حمید احدی
یک هفته بعد از اولین مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا و در استانه اجلاس سران هشت کشور صنعتی جهان که پیش بینی می شد مهم ترین موضوع آن، فعالیت های هسته ای ایران و تمرد این کشور از قطعنامه های مصوب شورای امنیت باشد، حضور رضا پهلوی و عباس فخرآور به عنوان دو فعال سیاسی مخالف جمهوری اسلامی و ملاقات آن ها را با جورج بوش، رییس جمهوری آمریکا در پراگ، نشان داد که مذاکرات دو کشور درباره اینده عراق نتوانسته تغییری در سیاست های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایجاد کند.
جورج بوش رییس جمهور آمریکا در آستانه سفر به پایتخت چک از روسیه به خاطر “منحرف شدن از مسیر اصلاحات دموکراتیک” انتقاد کرد و در عین حال خطاب به ایران، کره شمالی و کوبا گفت “مردمی که در کشورهای استبدادی زندگی می کنند نباید احساس کنند که فراموش شده اند.”
دوشنبه شب، وفا مستقیم فرستاده خبری تلویزیون صدای امریکا در گزارش مستقیمی از پراگ خبر داد که در پراگ و در حاشیه همایش سران جی هشت، رییس جمهور آمریکا ملاقات هایی با گروه های مخالف جمهوری اسلامی خواهد داشت و به بررسی وضعیت ایران و ایرانیان خواهد پرداخت. وی از رضا پهلوی و محسن سازگارا به عنوان کسانی که به پراک دعوت شده اند یاد کرد.
به دنبال پخش این خبر تلاش خبرنگار روز برای تماس با این دو تن بی نتیجه ماند اما مسلم شد که رضا پهلوی در چکسلواکی است. بعد از ظهر روز سه شنبه فرستاده رادیو آمریکا در دومین گزارش خود اعلام داشت که عباس فخرآور در پراگ حضور دارد اما آقای سازگارا نتوانسته است در پراگ حاضر شود. فخرآور که از چند سال پیش از کشور خارج و به آمریکا پناهنده شده است در برنامه های تلویزیونی رادیو آمریکا خود را به عنوان نماینده جنبش دانشجویی ایران معرفی می کند.
خبرنگار رادیو آمریکا در دومین گزارش خود در عین حال تاکید کرد که صبح سه شنبه دیداری هم بین جورج بوش و رضا پهلوی صورت گرفته و درباره وضعیت ایران گفتگو شده است.
این دومین باری است که فرزند بزرگ آخرین شاه ایران با رییس دولت آمریکا دیدار می کند. بار اول شش سال قبل بود که اعلام گردید در ضمن یک میهمانی خیریه در کاخ سفید، بوش چند دقیقه ای با رضا پهلوی گفتگو کرده است.
دموکراسی و چک
چک قرار است میزبان طرح استقرار سیستم دفاع موشکی آمریکا باشد که با واکنش های شدید روسیه روبه رو شده است. در عین حال این کشور از آن جا که محل استقرار رادیو ازادی [که برنامه فارسی آن به نام رادیو فردا فعالیت می کند] است که توسط دولت آمریکا برای کمک به فضای باز سیاسی کشور های مختلف جهان برنامه پخش می کند، و هم به دلیل حضور واسلاو هاول برنده جایزه نوبل و رییس جمهور پیشین آن کشور که از چهره های شناخته شده جهانی در جهت ازادی بیان است، به عنوان محلی برای گفتگو درباره “دموکراسی و آزادی های دموکراتیک” شناخته می شود. از همین رو بود که رییس جمهور آمریکا در اولین سخنرانی خود در پراگ به شدت به “کشورهائی که هنوز با روش های دیکتاتوری اداره می شوند” انتقاد کرد و با وجود ستایش از همکاری های اقتصادی روسیه و چین با جهان، بابت آن چه که باز نشدن نظام سیاسی این دو کشور نامید انتقاد کرد.
حضور رییس جمهور بوش در پراگ و شرکت در یک گردهم آیی برای همفکری جهانی درباره دموکراسی در چند روز گذشته با مجادله روسیه و آمریکا بر سر استقرار سیستم موشک های پیشرفته امریکائی در جمهوری چک تحت الشعاع قرار گرفت. با قطعی شدن تاریخ امضای قرارداد استقرار سیستم های دفاعی امریکا ناگهان خبری در جهان ترکید که نشان می داد ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه با انتقاد شدید از واشنگتن و سخن گفتن از اغاز دوباره جنگ سرد گفت به عنوان عمل متقابل ممکن است موشک های روسی بخش هائی از اروپا را در هدف خود قرار دهد. واکنش آمریکا ابتدا ساده بود و جورج بوش گفت قبلا به کرملین اطمینان داده که از سیستم دفاع موشکی آمریکا هراسی نداشته باشد.
جورج بوش در سخنرانی خود در پراگ در اشاره به روند دموکراسی در جهان دوستی آمریکا را با روسیه و چین “پیچیده” خواند.
آقای بوش در سخنان خود خاطرنشان کرد: “در روسیه، اصلاحاتی که پیش از این به شهروندان این کشور وعده داده شده بود، از مسیر خود منحرف شده و مشکلاتی برای توسعه دموکراتیک به وجود آمده است.”
رییس جمهوری آمریکا گفت که “اگر چه جوامع با سرعت های متفاوتی توسعه می یابند اما دموکراسی دارای ارزش هائی جهانی و غیرقابل تغییرست .” وی در عین حال خواهان آزادی سریع و بی قید وشرط مخالفان در کشورهایی چون روسیه سفید، برمه، کوبا و ویتنام شد.
وضعیت مسکو
آن چه وضعیت روسیه را در موقعیت دشواری قرار داده، نزدیک شدن تاریخ پایان دوره ریاست جمهور ولادیمیر پوتین و کوشش هائی است که از سوی وی و حزب مورد حمایتش به کار می رود تا رقیبان وی و منقدان دولتش سرکوب شوند. قتل نویسندگان روشنگر، دخالت آشکار در سیستم اطلاع رسانی، نقص موازین ازادی مطبوعات، ایجاد وحشت در میان گروه های مختلف اجتماعی مانند سرمایه داران و دانشجویان و فعالان سیاسی موجب شده است که روسیه به سرعت به جدول کشورهای دارای کارنامه منفی در حقوق بشر تنزل یابد.
دخالت در امور کشورهای همسایه، به ویژه جمهوری های سابق شوروی باعث شده است که تا سران کشورهای غرب نگرانی خود را از تجدید حیات شوروی اعلام دارند و با اشاره به تلاش روسیه برای حاکمیت کامل بر منابع گاز و نفت جهان به جهانیان هشدار دهند که خرس قطبی با دندان های اتمی و منابع فراوان نفت و گاز خطری بالقوه برای تمدن غربی محسوب می شود.