درحالی که سپاه پاسداران پس از رهبری سید علی خامنه ای با تاسیس قرارگاه خاتم الانبیاء و شرکت های زیرمجموعه اش در این نهاد نظامی اقتصاد ایران را تحت اختیار خود گرفته است، علی لاریجانی رییس مجلس هشتم در دیدار با فرماندهان و اعضای بسیج، در عین انتقاد از “اقتصاد دولتی” حضور سپاه را ناکافی خواندو خواستار ورود بسیج به عرصه اقتصادی کشور شد.
علی لاریجانی در همایشی با عنوان “بسیج؛ توسعه، اشتغال و کارآفرینی” ضمن انتقاد از اقتصاد دولتی گفت: “اقتصاد دولتی در ایران سابقه 80 ساله دارد؛ از زمان ورود اقتصاد نوین به ایران در عصر قاجار سیستم دولتی به وجود آمد که در دوران پهلوی نیز ادامه حیات داد و تعداد محدودی از افراد مرتبط با حاکمیت کل اقتصاد را در اختیار گرفتند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به دلیل وجود بحثهای تئوریک ناقص و مصالح اقتصادی سیستم اقتصاد دولتی تداوم یافت.”
رییس مجلس با بیان اینکه ”اگر بخواهیم موضوع اشتغال را حل کنیم باید اقتصاد مردمی شود” با یادآوری “جایگاه بسیج در اقتصاد و توسعه اشتغال” از مسئولان این نهاد نیمه نظامی خواست تا “برخی کارهای مربوط به اشتغال را بر دوش بکشند و با کارآفرینی به رفع مشکل اشتغال کمک کنند.”
وی در ادامه این اظهاراتش با اشاره به اینکه “قرارگاه سازندگی (خاتم الانبیاء)کارهای زیادی انجام داده اما نتوانسته مشکل اشتغال کشور را حل کند” اضافه کرد: “بسیج می تواند با ایفای نقش کاتالیزور نقش واسطه را بین مردم و دستگاه های دولتی بازی و شرایط کارآفرینی را تسهیل کند. باید در سطح جامعه فضای اعتماد ایجاد کنیم تا شرایط کسب و کار بهبود پیدا کند که بسیج می تواند از طریق ایجاد بسیج ملی در سطح کشور این اقدام را انجام دهد.”
رییس مجلس هشتم ضمن بیان اینکه “بسیج با وجود اینکه در قالب یک نهاد است اما خود را در آن محدود نمی کند هم دردوران جنگ فعالیت می کند و هم پس از آن آمادگی دارد که به شکل دیگری اقدام کند” به فرماندهان بسیج قول مساعدت داد و خاطرنشان کرد: “در مجلس برای ایجاد تسهیلات برای بسیج و سایر نهادها اقدام لازم انجام شود.”
علی لاریجانی پیش از این نیز در 22 اردیبهشت ماه سال جاری در دیدار با فرماندهان قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه پاسداران ضمن تمجید از “بالندگی سپاه” گفته بود: “چندی پیش افرادی گفتند سپاه علاوه بر قوه دفاعی و فرهنگی در اقتصاد نیز حضور پیدا کرده و این نوعی بلوکه کردن است و من همانجا به یاد سخن امام خمینی افتادم که هنگامی که برخی به ایشان گفتند سپاه به دنبال کودتا است گفتند اگر سپاه کودتا کند خوب است”.
رییس مجلس ضمن انتقاد کوچکی با این مضمون که “فعالیت های سپاه رقابت سوز نباشد” البته تاکید کرده بود که: “چرا باید نسبت به قرارگاه سازندگی که از امکانات سپاه برای آبادانی کشور کمک می‌گیرد حساس شویم آنها تصور می‌کنند شما جایگزین چیزی شده‌اید که البته همه این حرف‌ها را کج‌اندیشی و ندانستن موضوع می‌دانم چراکه شما برادران عاشقی هستید که می‌خواهید در هر عرصه‌ای کار را پیش ببرید و منفعتی نیز برای خود نمی‌طلبید”.
سپاه و حضور آسوده در اقتصاد
درخواست علی لاریجانی از فرماندهان بسیج برای حضور در عرصه اقتصاد و اشتغال آفرینی در شرایطی است که طی سالهای اخیر سپاه پاسداران ـ نهادی که بسیج یکی از شاخه های آن است ـ با تاسیس قرارگاه خاتم الانبیاء و تشکیل بیش از 800 شرکت اقتصادی زیر مجموعه آن، بیشتر فعالیت های اقتصادی در عرصه های مختلف از نفت و گاز تا راه و سد سازی، مخابرات و بانکداری و بورس را در اختیار گرفته است.
قرارگاه خاتم الانبیاء در سال 1368 و به دستور سید علی خامنه ای، توسط محسن رضایی فرمانده وقت سپاه پاسداران تاسیس و پس از آن در مدت 21 سال گذشته تاکنون به بزرگترین پیمانکار پروژه های اقتصادی در کشور تبدیل شده است و علی رغم مخالفت کارشناسان و فعالان اقتصادی که حضور سپاه در اقتصاد را مخالف اصل 44 قانون اساسی(خصوصی سازی) می دانند همچنان به حضور خود ادامه می دهد.
