سورنا کیانی
”دانشگاه، آخرین سنگر آزادی” روی پوستر فراخوان تجمع دانشجویی، برجسته ترین نوشته ای بود که به چشم می خورد. تجمعی که به خاطر تعطیلی روز 16 آذر و به تصمیم دفتر تحکیم وحدت در روز 18 آذر برگزار شد.
این تجمع در حالی آغاز شد که 2 عضو شورای مرکزی تحکیم در زندان بودند و در حالی پایان یافت که تنها یک عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم در زندان ماند؛ چرا که دقایقی مانده به پایان تجمع، وقتی زنگ موبایل یکی از اعضای شورای مرکزی دفتر تحکیم به صدا در آمد آن سوی خط کسی نبود جز “علی نیکو نسبتی”، یکی از اعضای زندانی شورای مرکزی دفتر تحکیم که خبر از آزادی خود می داد. خبر دهان به دهان میان دانشجویان گشت و موجی از شادی را موجب شد. با این حال هنوز اندوه در بند بودن علی عزیزی دیگر عضو شورای مرکزی تحکیم و سه دانشجوی دیگر پلی تکنیک ـ احمد قصابان، مجید توکلی و احسان منصوری- و دیگر فعالین دانشجویی از میان رخت برنبسته بود. بیش از 30 دانشجوی چپگرا نیز هفته ی گذشته به دنبال برگزاری تجمعی به مناسبت روز دانشجو به دانشجویان بازداشت شده پیوسته بودند.[در مورد آنان با ناصر زرافشان گفت و گوی جداگانه ای داریم که در همین شماره روز می خوانید] یاسر گلی، صباح نصری و هدایت غزالی هم سه دانشجوی کردی هستند که مدتهاست با اتهاماتی نامشخص در بازداشت نیروهای امنیتی به سر می برند.
آغاز تجمع
ساعت هنوز دوازده نشده بود که بانگ “یار دبستانی” در صحن دانشکده ی حقوق طنین انداز شد. برگزار کنندگان تجمع، پلاکارد به دست در حالی که سرود همیشگی جنبش دانشجویی را سر می دادند از دانشکده ی حقوق به طرف دانشکده ی فنی دانشگاه تهران محل برگزاری تجمع- جایی که در سال 32 سه دانشجوی مخالف رژیم شاه کشته شدند- حرکت کردند. هنوز دقایق زیادی از اجتماع برخی فعالین دانشجویی و اعضای شورای مرکزی تحکیم در مقابل دانشکده ی فنی نگذشته بود که صدها تن از دانشجویان به آنها پیوستند. از بلندگو، آهنگهای آزادیخواهانه پخش می شد؛ “حرکت از این بیش شتابان کنید”، “دوباره می سازمت وطن”، “قسم به اسم آزادی” و “ای ایران” سرودهایی بودند که بارها از بلندگوی مراسم پخش شدند. دانشجویان شعار می دادند “دانشجو دانشجو- اتحاد اتحاد” که در همین حین دهها دانشجوی کرد با پلاکاردهای زرد رنگی که روی آنها شعارهایی به زبان فارسی و کردی در محکومیت نقض حقوق بشر در کردستان نوشته شده بود، در حالیکه سرودی به زبان کردی می خواندند به تجمع کنندگان پیوستند. حضور آنها با تشویق شدید دیگر دانشجویان مواجه شد:آنها به افتخار هموطنان کردشان دست می زدند.
پس از آن خبر رسید که جمع زیادی از دانشجویان پشت در 16 آذر دانشگاه تهران مانده اند و از ورود آنان ممانعت به عمل می آید. با شنیدن این خبر بود که دانشجویان تجمع کننده به سمت در 16 آذر حرکت کردند. دری که تا چند لحظه پیش سخت و مستحکم به نظر می رسید در کمتر از ده دقیقه به تلی از آهن پاره تبدیل شد. نزدیک به 200 تن از دانشجویان دانشگاه آزاد و دانشگاههای پلی تکنیک و علامه با شکسته شدن در به دانشجویان درون دانشگاه تهران پیوستند. جمعیت که حالا شوری دیگر بر آن مستولی شده بود با شعار “میمیریم، میمیریم- ذلت نمی پذیریم” دوباره به سوی محوطه ی دانشگاه فنی حرکت کرد. جایی که قرار بود تریبون مراسم “دانشگاه آخرین سنگر آزادی” برگزار شود. در راه تعداد بیشتری از دانشجویان به تجمع پیوستند. به گونه ای که وقتی اولین سخنران تریبون، مهدی عربشاهی، عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم سخنرانی خود را آغاز کرد جمعیتی بین 1500 تا 2000 تن از دانشجویان شنونده ی سخنان او بودند.
