ایالات متحده آمریکا و چین به ایران هشدار دادند که باید” عواقب” به بن بست رسیدن پرونده هسته ای خود را متحمل شود. باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای چینی خود، هو ژین تائو اظهار داشت:” ما در مورد اینکه جمهوری اسلامی ایران باید تضمین های لازم نسبت به صلح آمیز و شفاف بودن برنامه اتمی خود را به جامعه جهانی بدهد به توافق رسیده ایم. کشورهای ما و بقیه کشورهای عضو گروه پنج در این مورد نظر واحدی دارند. ایران فرصت یافته است که نشان دهد مقاصدش صلح آمیز است امّا از این فرصت استفاده نمی کند و این عواقبی خواهد داشت”.
اوباما این سخنان را در فردای روزی برزبان می آورد که آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش خود درباره پرونده هسته ای ایران را منتشر کرده است. در این سند که روز شانزدهم نوامبر در اختیار تمامی کشورهای عضو قرار گرفت تأکید شده است که ایران با پنهان نگه داشتن مسئله ساخت تأسیسات هسته ای جدید درحوالی قم برای مدتی طولانی وعدم ارائه توضیحات قانع کننده در مورد کاربرد صلح آمیز این تأسیسات، تعهدات خود را نقض کرده و بیم آن می رود که تأسیسات مخفی دیگری در کشور وجود داشته باشد.
این جدی ترین گزارشی است که آژانس از زمان کشف کارخانه غنی سازی نطنز در سال 2002، که طرح پرسش های متعدد درباره احتمال
وجود شاخه نظامی در برنامه هسته ای ایران را درپی آورد، تاکنون منتشر کرده است. ضمناً این آخرین گزارش محمد البرادعی، مردی که ایران را به گفت و گو با قدرت های غربی ترغیب کرد، در آخرین روزهای مأموریتش به عنوان مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی است.
آقای البرادعی در اوایل نوامبر ضمن آخرین سفر دیپلماتیک خود به ایالات متحده تلاش کرد تأسیسات موسوم به “فوردو” را که در اعماق رشته کوه هائی واقع در 20 کیلومتری شمال تهران پنهان شده است کم اهمیت جلوه دهد و ضمن مصاحبه با نیویورک تایمز اظهار داشت که بازرسان آژانس در نخستین بازدید از این تأسیسات به تاریخ 26 و 27 اکتبر” به مورد نگران کننده ای برنخوردند”.
امّا گزارش 16 نوامبر البرادعی برخلاف گفته های او در نیویورک حاوی انتقاد از پنهان کردن حقیقت از سوی ایران است. اذعان دیرهنگام تهران به وجود تأسیسات فوردو نه تنها به سود ایران تمام نشد که موجب کاهش “میزان اعتماد” آژانس نسبت به اظهارات مقامات ایرانی شد و” پرسش هائی را در مورد وجود تأسیسات اعلام نشده دیگر مطرح ساخت”.
از نظر تهران اعلام مواردی نظیر ساخت تأسیسات جدید امری اختیاری به شمار می رود امّا از نظر آژانس این بخشی از تعهداتی است که دول امضاء کننده معاهده عدم تکثیر سلاح های کشتار جمعی در سال 2003 متقبل شده اند. تهران در تاریخ 21 سپتامبر طی نامه ای ساخت یک مرکز جدید” برای هدایت غنی سازی اورانیوم” به میزان کمتر از 5%“ــ با کاربرد صلح آمیزــ را به اطلاع آژانس رساند. در این نامه ایران ساخت این مرکز را با تکیه بر” حقّ مسلم خود برای حفظ تأسیسات اتمی حساس” در چهارچوب” سیستم دفاعی صرف” توجیه کرده بود.
از آنجا که اسرائیل بارها به احتمال حمله هوائی برق آسا برای به تعویق انداختن برنامه هسته ای ایران اشاره کرده است تأسیسات فوردو می تواند بخش شناور یک شبکه زیرزمینی باشد که به ایران اجازه می دهد در هر شرایطی به فعالیت های اتمی خود ادامه دهد.
آنچنانکه در نامه 21 سپتامبر آمده، ایران ساخت فوردو را “ در نیمه دوم سال 2007 آغاز کرده” و پیش بینی می کند که این مرکز در 2011 کار خود را شروع کند. امّا آژانس با رد گفته ایران تأکید می کند که عکس های گرفته شده توسط ماهواره نشان می دهند که پیش از تاریخ اشاره شده یعنی” بین سال های 2002 تا 2004” در این محل کارهائی در دست انجام بوده که پس از مدتی وقفه در سال 2006 از سر گرفته شده است.
مهم تر از همه اینکه آژانس نسبت به “اهداف” واقعی ساخت این مرکز ابراز تردید جدی می کند و برایش این سئوال مطرح است که چگونه می توان فوردو را در چهارچوب برنامه صلح آمیز ایران” جای داد”. گرچه گزارش آژانس به مسئله اخیر به طور خلاصه اشاره می کند امّا بازرسان نزدیک به آژانس وظیفه روشنگری در این زمینه را برعهده گرفته اند. فوردو که بازرسان آژانس توانسته اند در آن اتاقک هائی برای نصب 3000 سانتریفوژ را شمارش کنند برای استفاده صرفاً به عنوان انبار خیلی بزرگ و برای استفاده اتمی صلح آمیز بسیار کوچک است. ابعاد آن حدود سی تا پنجاه بار کوچکتر ازنظنز است که” الگوی” ایرانی ها برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای به شمار می رود که تازه آن هم به سختی می تواند نیروی لازم برای یک منبع آب سبک نظیر آنچه را که در مرکز بوشهر قرار دارد تأمین کند. امّا به گفته بازرسان مذکور ابعاد فوردو برای نصب دستگاه های غنی سازی اورانیوم به میزان بالاتر 20% ـــ یعنی آستانه نظامی ـــ مناسب است.
در نهایت گزارش آژانس اعلام می دارد که تهران با اثبات ناتوانی خود در فراهم آوردن نقشه کامل رآکتور آتی یعنی رآکتور دارخوین در زمان تعیین شده” تعهدات قانونی خود را نقض کرده” و بدین ترتیب گامی تعیین کننده به سوی چشم انداز تحریم های جدید برمی دارد. پاره ای از کارشناسان معتقدند که این رآکتور که با تأسیساتی که در هند و پاکستان و حتی اسرائیل ساخته شده اند برابری می کند “ به طور کامل امکان ساخت بمب” را به ایران می دهد.
منبع: لوموند 17 نوامبر