شهریورماه سال گذشته محمدعلی (عزیز) جعفری فرمانده کنونی سپاه در مصاحبه ای که با محور فعالیت های اقتصادی سپاه با روزنامه جام جم انجام داد، درمقابل این انتقادات از فعالیت های اقتصادی این نهاد نظامی دفاع کرد و گفت: “سپاه هرگز خودسرانه وارد هیچ مرحله‌ای که مربوط به ماموریت انقلابی‌اش نباشد، نشده است و هرگز خودش تصمیم نمی‌گرفته که وارد چه اموری بشود.”
او همچنین درباره علت حضور سپاه به عنوان یک نهاد نظامی در عرصه های اقتصادی گفته بود: “در زمان امام و جنگ هم سپاه هم کار اطلاعاتی می‌کرد و هم برای مهار تروریسم و جنگ‌های داخلی به عرصه امنیت داخلی در شرایط بحرانی وارد می‌شد، همچنین وارد کار سازندگی در مناطق محروم و روستاها می‌شد، حتی گاهی مسوولیت مدیریت برخی شهرها به ویژه در مناطق مرزی و جنگی را به عهده می‌گرفت و مجله فرهنگی هم منتشر می‌کرد.”
وی با اشاره به اینکه “سپاه وارد عرصه‌های اقتصادی و فرهنگی شد که بر زمین مانده بود” درباره فعالیت های اقتصادی این نهاد نظامی همچنین تصریح کرده بود که: “هیچ نوع زیاده‌خواهی یا انحصارطلبی یا منفعت‌طلبی تشکیلاتی برای سپاه متصور و قابل قبول نیست، چون عرصه‌ای که بچه‌های ما فعالند، عرصه‌ای است که مزاحم یا رقیب زیادی ندارد.”
تحریم بین المللی سپاه و قرارگاه خاتم
در چند سال اخیر سپاه پاسداران، قرارگاه خاتم الانبیاء و شرکت های زیر مجموعه آنها بر اساس نوع و شیوه فعالیت هایشان همواره یکی از اهداف قطعنامه های تحریمی برعلیه ایران بوده اند. از جمله وزارت خزانه داری آمریکا از اکتبر سال 2007 میلادی با تحریم سپاه پاسداران و قرارگاه خاتم الانبیاء، انجام هرگونه معامله ای با شرکت های وابسته به آنها را ممنوع اعلام کرد.
وزارت خزانه داری آمریکا همچنین در فوریه سال 210 میلادی با صدور بیانیه ای اعلام کرد که: “قرارگاه خاتم الانبیا که در عملیات راه سازی، تونل سازی، خطوط انتقال نفت و گاز و آب فعال است سود حاصله از این پروژها را به حمایت از برنامه هسته ای ایران، تولید موشک و تروریسم اختصاص می دهد.”
تحریم وزارت خزانه داری آمریکا که مورد حمایت بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی قرار گرفته و از سوی آنها نیز اجرا شده است اعلام کرد که اموال و دارایی های رستم قاسمی (فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء) و چهار شرکت متعلق به سپاه در خاک خود را مسدود و توقیف می کند و همچنین شرکت ها و شهروندان آمریکایی اجازه نخواهند داشت که با آنها ارتباط مالی و بانکی داشته باشند.
همچنین در تابستان سال جاری (ماه ژوئن) کشورهای غربی طرف مذاکره با جمهوری اسلامی در پرونده هسته ای در شورای امنیت سازمان ملل چهارمین قطعنامه تحریمی علیه ایران(1929) را تصویب کردند و پس از آن نیز آمریکا و همچنین اتحادیه اروپا و بسیاری ازکشورهایی که معاملات اقتصادی فراوانی با ایران داشتند، هر کدام جداگانه قوانین تحریمی شدیدی برعلیه ایران را به تصویب رساندند که این تحریم ها هم در بخش عمده ای شامل فعالیت های اقتصادی سپاه و شرکت های زیرمجموعه اش می شد.
قطعنامه (1929) شورای امنیت و پیوست های آن که حاوی اسامی افراد و شرکت های ایرانی مشمول مجازات ها بود علاوه بر تحریم مدیران برنامه اتمی جمهوری اسلامی و 40 شرکت وابسته به آنها، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیای سپاه و چهار موسسه زیرمجموعه آن بنام های مکین، رهاب، فاطر و مهندسین مشاور ایمن سازان را نیزدر فهرست تحریم های شورای امنیت قرار داد.
درخواست علی لاریجانی از بسیج برای حضور در عرصه اقتصادی کشور در حالی است که وی پیشتر در واکنش به قطعنامه های تحریمی شورای امنیت و سایر کشورها برعلیه ایران در 12 تیرماه از طرح های جدید مجلس برای مقابله با تحریم ها خبر داده و با اعلام اینکه “غربی ها یک مسیر فریبکارانه را پیش می برند” گفته بود: “این طرح با همین استراتژی آماده شده که اگر طرف مقابل سخن درشت به ایران بگوید ایران گام های جدیدی بر می دارد.”
به نظر می رسد یکی از استراتژی های مورد نظر این طرح، تقویت حضور بسیج به عنوان جایگزین سپاه در عرصه های اقتصاد داخلی و بین المللی باشد.
