کورش سلیمی
درست در روزی که مردم آماده می شوند تا سرنوشت چهار سال آینده شهرداری تهران را به دست پانزده نفری بدهند که برگزیننده و ناظر بر شهرداری تهران خواهند بود، حادثه ای ناگهانی انگار تمامی ادعاها را به چالش کشید. هواداران دولت که خدمات نمونه خود را به عنوان آبادگران و مهرورزان تبلیغ می کنند، و هواداران راست میانه قالیباف که به یادها می آورند که رقیبان، سیاست بازند و آن ها خادم مردم، با فلج شدن شهر، با این واقعیت روه برو شدند که برف افشاگر ادعاهای پوچ رسید. از غروب جمعه همه چیز از حرکت ایستاد. حتی پوسترهائی که ادعا می کرد ما رایحه خوش خدمت را در شهر جاری می کنیم یخ زد یا آتش زده شد.
برف و یخبندان تهران، وقتی شروع شد که مدارس تعطیل شده بودند. اما شدتش چنان بود که رفت و آمد در روز شنبه را عملا تعطیل کرد. روز شنبه خوابید زیر برف پائیزی در دامنه البرز، تا سرما به زیر صفر برود. در این حال کم شدن فشار گاز و خالی شدن پمپ بنزین ها مزیت برعلت ها شد. اگر با برف های معمولی به سرعت چهار بزرگراه روبیده می شد تا مردم بتوانند به سرعت خود را به محل کارشان برسانند، اما جمعه شب بزرگراه ها چنان بسته شدند که جائی برای گذر خودروهای درمانی و خدماتی هم نماند.
بیست سال پیش بود که برف ناگهانی تهران را به این شدت غافگیر کرد. آن زمان نبی حبیبی – دبیرکل فعلی حزب موتلفه اسلامی – به عنوان سرپرست شهرداری تهران خود بیل و پارو دست گرفت، رفت تا تهران را بروبد، جنگ بود و شوری در سر مردم. نه کسانی این همه ادعا کرده بودند و نه مردم توقع زیادی داشتند. تجهیزات کم بود اما شور و خواست عمومی کارها را آسان می کرد. بعد که جنگ پایان گرفت مدت زمانی نظم و مدیریت جایگزین شد - همان که از اوایل دهه هفتاد تهران دارا بود - دفعه قبل نبی حبیبی شهردار دست راستی با گفتن برف غافلگیرمان کرد، باعث شد که تلاش برای یافتن مدیران کارآمد در دستور کار حکومت قرار گیرد. این بار نیز تنها چند روز پس از آن که قالیباف خبر از جهشی بزرگ در شهر تهران داد، بارش چند ساعته برف، شهر را فلج کرد.
بارش برف که از ساعات میانی روز گذشته آغاز شده بود با شدت گرفتن در شامگاه در عمل به یک بحران برای شهر تهران مبدل شد. بر این اساس بارش برف بزرگراههای حکیم، شهید همت، رسالت، نیایش، یادگار امام و شهید چمران را کاملا بست و پیداست که در چنین حالتی بر سر دو سه میلیون ساکنان شمال تهران که بیرون از منزل بودند چه گذشته بود.
در تکرار باور نکردنی روزهای جنگ، مردمی که قصد رفتن به شمال شهر را داشتند اتومبیل هایشان را در خیابان رها کردند و پاچه ها را بالا زدند که از برف بگذرند. آنها که کودک شیرخواره داشتند نگرانی شان افزون بود. هوا که تاریک شد زمان از حرکت در اتوبان ها ایستاد. تمام سطح بزرگراه ها اتومبیل بود و مردمی از لابه لای آن ها در حال گذر، مغازه های بین راهی هر چه داشتند را مردم خریدند و خوردند. بقالی ها و شیرینی فروشی ها خالی شدند. عده ای قصد چنین کاری نداشتند، اما چندان که عقربه های بنزین به پائین رسید و دانستند که بزودی اتومبیل گرم را باید ترک کرد به فکر افتادند که از آن پائین بیایند. سرما سه درجه زیر صفر بود و تلفن های امداد جواب نمی داد و یا می گفت به جای موبایل از تلفن زمینی زنگ بزنید. چرا که مزاحمت تلفنی هم زیاد بوده است.
