اواخر هفته گذشته، محمدجواد ظریف سفری به قم کرد تا با مراجع مذهبی سنتی ساکن این شهر دیدار کند. در برابر حملاتی که راستگرایان تندرو در هفته‌های گذشته به توافقنامه هسته‌ای و سیاست خارجی دولت کرده بودند، استفاده تبلیغاتی از حمایت مراجع مذهبی شیعه می‌توانست به تقویت جناح دولتی منجر شود.
روزنامه دولتی ایران، در گزارشی از سفر ظریف به قم مراجع دیدار کننده با ظریف را آیات عظام جوادی آملی، صافی گلپایگانی، موسوی اردبیلی، وحید خراسانی، شبیری زنجانی، نوری همدانی وعلوی گرگانی عنوان کرده بود. این دیدارهای کم سابقه که در واقع شامل اکثریت جریان‌های درونی مرجعیت مذهبی محسوب می‌شد، پیروزی بی‌سابقه‌ای برای دولت تلقی شد.
روزنامه آرمان، نزدیک به هاشمی‌رفسنجانی در گزارشی با عنوان “تمجید بی سابقه مراجع از ظریف” نوشت: “سردار دیپلماسی با سری افراشته و گام‌هایی استوار به سمت پایتخت مذهبی ایران رفت و در مقام یک قهرمان ملی مورد اقبال و استقبال مراجع عظام تقلید قرار گرفت و با قلبی آرام و پشتوانه‌ای مرصوص‌تر از همیشه به پایتخت سیاسی بازگشت.” نویسنده آرمان اضافه کرده بود: “طیف‌ها، کنشگران و شخصیت های مختلف اجتماعی و سیاسی پیرامون برجام و حمایت از مذاکره‌کنندگان سخن گفته‌اند اما بی‌هیچ شک و شبهه‌ای سخنان و رهنمودهای مراجع تقلید در حمایت وتجلیل از مذاکره‌کنندگان و دستاورد آنان، آن هم با تعابیر نغز و تصریحات بی‌سابقه‌ای که در دیدار با ظریف به‌کار بردند، ارزش و اعتبار دیگری دارد بویژه که تندروها خاستگاه خود را در بین سنتی‌ها و قشر مذهبی معرفی می‌کنند و اکنون بزرگ‌ترین چهره‌های مذهبی کشور اینچنین صریح و بی‌پرده از برجام و دستگاه سیاست خارجی کشور و رویکرد تعامل سازنده آنان به حمایت می‌پردازند.”
سفر ظریف به قم، در واقع شکست تلاش راستگرایان تندرو برای همراه کردن مراجع مذهبی با مخالفان برجام نیز بود. برای نمونه چند روز پیش و قبل از سفر ظریف به قم، حجت‌الاسلام رسایی، نماینده مجلس با نوشتن نامه‌ای به آیت‌الله مکارم شیرازی پرسیده بود: “اکنون برای مؤمنین سئوال این است که با توجه به آغاز اجرای برجام (جمع‌آوری سانتریفیوژها در نطنز و فردو) از سوی دولت، بدون رعایت شروط تعیین شده از سوی امام خامنه‌ای، وظیفه شرعی آنها چیست؟ در حقیقت آنچه به نام «برجام» در حال انجام است، همان چیزی نیست که مراحل «شرعی و قانونی» را طی کرده است.” او اضافه کرده بود: “با توجه به اینکه هنوز تضمین‌های کافی برای تخلف طرف مقابل از لغو تحریم‌ها گرفته نشده از جمله اینکه اوباما و اتحادیه اروپا هیچ اعلام کتبی در این باره ارائه نداده‌اند و تحریم‌ها هم محکم‌تر از قبل به قوت خود باقی است، آیا مؤمنین باید سکوت کنند یا باید برای اجرایی شدن فرمان ولی امر مسلمین، نسبت به اقدامات غلط دولت، تذکر دهند؟”
پاسخ مکارم شیرازی اما آن چیزی نبود که ظاهخرا انتظارش می‌رفت. او او خطاب به رسایی نوشته بود: “از اینکه قبول دارید برجام مراحل پنج‌گانه خود را پشت سر گذاشته است خوشوقتیم؛ ولی در مورد بعضی از اشکالات اجرای آن سئوال کرده بودید، آنچه ما در بیانیه و سخنرانی سابق عرض کرده‌ایم درباره اجرای برجام نبوده است، اگر در اجرای برجام اشکالی وجود داشت و یا شرایط نه‌گانه مقام معظم رهبری مدظله العالی رعایت نشده بود، شما و دیگران می‌توانید از مجریان برجام توضیح بخواهید و اگر توضیح آنان قانع‌کننده نبود از طرق قانونی دنبال کنید. ان‌شاء‌الله تعبیرات، دوستانه باشد که تمام ملت و مسئولان را به وحدت نزدیک‌تر کند.”
