هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
P.O.Box 94000 creteil cedex
France10014
باران در غربت
شانزدهمین شماره فصلنامه باران در سوئد به سردبیری بهروز شیدا منتشر شد. این شماره که طرح جلد آن را فتح‌الله زند به عهده داشته، با یادداشتی از ناشر مجموعه مسعود مافان آغاز می شود که به ماجرای جنجالی طراحی‌های لارش ویلکس از محمد پیامبر اسلام و عدم بردباری در فرهنگ اسلامی، و همچنین تواب‌کشی می پردازد.
سپس بهروز شیدا در یادداشت سردبیر چنین می نویسد “… می گویم غربت تا همه تقسیم بندی های ممکن در مورد ادبیاتِ خارج از کشور را زیر یک واژه گرد آورده باشم؛ همه داوری هایی را که نویسنده گان این شماره باران در مورد متنِ خویش و متن دیگران دارند: ادبیات تبعید، ادبیات مهاجرت، هیچ کدام. می‌گویم غربت چه خویش این واژه را در واژه تبعید باز می‌خوانم. چه می‌خواهم بگویم که تاریخ ادبیات خارج از کشور، بیش از هر چیز تاریخِ متن تبعیدی است. چه می‌خواهم بگویم که ادبیات تبعید ما «تنها» «گزارش حوادث سیاسی» نیست؛ که ادبیات زبان دیگر، رابطه دیگر، فضای دیگر، نگاه دیگر هم هست؛ صحنه جولان «تخیل‌ها»، پرسش‌ها، شورش‌ها، جان‌های تراژیک، صداها؛ حاصل تسلط صدای حاکمیتی که رویا می‌کشد، وهن می‌پراکند، نگاه حبس می‌کند، کاتب و مکتوب از بسترشان می‌راند؛ حاصل تقابل خشک‌بامِ سکوتِ هراس و باران صدا. می‌گویم غربت تا به تنهایی انسان در جهانِ هراس اشاره کرده باشم؛ به تنهایی انسان در هراس جهان”.
دیگر مطالب این شماره عبارتند از: خشم خشایارشا/ بیژن اسدی پور، بریده‌ای از رمان بوسه در تاریکی/کوشیار پارسی، جشنِ پتو-بخشی از رمان اتوبیوگرافی شیطان/هومن عزیزی، تکه ای از رمانِ جاده/کورمک مک کارتی[برگردان: حسین نوش آذر]، هفت ناخد/شهریار مندنی پور، پدرجان/حسن زرهی، اد، زیاد کشش نده. این آقا نصف حرفهای تو را نمی فهمد/نسیم خاکسار، طرف‌های مغرب اکبرِ کپنهاگی/یاشار احدصارمی، سُرسُره/قاضی ربیحاوی، نامه//محسن حسام، مراسم تدفین/الف. خلفانی، فقط در یک دقیقه عقل، عشق/ مرتضی میرآفتابی.
در حوزه‌ی مقاله، نقد و نگاه نیز مطالب یک نکته در حاشیه جستاری از اریش اوئرباخ/علی لاله جینی، چیستی داستان/محمود فلکی، نگاهی به روایت گری از دید دانش شناخت/سعید هنرمند، چگونه ادبیات جهانی می‌شود؟ یا، چگونه ادبیات جهانی آلوده می‌شود؟/پیمان وهاب زاده، تنِ رام، روان پریش/اسد سیف، «پرنده روح» و درد غربت/شکوفه تقی، اینگمار برگمن/امیر مومبینی، نگاهی به قصیده مجلس چهاردهم سروده‌ی ملک‌الشعرای بهار/شهین سراج، ردپاهایی از زنان در ادبیاتِ ایران در آینه کتاب اغوای ژان بودریار/نوشته بهروز شیدا و در زمینه شعرآثاری از مریم هوله و سهراب رحیمی. در حوزه ادبیات زندان، تک پنجره ای به زندگی/شکوفه مبینی، به گزینش ناصر مهاجر، و همچنین گفت وگوی مهران صادقی با مسعود نقره کار و مصاحبه فرزین ایران فر با حورا یاوری منتشر شده است.
زمینه اجتماعی شعر فارسی
نویسنده: محمدرضا شفیعی کدکنی
480 ص، تهران: نشر اختران، 1386، چاپ اول
در این کتاب، زمینه اجتماعی شعر فارسی، از روزگار کهن تا امروز، بررسی می شود. بخش های مختلف کتاب، هر یک جداگانه به جنبه ها و مسائلی از میراث گرانقدر شعر هزار ساله فارسی می پردازد: شعر کلاسیک فارسی، صور خیال در شعر فارسی، شعر بزرگانی هم چون «سنایی»، «انوری» و «حافظ»، نقد کلاسیک شعر فارسی، بررسی برخی از متون کلاسیک شعر و نثر فارسی، شعر امروز فارسی، بررسی تطبیقی شعر فارسی و عربی، و… در پایان کتاب نیز، فهرست های نام های کسان، نام های جغرافیایی، نام های آثار مکتوب، و مفاهیم موضوعی و مدنی، خواننده را در جستجوی سریع موضوعات و مطالب مورد نظر در هر زمینه، یاری می کند. به جرات می توان گفت که این کتاب، در زمینه و موضوع خود، کتابی مرجع و ماخذ، برای تمامی علاقمندان به ادبیات فارسی است.