فهیمه خضر‌حیدری در گزارشی نوشته:
“برف در حالی زندگی شهری را برای ساعت های طولانی به صورت کامل مختل کرد و پایتخت‌نشینان را شب تا صبح در حجم سنگین ترافیک بزرگراههای تهران به اسارت گرفت که ستاد برف‌روبی شهر تهران از هفدهم آبان‌ماه کار خود را آغاز کرده بود. اما ظاهرا حتی استفاده از سیستم مکانیزه شن‌پاشی و آب‌کردن برف در بزرگراه‌ها و معابر اصلی تهران هم برای مهار بحران ترافیکی این کلانشهر که با کوچکترین اتفاق یا تغییرات جوی به‌سادگی به بحرانی بزرگ تبدیل می‌شود کافی نیست چرا که این‌بار هم بارش برف که از بعدازظهر روز جمعه آغاز شده بود موفق شد بر تمامی تدبیرهای اندیشیده و نیندیشیده پیروز شود و زندگی شهری را کاملا فلج کند. برف نه‌چندان ناگهانی در حالی به صبح دیروز نیز سرایت کرد که با توجه به یخ‌زدگی‌های احتمالی نگرانی‌هایی درباره ادامه آن در صبحگاه روز یکشنبه هم وجود دارد و احتمال آن می‌رود که یک‌بار دیگر صحنه‌هایی مثل کندی عبور و مرور در سطح شهر، قفل شدن معابر اصلی شهر، تصادف‌های پی در پی و خطر‌ساز، زمین خوردن عابران پیاده و برخوردهای عصبی شهروندان در سطح شهر بحران‌زده تهران تکرار شود.”
یک شهروند زن که از ساعت 8 شب تا حدود 3 صبح در ترافیک جمعه‌شب گذشته مانده است در این باره به اعتماد ملی گفته: “هیچ ماموری چه از سوی راهنمایی و رانندگی و چه از سوی شهرداری در بزرگراههای قفل شده حضور نداشت. شاید ماموران هم در ترافیک مانده بودند.من و دو فرزند کوچکم ساعت‌ها در سرمای فلج‌کننده در ترافیک مانده بودیم و رانندگان هم که عصبی شده بودند فقط بوق می‌زدند.اما هیچ مسوولی حضور نداشت و من نمی‌دانم با این وضعیت و تدبیر اگر در تهران زلزله بیاید چه باید بکنیم؟ اینکه یک برف ساده است”.
شن‌پاش هم ماند
اگرچه انتظار سرعت عمل بیشتری از سوی ماموران نهادهای مسوول در امر کنترل ترافیک شهر می‌رود اما بر اساس گفته‌های تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران حتی خودروهای شن‌پاش و برف‌ر‌وب هم در ترافیک بزرگراههای تهران مانده و نتوانستند به‌موقع خود را برای انجام اقدامات لازم برسانند. اما با وجود شرایط بحرانی در ترافیک پایتخت و اعتراض شدید شهروندان به نحوه روبه‌رویی با این معضل، شهردار تهران اعلام کرد که شهرداری به هیچ‌وجه در برف و ترافیک شبانگاهی جمعه‌شب غافلگیر نشده است و از حدود یک ماه پیش ستاد برف‌روبی شهر تهران در تمام مناطق و به‌خصوص در شمال تهران مستقر بوده است تا برف احتمالی در شمال تهران را ساماندهی کند.
محمدباقر قالیباف که مهم‌ترین علت بروز ترافیک تاریخی در بزرگراههای تهران بی‌نظمی رانندگان اعلام کرد و نه یخ‌زدگی معابر شهری، همچنین گفت: “من شخصا به همراه معاونان فنی و عمرانی، خدمات شهری، امور مناطق و حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران تا صبح بر ترافیک شهر نظارت داشتیم و درگیر کار میدانی در این زمینه بودیم اما وقتی که خودروها زنجیر یخ‌شکن ندارند و با لاستیک صاف در فصل سرما حرکت می‌کنند، وقتی که حتی یخ‌شکن در خودروهای خود نمی‌ریزند یک خودرو خراب می‌شود و راه را بند می‌آورد
. “
اما معاون راهنمایی نیروی انتظامی یخ‌زدگی در معابر شمال تهران را عامل اصلی ترافیک بحرانی جمعه‌شب گذشته پایتخت دانست.
سردار‌حسین ساجدی‌نیا گفت: “ریزش باران و برف از ساعت 4 بعدازظهر جمعه آغاز شد که با تاریکی هوا معابر شمالی تهران به شدت دچار یخ زدگی شد که این یخ‌زدگی در بزرگراههای چمران، مدرس، یادگار امام، نیایش، همت و خیابان شریعتی و ولیعصر و میدان تجریش باعث بروز مشکلاتی در تردد خودروها شد. او از آماده‌باش 24ساعته مأموران راهنمایی و رانندگی گفت و تاکید کرد ماموران راهور از ساعت 6 بعدازظهر جمعه تا 6 صبح شنبه به صورت آماده‌باش در محدوده‌های شمالی تهران حضور داشته و نسبت به روان‌سازی ترافیک اقدام کردند.”
اعتماد ملی نوشته در این شرایط به نظر می‌رسد بحران در ترافیک پاییزی و زمستانی پایتخت در دایره بسته تعدد مسوولیت‌های موجود در اداره کلانشهر تهران همچنان دور می‌زند و راهی برای خروج از این بن‌بست ترافیکی سرسام‌آور روزانه و به‌تازگی شبانه پیش‌بینی نمی‌شود.
