همزمان با گام نهادن چین به بخشی از تحریم های جهانی علیه جمهوری اسلامی و جستجوی کره جنوبی و ژاپن برای یافتن مشتری های نفتی جایگزین، رئیس دولت، وزیر خارجه و رئیس دستگاه قضائی جمهوری اسلامی یک صدا از تسلیم نشدن “ملت” در برابر فشارهای اقتصادی خبر داده اند. صالحی وزیر خارجه افزوده دولت برای بدترین سناریو ها آماده شده است. این سیاست تبلیغاتی بعد از آن رواج یافته که آیت الله خامنه ای رییس بانک مرکزی را مورد عتاب قرار داد و گفت ما دست بالا را در جنگ داریم.
“ملت ایران هرگز در برابر آن ها تسلیم نخواهد شد.” این ها را روز گذشته رئیس دولت مستقر در واکنش به درخواست غرب از جمهوری اسلامی برای کنار گذاشتن سویه های نظامی برنامه اتمی اش مطرح کرد. محمود احمدی نژاد که روز شنبه در سی و سومین سالگرد پیروزی انقلاب 57 در تهران سخنرانی می کرد، بار دیگر پای ملت را به میان کشید تا بگوید: “( غربی ها) می‌گویند مذاکره؛ ما همواره آماده مذاکره در چارچوب عدالت و احترام بوده‌ایم اما هر روز یک بهانه می‌آوردند و قطعنامه صادر می‌کنند ولی باید بدانند با زبان زور و توهین سخن بگویند ملت ایران هرگز در برابر آنها تسلیم نخواهد شد.”
وی دیروز در اعلام چنین مواضعی تنها نبود. وزیر خارجه نیز در اظهارنظری گفته است گمانه زنی هایی که به احتمال حمله نظامی علیه تاسیسات اتمی می پردازند “بی اساس” است، گرچه وی از یاد نبرده است تا خاطرنشان کند جمهوری اسلامی برای “بدترین سناریو ها” آمده است. صالحی که معمولا در مقام بالاترین مقام دیپلماتیک نظام مواضع میانه ای اتخاذ می کند این بار گفته است دولت مستقر در مواجه با حمله به ایران “نقشه هایی” دارد. نقشه هایی که وی توضیحی پیرامون مختصات آن ارائه نکرده است.
او به “ملت” یادآوری کرده است که جمهوری اسلامی ایران همه تهدیدها را جدی می‌گیرد. وزیر امور خارجه می افزاید: “ما خواب نیستیم. ضمن این‌که برای بدترین سناریوها نقشه‌هایی داریم و آماده هستیم اما می‌دانیم که اتفاقی نمی‌افتد.”
اوایل این ماه نیز در آشفته بازار اقتصاد ایران، محمود احمدی نژاد روز شنبه روبروی دوربین تلویزیون “تلویزیون مکزیک نشست تاهمانند دیگر سران حاکمیت از مقاومت جامعه در برابر تحریم های اقتصادی جامعه بین المللی علیه جمهوری اسلامی سخن به میان آورد. او گفت: “تحریم‌های ناعادلانه سلطه‌گران علیه جمهوری اسلامی ایران اثری بر ملت ایران نداشته و نخواهد داشت.”
این اظهارات در حالی مطرح می شود که اواخر ماه آذر رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی برای توصیف شرایط دشوار کشور در صورت ادامه این تحریم ها گفته بود: “باید پیش بینی آن را داشته باشیم که اگر این تحریم ها روی داد بتوانیم یکی دو سال یا بیشتر کشور را حفظ کنیم؛ انگار در شعب ابی طالب هستیم.
تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی از اواخر مهر امسال بار دیگر با انتشار دو مقاله در روزنامه هاآرتص و گاردین به عنوان هدفی جدی برای حمله جنگنده های اسرائیلی مطرح شد. پس از آن با انتشار گزارش آژانس بین المللی که صراحتا سویه های نظامی برنامه اتمی را افشا می کرد، ایالات متحده و ایالات متحده را ترغیب کرد تا شدیدترین تحریم ها در سه دهه اخیر را علیه تهران اعمال کنند. آن ها شاهرگ های اقتصاد ایران – نفت و بانک مرکزی – تحریم کردند.