دانشجویان چه گفتند؟
حمله به سیاستهای دولت محمود احمدی نژاد محور اصلی سخنرانی فعالین دانشجویی را تشکیل می داد. آنها حاکمیت را به خاطر زندانی کردن دانشجویان و محروم کردنشان از تحصیل، سرکوب فعالین جنبشهای اجتماعی نظیر جنبش های کارگری و زنان، برخوردهای غیر قانونی با فعالین حقوق بشر، مطبوعات و نهادهای مدنی مورد انتقاد شدیدی قرار دادند. سیاستهای اقتصادی دولت احمدی نژاد نیز از انتقادات شدید دانشجویان بی نصیب نماند؛ هر چند به غیر از سخنان سخنرانان، روی برخی از پلاکاردها هم نوشته شده بود: “پول نفت به کجا می رود” یا “ تولید ثروت آری، توزیع فقر نه”.
دانشجویان همچنین طی سخنان خود بارها بر تمامیت ارضی و یکپارچگی کشور تاکید کردند. تاکید بر آزادیهای آکادمیک و لزوم حفظ استقلال دانشگاه نیز یکی از دیگر محورهای اصلی سخنان فعالین دانشجویی بود. آنها جملگی بر این نکته متفق بودند که آزادیهای اکادمیک و تلاش برای حفظ استقلال دانشگاه می تواند و می باید خواست اصلی جنبش دانشجویی باشد. چیزی که جریانهای مختلف دانشجویی می توانند حول آن متحد شوند. در راستای همین نظر بود که روی چند پلا کارد نوشته شده بود: “آکادمی آزاد، دری به سوی جامعه ی باز”.
تاکید بر حقوق زنان و اقلیتها نیز از جمله نکاتی بود که مکررا از سوی دانشجویان مطرح شد. دانشجویان همچنین خواستار آزادی کلیه ی دانشجویان زندانی شدند. چند تن از سخنرانان از جمله نماینده ی دانشجویان لیبرال نیز با اشاره به بازداشت دانشجویان چپ ضمن اعلام مرزبندی فکری و سیاسی شان با این دانشجویان، خواستار آزادی و رعایت حقوق آنها شدند. نام دانشجویان زندانی و برخی دیگر از زندانیان سیاسی نظیر عمادالدین باقی و منصور اسانلو هم بارها در این تجمع به گوش رسید.
مهدی عربشاهی عضو شورای مرکزی تحکیم، علی وفقی عضو شورای مرکزی تحکیم، رشید اسماعیلی به نمایندگی از دانشجویان لیبرال، مهدیه گلرو به نمایندگی از دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی، اسماعیل سلیمانپور به نمایندگی از دانشجویان پلی تکنیک، سلمان سیما به نمایندگی از دانشجویان دانشگاه آزاد، فرشاد دوستی پور، سهراب کریمی و جواد علیزاده به نمایندگی از دانشجویان کرد سخنرانان این مراسم بودند. بهزاد باقری از دانشجویان متعلق به طیف چپ هم از دیگر سخنرانان این مراسم بود که در سخنان خود به بازداشت دانشجویان چپ اعتراض کرد. در این برنامه همچنین به غیر از بیانیه ی شورای مرکزی تحکیم، بیانیه های انجمن پلی تکنیک و کمیسیون زنان تحکیم نیز قرائت شد.
ما تجزیه طلب نیستیم
دانشجویان کرد هم حضور چشمگیری در این مراسم داشتند. آنها پلاکاردهای زرد رنگی در دست داشتند که در آنها به نقض حقوق بشر در کردستان اعتراض شده بود. انها همچنین عکسهایی از سه دانشجوی زندانی کرد و عدنان حسن پور و هیوا بوتیمار، دو فعال سیاسی کرد محکوم به اعدام را با خود حمل می کردند. نمایندگان دانشجویان کرد بارها تاکید کردند که تجزیه طلب نیستند و برای تمامیت ارضی و یکپارچگی ایران احترام زیادی قائلند. آنها همچنین به تبعیض گسترده علیه شهروندان کرد اشاره و تلاش برای نابودی فرهنگ و زبان کردی را محکوم کردند. دوستی پور از نمایندگان دانشجویان کرد گفت: “ما مطالبتان را مطابق با مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر مطرح می کنیم و شعار ما ایرانی برای همه ایرانیان است”. این دانشجوی کرد سپس در مورد وضعیت فرهنگی و اقتصادی کردها انتقاداتی را مطرح کرد و خواستار پیوند هر چه بیشتر نیروهای دموکراتیک ایران شد. دانشجویان کرد در سخنرانی هایشان ضمن تاکید بر یکپارچگی ایران از لفظ ”ملت کرد” استفاده کردند و همچنین از “فدرالیسم برای ایران” سخن گفتند.