خبرنگار روز در گزارشی نوشته سر انجام تهران سفید پوش شد، اما نه همه ی تهران، بلکه بخش وسیعی از شمال تهران در مناطق یک تا پنج کاملا چهره ای زمستانی و سفید به خود گرفت.
بارش برف در حالی که هنوز سه هفته ای مانده است به اغاز زمستان از غروب روز چهارشنبه در ارتفاعات کرج آغاز شده بود و رفته رفته ارتفاعات غرب تهران را سپید پوش کرد. اما از اواخر شب پنج شنبه و ساعات اغازین جمعه بارش برف در تهران شدید شد تا جایی که در ساعاتی این بارش بسیار شدید بوده و جلوی دید را می گرفت . اکنون بارش در مناطق مختلف شهرستان ادامه دارد به نحوی که رفت و آمد شهروندان و خودروها در سطح شهر با مشکل روبرو شده است.
برف و مشکلات آن در واقع از صبح روز جمعه برای مردم تهران مشخص شد و در حالی که کودکان از این امر بسیار خوشحال بوده و لذت می بردند اما تقریبا عبور و مرور در قسمت های وسیعی از شمال تهران امکانپذیر نبود.
درختان کهنسال متعددی در مناطق شمالی تهران بخصوص در منطقه ی ولنجک، تجریش، نیاوران ،دارآباد، قیطریه و…زیر بار سنگین برف پادشه فصل ها، پاییز، کمر خم کنند و شکسته شوند.
اما شور نشاط زاید الوصفی در چهره ی دختران وپسران کودک و بیشتر جوانی دیده می شد که در پارک های سفید سفید تهران آینده ی رنگی شان را می سرودند.از این دسته که بدون مزاحمت نیروهای مبارزه با مفاسد در پارک جمشیدیه، پارک نیاوران، خیابان دل انگیز ولنجک، دربندو… دیده می شدند کم نبودند.
اما در این میان ، برف با تمام شادی و شوری که برای کودکان بازیگوش و پیکره تراش و جوانان پدید آورده بود از آن سو ترافیک وحشتناکش امان همه را برید.
بزرگراه چمران،بزرگراه صدر،بزرگراه یادگار امام، خیابان ولی عصر،خیابان پاسداران، خیابان شریعتی و بسیاری از خیابانها و بزرگراههای تهران برای روز جمعه و شنبه تا ساعت ها مسدود بود. برف و بسته شدن بسیاری از کوچه ها و خیابانها علت حرکت لاکپشتی خودرو ها و ازدحام آنان بود. شدت ترافیک در نیمه بالای تهران به حدی بود که حتی خیابانهای پایین شهر از موج آن در امان نماندند.ازاین گذشته مترو ی تهران نیز توان خدمات دهی در نقاط شمالی شهر و مناطقی را که برف باریده است ندارد.
از این گذشته بسیاری از اتوبوس ها همواره در میان راه گیر کرده و توان حرکت نداشتندف لودر و بوادوزر ها نیز گاهی خودشان عامل کندی حرکت اتومبیل ها بودند.
بیش تر مردم اعتقاد داشتند شهرداری تهران غافلگیر شد. به راستی هم پیش بینی چنین برفی در این موقع از سال مشکل بود. اما سئوال این است که اگر همین برف در زمستان ببارد کار به سامان تر خواهد بود آیا.
تهران تاکنون برای دو روز جمعه و شنبه کاملا فلج شده است، بسیاری از کارمندان نتوانستند به موقع سر کار خود حاضر شوند و برق برخی مناطق نیز برای ساعاتی قطه شد که البته به سرعت ترمیم شد. شبکه ی تلفن همراه با اختلال بسیار زیادی همراه بود ، بطوریکه بارها آنتن دهی موبایل ها کاملا قطع می شد.اختلال در سیستم تلفن همراه به حدی بود که تقریبا برای نیمی از تماس ها امکان ارتباط برقرار نمی شد.
اورژانس تهران نیز جمعه و شنبه نتوانست در برخی از مناطق حضور یابد،در واقع تمام اینها بر می گردد به وضعیت بسیار بد خیابانها و بزرگراههای تهران که برای ساعت ها قفل قفل بودند.
همچنین برخی از پرواز ها نیز در روز جمعه و شنبه به علت وضعیت بد جوی تهران لغو شد و برخی از هواپیماها نیز برای فرود در مهر آباد با مشکل دید مواجه بودند.
با این وجود تقریبا در قسمت وسیعی از تهران برفی در کار نبود،در واقع حد فاصل بزرگراه شهید همت به پایین هوا بسیار سرد و خشک اما بدون برف بود.