گرچه دیروز قاضی القضات جمهوری اسلامی نیز همراه با دولتی این تحریم ها را بی اثر خواند. آیت الله صادق لاریجانی روز شنبه در راهیپمایی 22 بهمن به خبرنگاران حاضر گفت: “ملت ایران هیچ موقع در مقابل فشار بیگانگان تسلیم نمی‌شود و پیام مهم امروز برای غرب و بدخواهان این است که تهدیدها در این کشور اثر نخواهد گذاشت و مردم و ملت‌مان به خاطر تحریم تسلیم بیگانگان نمی‌شوند.”
این مواضع پس از آن مطرح می شود که آیت الله خامنه ای چهاردهم بهمن در هنگام خواندن خطبه های سیاسی نماز جمعه تهران مواضع نظام در برابر تحریم ها را چنین مطرح کرد :“آمریکا و دیگران بدانند و می دانند که ما هم در برابر تهدید و تحریم نفتی، تهدیدهایی داریم و هر وقتی لازم باشد، اعمال می کنیم” رهبر جمهوری اسلامی توضیحی پیرامون تهدیدهای مذکور نداد.
ورود چین به تحریم ها
تحلیل گران می گویند جمهوری اسلامی می پندارد ابرقدرت هایی همچون چین و روسیه که شرکای اقتصادی سنتی ایران از زمان انقلاب محسوب می شوند در تحریم های غربی ها شرکت نمی کنند و آن را برگ برنده خود می دانند. گرچه دیروز پکن قدری جمهوری اسلامی را نا امید کرد چرا که خبر می رسد چینی ها نیز تنبیهاتی برای اقتصاد کشور در نظر گرفته است. بر اساس خبر ها چین که بزرگترین مصرف کننده سنگ‌آهن در جهان به شمار می‌رود، اعلام کرده که واردات سنگ‌آهن خود را از ایران از مارس 2012 کاهش خواهد داد. ایران سالانه بالغ بر دو میلیارد دلار سنگ‌آهن به چین صادر می‌کند؛ ماده‌ای که در صنعت فولادسازی چین کاربرد دارد.
در چند سال اخیر سهم ایران از صادرات این محصول در بازار جهانی حدود 5 میلیون تن بوده که عمده آن توسط شرکت “گل گهر” در شهر سیرجان تحقق یافته است. چین با بیش از 600 میلیون تن حجم واردات سنگ اهن، حدود 70 درصد از سهم وارداتی این محصول را در دنیا در اختیار دارد و جمهوری اسلامی همواره حساب ویژه ای برای صدور این محصول به عنوان یکی از عمده ترین صادرات “غیر نفتی” باز کرده تا انجا که تا پایان سال 1393 (پایان برنامه پنجم توسعه کشور) قرار است ظرفیت سنگ آهن به 42 میلیون تن خواهد رسید.
کارشناسان علت شکایت چین از بی کیفیتی محصول سنگ اهن وارادتی از ایران را مرتبط با ممنوعیت صادرات سنگ آهن تغلیظ شده به دلیل افزایش نیاز واحدهای فولادسازی داخلی می دانند. گفتنی است اصلی ترین کاربرد صنعتی سنگ اهن در فرآیند تولید فولاد از اهن است. کارخانجات داخلی عمده سنگ اهن کنسانتره ( با کیفیت) را در تولید فولاد داخلی به کار می برند و سنگ آهن های گندله ( کم کیفیت) را صادر می کنند.