نگاهی به حاشیه و متن شعرهای تقدیمی احمد شاملو
نویسنده: محمد رضا رهبریان
356 ص، تهران: انتشارات مروارید، 1386، چاپ اول
این کتاب، پژوهشی است درباره نام هایی که بر پیشانی یا در متن برخی از شعرهای «احمد شاملو» آمده است. اینکه این نام ها چه کسانی هستند، به چه مناسبتی آمده اند و آیا با اندیشه و محتوای شعرها، ارتباط و پیوندی دارند، موضوعی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده برای پاسخ به این سوال ها، علاوه بر مراجعه گسترده به آثار «شاملو»، از کمک کسانی که با شاعر حشر و نشر داشته و یا رفیق گرمابه و گلستان او بوده اند نیز بهره گرفته است. بی تردید بررسی و شناخت اسامی و نام هایی که در سرآغاز و یا در لابلای آثار «شاملو» آمده، در چهره شناسی و نقد شناسی شعر او، بسیار موثر است.
کتاب شناسی صادق هدایت
به کوشش: ناهید حبیبی آزاد
288 ص، تهران: نشر قطره، 1386، چاپ اول
در این کتاب، مجموعه کتاب ها، مقالات و آثاری که به زبان فارسی و زبان های خارجی درباره «صادق هدایت»، زندگی، آثار و اندیشه های او نوشته شده، گردآوری و معرفی گردیده است. حد زمانی آثار گردآوری شده، فاصله زمانی دوره زندگی «هدایت» تا نیمه سال 1381 خورشیدی را در بر می گیرد. در این مجموعه، علاوه بر نوشته هایی که اختصاصا و مستقیما درباره آثار و زندگی «هدایت» نوشته شده، تعدادی از کتاب های عمومی که بخشی از آنها به این مبحث اختصاص دارد نیز، معرفی گردیده است. در مورد هر کتاب یا نوشته اطلاعات زیر داده شده است: نام نویسنده، تاریخ تولد و مرگ نویسنده، عنوان کتاب یا مقاله، محل نشر، نام نشر، تاریخ نشر، تعداد صفحات. علاوه بر آن، برخی از کتاب ها و مقالات نوشته شده، دارای چکیده توصیفی و کوتاه است.
سیمای زن در فرهنگ ایران
نویسنده: جلال ستاری
292 ص، تهران: نشر مرکز، 1386، چاپ چهارم
این کتاب، پژوهشی است در باب جنبه های نظری و عملی برخورد با زنان در فرهنگ ایرانی. نویسنده با مراجعه به شواهد مستند و روشنگر که از لابلای متون و منابع اصیل تاریخی و ادبی استخراج شده اند، موقعیت زنان را از دید خواص و عوام جامعه ایرانی نشان داده و جنبه های مثبت و منفی آن را بررسی کرده است. با آن که هدف نویسنده پژوهش تفصیلی تاریخی نبوده، در حد لزوم به پیشینه تاریخی وضع زنان در تمدن های گوناگون جهان و به ویژه در ایران باستان و در میان اعراب جاهلی پرداخته و به تحلیل های جامعه شناسان و مردم شناسان در این زمینه اشاره کرده است.
افسانه ها و قصه های ایل قشقایی
گردآوری و تدوین: دکتر منوچهر کیانی
160 ص، شیراز: انتشارات کیان نشر، 1386، چاپ اول
این مجموعه، شامل ده قصه و افسانه از ایل قشقایی است. این قصه ها و افسانه ها، گوشه هایی از زندگی، فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم این مردم را بازگو می کند. «کوراغلو»، «شیرزاد پهلوان»، «صیدی خان و پریزاد»، «ملک محمد پادشاه»، «عاشق غریب و شاهزاده صنم»، «قیرات» و «یان اقول»، از جمله قصه های این مجموعه زیبا و خواندنی هستند. بعضی از این قصه ها مانند «کوراغلو» و «عاشق غریب»، منشاء آذربایجانی دارد و از آنجا، با برخی تغییرات به ایل قشقایی رسیده است.
