به توافقی دست یابیم تا اگر ایران تصمیم بگیرد به سمت بمب برود، زمان زیادی برای مقابله داشته باشیم. وی گفت: “نتیجه مذاکرات باید قوی‌ترین و موثرترین بازرسی‌ها و دسترسی‌هایی باشد که تا بحال کشوری دیده است، چون ایران اعتماد جامعه بین‌المللی را از دست داده است.”
ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا مستقیما با علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که جواد ظریف وزیر خارجه این کشور را در این مذاکرات همراهی کرده، در ارتباط بوده است. آقای صالحی ده‌ها سال پیش در موسسه تکنولوژی ماساچوست که در همان زمان آقای مونیز استاد جوانی در آن دانشگاه بوده تحصیل کرده است.
یک مقام ارشد دولت آمریکا به خبرنگاران گفته است: “پیشرفت‌هایی داشته‌ایم. هنوز راه درازی در پیش داریم.”
مهلت دستیابی به چارچوب توافق نهایی پایان ماه مارس است. هنوز مشخص نیست فرم توافق مارس چگونه خواهد بود. آیا یک سند رسمی است که آمریکا، متحدانش و ایران علنی خواهند کرد؟ یا این‌که پرونده‌ای محرمانه در مورد وضعیت مذاکرات خواهد بود که به اطلاع کنگره می‌رسد؟ دور بعدی مذاکرات دوشنبه آینده آغاز می‌شود.
برخی از ناظران غربی ابراز نگرانی کرده‌اند، ممکن است آقای صالحی، وزیر خارجه دولت تندروی پیشین ایران، به دنبال حفظ فعالیت‌های هسته‌ای کشور باشد. آقای صالحی در ماه ژوئیه عنوان کرد، ایران باید بتواند تا سال ۲۰۲۱، که قرارداد تامین سوخت نیروگاه بوشهر توسط روسیه به پایان می‌رسد، توان غنی‌سازی اورانیوم با مقیاس صنعتی را دارا باشد.
مهلت دستیابی به توافق نهایی ۳۰ ماه ژوئن خواهد بود. هر دو طرف گفته‌اند علاقه‌ای به تمدید دوباره مذاکرات ندارند.
آن‌چه فشار بر روند مذاکرات را افزایش داده، برنامه بنیامین نتانیاهو برای سخنرانی در کنگره آمریکا در سوم مارس است. روز یکشنبه، آقای نتانیاهو گفت، از ادامه مذاکرات شگفت‌زده شده، چراکه ایران هنوز به سئوالات آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای درباره فعالیت‌های هسته‌ای خود در سال‌ها گذشته پاسخ نداده است.
منبع: نیویورک تایمز - 23 فوریه