کارشناسان اقتصادی می گویند گرچه کاهش صدور سنگ آهن به چین به خودی خود، یک افول بزرگ در مناسبات تجاری به شمار نمی آید اما این بیانیه می تواند نموداری از بی اعتمادی پکن به تهران در تعهدات تجاری اش باشد؛ امری که می تواند دیگر حوزه های تجاری دو کشور را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
چین حدود یکسال پیش، پس از اختلاف نظر با جمهوری اسلامی بر سر قیمت نفت، واردات خود از ایران را به نصف کاهش داد و تابستان امسال ترجیح داد این خلا نفتی را در مذاکره با روسیه پر کند. قرار بود شرکت روسنفت، بزرگ ترین تولیدکننده نفت روسیه، به منظور تامین خوراک یک پالایشگاه در حال ساخت در چین، صادرات نفت خود به این کشور آسیایی رابه بیش از رقم کنونی، روزانه 300 هزار بشکه، افزایش دهد.
گفتنی است چین با خرید 22 درصد کل حجم نفت صادراتی ایران، بزرگترین مشتری جمهوری اسلامی به شمار می آید و هرگونه تصمیم چین برای کاهش واردات نفتی، می تواند دولت را با بحران مالی شدیدی مواجه کند. اروپا از توافق نظر کشورهای اروپایی پیرامون “ضرورت تحریم” نفت خبر داده بود.
نگرانی های جدی تری نیز برای مقامات نظام وجود دارد. چرا که خبرگزاری های خارجی می گویند چین با احساس خطر نسبت به جدی تر شدن تحریم های جمهوری اسلامی از هم اکنون در تلاش است برای جبران کاهش واردات نفت از ایران، نفت مورد نیاز خود را از منابع دیگر تامین کند. ان ها البته راه دیگری نیز جلوی پای مقامات در تهران قرار داده اند: فروش نفت به قیمت کمتر از بازار.
پیشنهادی که ناظران می گویند ممکن است جمهوری اسلامی برای از دست ندادن بهترین مشتری نفتی خود آن را بپذیرد.
ژاپن و کره در جستجوی مشتری های جدید
همزمان گزارش ها حاکی از آن است که کره جنوبی و ژاپن نیز در راستای همراهی با غرب برای تحریم نفت ایران در جستجوی مشتری های جدیدی هستند. هفته گذشته مقامات ارشد کره جنوبی به عربستان سعودی رفته بود تا از آن ها بپرسند می توانند خلا ناشی از قطع رابطه نفتی با جمهوری اسلامی را پر کنند. ناظران می گویند نعیمی – وزیر نفت عربستان – با پاسخ مثبت از آن ها استقبال کرده است.
در همین راستا دیروز بخش فارسی سایت بی بی سی به نقل از رویترز نوشت کیونوبو سوگیوچی، از مقامات ارشد شرکت نفتی جی ایکس هولدینگز (JX Holdings) به خبرگزاری رویترز گفته است که این مذاکرات اکثرا با مقامات کشورهای غرب آفریقا انجام شده است.
این شرکت متعلق به ژاپن است. به غیر از این هیات دیگری از توکیو به وانشگتن پرواز کرده اند تا شستی یک روزه را در واشنگتن با مقامات آمریکایی برگزار کنند.
اوایل این ماه اتحادیه اروپا به عنوان دومین مشتری نفتی ایران، همراه با آمریکا طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن 27 کشور عضو این اتحادیه باید از امضای قرارداد جدید نفتی با جمهوری اسلامی حذر کنند.
سرداری که وزیر نفت جمهوری اسلامی هفته گذشته خشم خود را از این تصمیم اعلام کرد. رستم قاسمی در یک خط و نشان جدی برای اروپاییان به آن ها گفت: “کشورهایی که می‌خواهند از ۶ ماه آینده، خرید نفت از ایران را متوقف کنند، از همین امروز اقدام به توقف خرید نفت از ایران کنند.”
گرچه فرمانده سابق قرارگاه خاتم – متعلق به سپاه پاسداران- همزمان کوشش کرد تا اروپا را مشتری بی اهمیت جلوه دهد. سردار رستم قاسمی افزود: “مقدار نفتی که ایران به اروپا می‌فروشد زیاد نیست و اگر امروز این میزان نفت را از ما خریداری نکنند، در اقتصاد کشور و فروش نفت برای ایران محدودیتی ایجاد نمی‌شود.”