اندیشه ترقی و حکومت قانون-عصر سپهسالار
نویسنده: فریدون آدمیت
514 ص، تهران: انتشارات خوارزمی، 1385، چاپ سوم
این کتاب، پژوهشی است ارزشمند درباره تاریخ اندیشه های جدید اجتماعی و سیاسی ایران و در ارتباط با سیاست ترقی خواهی و کارنامه اصلاحات از سال 1275 تا 1297 ه. ق. به تعبیر دیگر، این پژوهش فصلی است در تحقیق ریشه های فکری نهضت مشروطیت. نویسنده در پیشگفتار کتاب تصریح می کند که: [این تصنیف سرگذشت زندگانی میرزا حسین خان سپهسالار نیست و محدود به دوران زمامداری او هم نیست. بلکه تحقیق در جریان تاریخی مهمی است در دوره ای که میرزا حسین خان به عنوان سفیر تجدد طلب و وزیر اصلاحگر، نماینده شاخص آن بود…]
اسلام سیاسی در ایران
نویسنده: سید محمد علی حسین زاده
572 ص، قم: انتشارات دانشگاه مفید، 1386، چاپ اول
منظور نویسنده از «اسلام سیاسی»، آن دسته از جریان های اسلامی است که به ضرورت تاسیس حکومت اسلامی باور دارند. آنان بر این باورند که اسلام دارای نظریه ای جامع درباره دولت و سیاست است. در کتاب حاضر، روند پیدایش و استقرار اسلام سیاسی در ایران و چالش های فراروی آن، بررسی شده است. عناوین مباحث اصلی کتاب عبارتنداز: «اسلام سیاسی به مثابه یک گفتمان»، «مدرنیسم و منازعه های گفتمانی در ایران»، «مشروطیت: دین و منازعه های سیاسی در ایران»، «پهلویسم و سکولاریسم آمرانه»، «پیدایش اسلام در ایران»، «گفتمان های اسلام سیاسی در ایران»، «استقرار اسلام سیاسی در ایران»، «فرآیند گسترش و تثبیت اسلامی سیاسی فقاهتی در ایران»، «فروپاشی اجماع و غیریت سازی ها درونی» و «بازگشت طردشدگان و پیدایش گفتمان های جدید در ایران». بخش پایانی کتاب نیز به رساله های اسلام سیاسی در ایران اختصاص دارد. این رساله ها در دو دوره زمانی یعنی در دهه بیست خورشیدی و سال های پس از کودتای 28 مرداد 1332، معرفی و نقد شده اند.
آیین ها و مراسم سنتی ارمنیان ایران
نویسنده: آندرانیک هویان
152 ص، تهران: نشر فضا، 1386، چاپ اول
مراسم و آیین های سنتی ارمنیان ایران، پیوندی ناگسستنی با اعتقادات مذهبی آنان دارد. بیشتر این مراسم و آیین ها، در کلیساها برگزار می شود. به همین منظور برای آشنایی با اجرای آن ها، نویسنده نخست به معرفی دین و کلیسای ارمنیان ایران پرداخته است. آیین ها و مراسم سنتی ارمنیان ایران از ساعت 12 آخرین شب ماه دسامبر آغاز می شود و در آخرین روز ماه دسامبر سال جدید پایان می پذیرد. ارمنیان پاره ای از جشن ها و اعیاد پیش از مسیحیت ارمنستان را در قالب جشن های مذهبی خود درآورده اند. تعدادی از این جشن ها و مراسم، میان ایرانیان و ارمنیان مشترک است. در کتاب حاضر، نویسنده پس از معرفی هر یک از این جشن ها، به اشتراک آن با جشن های ایرانیان پرداخته و سپس مراسم ویژه آن را بازگو کرده است.
ایران آینده از نگاه سه اندیشمند ایران امروز
گفتگو با: حسن عشایری، موسی غنی نژاد، رضا منصوری
192 ص، تهران: نشر دیبایه، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه سه گفتگوی جداگانه با سه نفر از اندیشمندان و پژوهشگران ایران امروز، درباره آینده ایران و چشم اندازهای آن است. هدف از این گفتگوها، ارزیابی مشکلات پیش روی ایران برای رسیدن به توسعه است، به گونه ای که بتوان مبانی توسعه را برای عموم بازتر و شفاف تر کرد. دکتر «رضا مصنوری»، فیزیکدان و از نظریه پردازان توسعه علمی، دکتر «موسی غنی نژاد»، اقتصاد دان و مسلط به تاریخ و جامعه شناسی ایران، و دکتر «حسن عشایری»، روان شناس و روان پزشک و مسلط به فرهنگ و رفتارهای اجتماعی در ایران، سه اندیشمندی هستند که در این گفتگوها شرکت کرده و تلاش نموده اند که مشکلات پیش رو را در زمینه و حوزه تخصصی خود، بررسی و بازگو کنند.
پاسخ به یک سوال خودمانی- چرا عقب مانده ایم؟
نویسنده: یوسف فرامرزی
267 ص، تهران: انتشارات آمه، 1386، چاپ اول
در این کتاب، نویسنده سعی کرده است ضمن بررسی مشکلات، ضعف ها و نارسایی های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موجود در جامعه ایران، به سوالات اساسی زیر پاسخ دهد: 1- چه عاملی باعث قانون گریزی مردم در ایران شده است؟ 2- چرا علی رغم داشتن امکانات مناسب، کشور ما از رشد خوبی برخوردار نیست؟ 3- چرا درآمد سرانه ما در مقایسه با کشورهایی مانند کره، سنگاپور، مالزی و… در سطح پایینی است در حالیکه منابع مادی، طبیعی و انسانی ما از آنها بیشتر است؟ 4- چرا دادگستری های ایران مملو از جمعیت است؟ در یک کلام، نویسنده در کتاب «پاسخ به یک سوال خودمانی»، به جستجو سرچشمه رفتارهای اجتماعی و فرهنگی ما ایرانیان می پردازد.