پلاکاردها و شعارها
در این تجمع خبری از نبرد پلاکاردها نبود. دانشجویان کرد و دفتر تحکیم، هر کدام پلاکاردهای مخصوص به خود را حمل می کردند. هیچ تنشی بین طیفهای مختلف دانشجویان در این تجمع مشاهده نشد. دانشجویان پلاکاردهایی با مضمون “تا که زندان هست، ما همه در بندیم”، “خواهان آزادی فعالان دانشجویی چپ هستیم”، “سلام بر سه آذر اهورایی، قصابان، توکلی، منصوری”، “می شنوید؟! این صدای آزادی است”، “حقوق زن= حقوق بشر”، “دانشگاه زیر چکمه بنیادگرایان”، “سهم ما از مهرورزی، زندان، شکنجه و محرومیت از تحصیل”، “بشیریه را باز گردانید”، “تحصیل سهم من نیست، حق من است”، ”حق تعیین سرنوشت، اساس کرامت ملت ها” را در دست داشتند.
”نه جنگ و نه فاشیسم”، “صلح آری، دیکتاتوری نه” نیز از جمله دیگر پلاکاردهای دانشجویان در این تجمع بود. نکته ی جالب توجه توقیف کلیه ی پلاکاردهای سبز رنگ دانشجویان دفتر تحکیم پیش از برگزاری مراسم بود که دانشجویان بلافاصله با تهیه ی مقواهای سفید رنگ و نوشتن شعارها با ماژیک، پلاکاردهایی را جایگزین کردند.
تجمع کنندگان همچنین تصاویر دانشجویان در بند، یاسر گلی، هانا عبدی، روناک صفارزاده، هدایت غزالی، صباح نصیری، علی عزیزی، علی نیکونسبتی، احمد قصابان، مجید توکلی و احسان منصوری را در دست داشتند. همچنین تصاویری از مهندس بازرگان، دکتر مصدق و عمادالدین باقی نیز در دست دانشجویان بود.
دانشجویان در این تجمع بارها شعار مرگ بر دیکتاتور سر دادند. “حکومت زور نمی خوایم- پلیس مزدور نمی خوایم”، ”دانشگاه پادگان- ننگ است بر دانشجو”، “برابری، عدالت حق مسلم ماست”، “استقلال دانشگاه حق مسلم ماست”، “مدعی عدالت- خجالت، خجالت” از جمله دیگر شعارهای دانشجویان بود.
پایان مراسم، آغاز راهپیمایی
با اعلام رسمی پایان مراسم “دانشگاه، آخرین سنگر آزادی”، دانشجویان اقدام به راهپیمایی از محل دانشکده ی فنی تا سر در اصلی دانشگاه تهران کردند. دانشجویان دقایقی را به شعار دادن در این مکان گذراندند و بعد از آن به سمت دانشکده ی فنی بازگشتند. در اینجا بود که دانشجویان با سر دادن سرودهای “یاردبستانی” و “ای ایران” به راهپیمایی خود نیز پایان دادند. طی تمام مدت برگزاری مراسم و تا ساعتها پس از آن، دانشگاه تهران در محاصره ی نیروهای امنیتی و اطلاعاتی بود.
پس از اتمام تجمع شنیده شد که ۵ نفر از دانشجویان دانشگاه علامه هنگام خروج از دانشگاه تهران توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده اند. گفته می شود نام یکی از بازداشت شدگان سعید رحمانی است. تا لحظه ی تنظیم این گزارش اخبار دقیقی در این مورد در دست نیست.
در هر صورت تجمع روز دانشجو به نحو گسترده و پرشوری برگزار شد. تجمعی که به لحاظ تعداد دانشجویان شرکت کننده به تعبیر یکی از فعالین با سابقه ی دانشجویی در پنج سال اخیر و پس از تجمعهای برگزار شده در اعتراض به حکم اعدام هاشم اغاجری بی سابقه بود.