مایکل اسلکمن- نازیلا فتحی
در ادامه جریاناتی که چند هفته اخیر نمایان شد، یکی از رهبران برجسته مخالف ایران سخنانی گفته است که هدف ظاهری آن، کاهش تنش ها و پایان دادن به بحران سیاسی کشور است.
البته به گفته کارشناسان داخلی و خارجی مسائل ایران، آیت الله علی خامنه ای رهبر عالی ایران تا کنون هیچ نشانه ای از قصد خود برای مصالحه نشان نداده است.
به نظر می رسد مهدی کروبی در مصاحبه ای که پنجشنبه گذشته در یک وب سایت اصلاح طلب قرار داده شد، مسؤولیت سرکوب خشونت بار پس از انتخابات را از شانه های آیت الله خامنه ای برداشته و آن را به گردن آیت الله جنتی انداخته است. آیت الله جنتی یک روحانی بسیار محافظه کار و رئیس شورای بانفوذ نگهبان است.
مهدی کروبی با اشاره به آیت الله جنتی گفت: «او می گوید اتهام تقلب کاملاً دروغین است و آن را جنایت علیه ملت می خواند. اما کیست که نداند وی به جنایت علیه انقلاب، خون شهدا، امام و مردم عزیز ایران دست زده است؟»
رهبری کشور حتی پیش از علنی شدن اظهارات آقای کروبی، دست به تهدیدات جدیدی زد که از مجازات شدید علیه هر گونه اعتراضی حکایت داشت. در همین حال، دولت از اعدام دو زندانی به نام های محمد رضا علی زمانی 37 ساله و آرش سبحانی پور 19 ساله خبر داد. این دو نفر به «محاربه» و عضویت در یک گروه مسلح متهم شده بودند.
مخالفان در داخل و خارج کشور، انگیزه های سیاسی را دلیل اعدام این دو نفر می دانند و طرفداران اعدام شدگان نیز اعلام کردند، دستگیری آنها حتی پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری اتفاق افتاده بود.
حسیبه حاج صحراویی معاون خاورمیانه سازمان عفو بین المللی نیز طی اطلاعیه ای اعلام کرد: «اعدام های غافلگیرکننده، نشان می دهد مسؤولان ایران از هیچ اقدامی برای متوقف ساختن اعتراضات صلح آمیز پس از انتخابات، فروگذار نخواهند کرد.»
بسیاری از کارشناسان ایران بر این باورند که شواهد انکار ناپذیر، از تلاش مهدی کروبی و متحدانش، نظیر اکبر هاشمی رفسنجانی و محد خاتمی، برای یافتن راه های خروج از بحران جاری حکایت می کنند.
یکی از افراد نزدیک به رهبران اصلاح طلب که به دلیل نگرانی از واکنش دولت نخواست نامش فاش شود، گفت: «تلاش های فراوانی در هفته گذشته صورت گرفته تا تنش ها پایان بگیرد. تنش ها باعث شده انجام هرکاری از سوی طرفین مشکل شود و رهبران مخالف تلاش می کنند بهائی را که مردم می پردازند، به حداقل برسانند.»
با این حال به گفته این فرد، آیت الله خامنه ای تا کنون «رضایت نداده است.»
به نظر می رسد خط مشی اصلی اصلاح طلبان، دست کم در شرایط فعلی، بر روی وفاداری به رهبر عالی و قبول ریاست احمدی نژاد بر دولت متمرکز شده است. با این حال، در اتهامات مربوط به نحوه انجام انتخابات و نیز نقش دولت در اعمال خشونت علیه شهروندان، هیچ عقب نشینی صورت نگرفته است.
به گفته برخی از تحلیلگران، ظاهراً آقای کروبی با جلب توجهات به آیت الله جنتی به عنوان کسی که تمام تلاش های سازشکارانه را دفع کرده است، فرصتی را در اختیار آیت الله خامنه ای قرار داده تا دوباره جای خود را به عنوان میانجی گر میان اصلاح طلبان و تندروها پیدا کند.
تریتا پارسی رئیس و مؤسس شورای ملی ایران و آمریکا در واشنگتن گفت: «شاید این پیش درآمدهای یک مصالحه باشد. احتمالاً ما شاهد دور شدن لبه تیز انتقادات از خامنه ای و باز شدن راهی برای ارائه امتیازات متقابل هستیم.»
معلوم نیست که آیا رهبران اصلاح طلب صاحب یک استراتژی هماهنگ هستند و یا اینکه به طور مستقل به این نتیجه رسیده اند که ادامه بحران، آن را به مرز انفجار می رساند. در آستانه فرا رسیدن روزهای حساسی نظیر 22 بهمن، سالگرد انقلاب اسلامی 57، و نیز چهلمین روز درگذشت آیت الله العظمی حسینعلی منتظری رهبر معنوی معترضان، نگرانی های فراوانی ایجاد شده است.
ظاهراً سیاست تماس رهبران مخالف، از 31 دسامبر و از زمان ارائه پیشنهاد پنج ماده ای میر حسین موسوی به آیت الله خامنه ای برای دفع بحران آغاز شده است. به نظر می رسد آقای موسوی در عین پیشنهاد مصالحه، سعی دارد پا را از مسیر خواست میلیون ها حامی خود که از زمان انتخابات به خیابان ها سرازیر شدند، خارج نگذارد. هر دو رهبر مخالف، انتخابات را تقلبی خوانده اند.
رسول نجفی کارشناس مسائل ایران در واشنگتن می گوید، هرچند رهبری کشور هنوز پاسخی نداده است، اما نشانه های اندکی از کمتر شدن تنش ها به چشم می خورد.
وی گفت: «رژیم به آهستگی در حال نزدیک شدن به این موضع است و در سیاست رسانه ای و سخت گیری ها خیابانی علیه جوانان تجدیدنظر کرده است. بنابراین، سیاست ایجاد فضا برای دست زدن به مانور موفق بوده است.»
اما آنچه مشخص نیست، این است که مردم چگونه واکنش نشان خواهند داد. رهبران مخالف علیرغم نپذیرفتن نتیجه انتخابات، به بقای نظام ابراز تعهد کرده اند. آقای کروبی در مصاحبه هفته جاری خود با روزنامه فایننشیال تایمز، به انتقاد از شعار تظاهرکنندگان علیه رهبر عالی و درخواست آنها برای کنار رفتن دولت اسلامی پرداخت.
او به روزنامه فایننشیال تایمز گفت: «ما نمی خواهیم انقلاب دیگری بکنیم و به دنبال سرنگونی رژیم هم نیستیم.»
آقای پارسی گفت از نظر مردم، پذیرش هرگونه سازشی باید با تن دادن آیت الله خامنه ای به خواسته های بزرگی نظیر فشار بر احمدی نژاد برای کنار رفتن باشد.
برای آنکه چنین اتفاقی بیفتد، آیت الله خامنه ای باید روندی نظیر رأی عدم اعتماد به رئیس جمهور را به راه بیاندازد تا به دوره دوم ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد، پیش از موعد پایان داده شود.
آقای پارسی گفت: «سازش نمی تواند نمادین باشد، بلکه باید واقعی باشد. مردم زیادی کشته شده اند، خیلی ها شکنجه شده اند، و کاسۀ صبر بسیاری از مردم لبریز شده است.»
منبع: نیویورک تایمز- 28 ژانویه 2010