اکنون مکارم شیرازی در حمایتی آشکار از اجرای برجام خطاب به ظریف گفته است: “همانطور که قبلاً گفته‌ام باید اصل برجام را پایان یافته تلقی کرد، مناقشه کردن و نفی برجام، با هیچ عقل و حکمتی سازگار نیست. الان فقط باید برای نحوه اجرای آن بحث شود. در ضمن شما در برابر مخالفت ها، حساسیت نشان ندهید.”
با اینهمه در حالی که به نظر می‌رسید زمینه حملات راستگرایان به دولت در حوزه سیاست خارجی کاهش یافته باشد، حملات جدید آنها اینبار در زمینه سیاست داخلی دولت آغاز شد.
در اخرین نمونه از این حملات، حجت‌الاسلام کاظم صدیقی امام جمعه تهران، در مراسم نماز جمعه این هفته تهران گفت: “یک موعظه دردمندانه به آقای رئیس‌جمهور دارم، آقای رئیس‌جمهور در افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات مطالبی را گفتند که نیش داشت، از چه کسی دفاع می‌کنید و به چه کسی حمله می‌کنید؟ کسی که در رأس دستگاه اجرایی قرار دارد و بعد از مقام معظم رهبری عالی‌ترین مقام کشور محسوب می‌شود نباید با مسائل با عصبانیت برخورد کند، نباید نیش‌دار صحبت کند، باید ادبیات این فرد مؤمن شادکن باشد.” او اضافه کرد: “حیف است که فرد (رئیس‌جمهور) در برابر بیگانگان رعایت ادبیات و همه جوانب را بکند اما در حمله به خودی‌ها، به مؤمنین، متدینین و خدمتگزاران کشور طور دیگری صحبت کند، حیف است آقای رئیس‌جمهور در حصار جریان خاصی قرار گیرد، ما این نوع ادبیات را در شأن یک رئیس‌جمهور نمی‌بینیم.”
پیش از او هم صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه با انتقاد از سخنان روحانی گفته بود: “رئیس جمهور محترم دو سه عبارت را به کار بردند از جمله اینکه قوه قضاییه باید مأمن جامعه باشد و اگر نمک سالم باشد، هر چیزی اشکال داشته باشد می‌توان جلوی آن را گرفت اما اگر نمک فاسد شود کار بسیار سخت می‌شود، باید پرسید مقصود از این جملات شرطی چیست، آن هم در حالی که این جملات در مورد قوه مجریه هم کاربرد دارد و می‌توان گفت اگر قوه مجریه فاسد شود، اگر دولت فاسد شود و اگر رئیس جمهور فاسد شود کار سخت می‌شود. اگر مقصود این است که القا کنیم قوه قضاییه این طور شده است که افترا است و اگر غیر از آن باشد اهانت است.” او همچنین این سخن روحانی را که “از طریق برخی روزنامه‌ها می‌توان فهمید که فردا چه‌کسی دستگیر می‌شود” نادرست و خلاف واقع و توهین به دستگاه قضایی دانسته و گفته بود: “چرا با سخنانی که به‌قول طلبه‌ها از سنخ تناقض صدر و ذیل است به حرفهای خلاف واقع دامن می‌زنیم و این طور القا می‌کنیم که روزنامه خاصی طوری بر قوه قضاییه سیطره دارد که امروز می‌گوید و فردا فردی دستگیر می‌شود، اینها سخنان خلافی است که هیچ‌گاه انتظار بیان آن را از مسئولین مطلع نظام نداریم.”
در همان زمان، خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران نیز با انتشار یادداشتی به روحانی توصیه کرد که “بهتر است آقای رئیس‌جمهور در جایگاه رئیس قوه مجریه، نقد و نقادی را به رسانه‌ها بسپارد و خود به امور اجرایی مملکت و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم بپردازد.” نویسنده این خبرگزاری با اشاره به اظهارات روحانی در نمایشگاه کتاب نوشته بود: “این اظهارات به‌وضوح تضعیف سایر قوا و نهادهای برآمده از انقلاب است و می‌تواند جامعه را دچار تشتت، نگرانی و بی‌اخلاقی کند، روشی که بعضاٌ در گذشته توسط برخی رؤسای جمهور برای لاپوشانی بر ضعف‌های خود، انجام‌شده و جواب نداده و به رویگردانی مردم از مسئولین فوق منجر شده است.”
به نظر می‌رسد که با شدت گرفتن رقابت در صحنه سیاست داخلی و خصوصا با نزدیک‌تر شدن انتخابات اسفند ماه آینده، شدت حملات به دولت از سیاست خارجی به سمت سیاست داخلی تغییر جهت خواهد داد.
