تمهیدات ایران برای فرار از تحریم ها

نویسنده

‏ فرناز فصیحی

تحریم های سخت نه تنها ایران را به زانو درنیاورده است، بلکه ایرانیان نحوه انجام داد و ستد با دومین کشور بزرگ ‏اقتصادی خاورمیانه یعنی امارات متحده عربی را بازنویسی می کنند. پس از چند دوره اعمال محدودیت های اقتصادی ‏و بانکی توسط سازمان ملل و آمریکا، تجار ایرانی هم اکنون احساس فشار می کنند. این اقدامات نحوه پرداخت قبوض و ‏هزینه های شرکتی و صادرات کالا از پسته گرفته تا فرش ایران را پیچیده کرده است.‏

اما این اقدامات پیامدهای ناخواسته ای هم بدنبال داشته است که برخی از آنها با منافع آمریکا سازگاری ندارند: این ‏اقدامات روابط تجاری ایران و برخی از کشورهای همسایه را تقویت کرده، حال آنکه آمریکا خواهان تضعیف این ‏روابط است. محدودیت های اعمال شده بر ایران فرصتی به چین و سایر غول های تجاری آسیا داده است تا صاحب ‏پروژه های بزرگ نفتی ایران شوند. ‏

این محدودیت ها همچنین نحوه نقل و انتقال پول را میان شرکت های ایرانی و مشتریان و عرضه کنندگان خارجی آنها ‏تغییر داده و آنها را به خارج از سیستم منظم بانکدارای جهانی سوق داده است. شرکت ها از روش هایی مانند حمل پول ‏نقد، نقل و انتقال غیررسمی پول و بانک هایی استفاده می کنند که توسط مراجع بین المللی کنترل نمی شوند. این اقدامات ‏برخی از اقتصاددانان، کارشناسان بانکی و تجار را به این فکر فرو برده است که آیا تحریم ها ردگیری پولشویی، ‏قاچاق موادمخدر و تأمین بودجه اقدامات تروریستی را در منطقه دشوارتر کرده اند. ‏

حسن علاقبند مدیر عامل شرکت پی ال سی بالی گروپ مستقر در لندن و تاجر لوازم خانگی در ایران می گوید:“اکنون ‏در بسیاری از معاملات به اقتصاد حمل پول برگشته ایم. یکی از خطرات اقتصاد حمل پول این است که شما نمی دانید ‏این پول به کجا می رود.“‏

اگرچه تحریم های آمریکا شامل شرکت های خارجی نمی شوند، اما مقامات آمریکا سایر کشورها را تحت فشار گذاشته ‏اند تا از معامله با شرکت هایی که نام آنها در لیست سیاه آمده است، خودداری کنند. بسیاری از شرکت های خارجی که ‏نگران بوده اند از نظام مالی آمریکا کنار گذاشته شوند، از این تحریم ها پیروی کرده اند.‏

شرکت گلتاب سبز، یک شرکت سازنده و صادر کننده ظروف پلاستیکی در ایران، وجوه مشتریان خود را در آسیا و ‏آفریقا از طریق نقل و انتقالات بانکی دریافت می کرد. برخی از مشتریان این شرکت دیگر نمی خواهند به ایران پول ‏ارسال کنند. آنها هنوز هم می توانند از روش های غیررسمی نقل و انتقال پول استفاده کنند، اما هزینه این خدمات به ‏طور مستمر افزایش یافته است. ‏

از این رو مهرداد شجاعی مالک دیگر شرکت گلتاب سوار هواپیما می شود و خود وجوه مشتریان را دریافت می کند. ‏او و برادرش اخیرا ً در بازگشت از یک سفر تجاری به بنگلادش و سری لانکا مبلغ 40 هزار دلار پول نقد در چمدان ‏های خود حمل کردند.‏

بهای بالای نفت به ایران اجازه داده است بودجه دولت را افزایش دهد که تاحدی بتواند اقتصاد را از تأثیر تحریم ها حفظ ‏کند. کشور ایران از اقتصاد نسبتا ً متنوعی برخوردار است و پس از عربستان سعودی، دارنده دومین تولید ناخالص ‏داخلی در خاورمیانه بشمار می رود. بنا بر گزارش صندوق بین المللی پول، رشد اقتصادی ایران در سال گذشته 6 ‏درصد بوده است. ‏

اما بنظر می رسد تحریم ها باعث افزایش تورم نیز شده اند. بنا بر ارزیابی اقتصاددانان ایران، نرخ تورم 18 درصد ‏گزارش شده است. دولت بودجه را افزایش داده، نرخ بهره را پایین آورده و واگذاری اعتبارات را کم کرده است؛ ‏اقداماتی که منجر به افزایش قیمت ها شده اند. به گفته اقتصاددانان، تحریم ها باعث افزایش هزینه های بانکی، پروسه ‏های دشوارتر گمرکی و تأخیر در امور بانکی شده اند که در مجموع این عوامل باعث کند شدن واگذاری مواد خام برای ‏تولید کالاهای داخلی شده اند.‏

واشنگتن همواره از تحریم ایران دفاع کرده است. استوارت لوی معاون وزیر دارایی آمریکا در امور تروریسم و ‏اطلاعات مالی می گوید:” این اقدامات به گونه ای طراحی شده اند که کمترین تأثیر را بر شهروندان بیگناه و بیشترین ‏تأثیر را بر افرادی داشته باشند که می توانند بر نگرش رژیم ایران تأثیر داشته باشند.“‏

اما شرکت های ایرانی روش هایی را در اطراف خود برای مقابله با تحریم پیدا کرده اند. بسیاری از آنها چشم به مراکز ‏تجاری امارات متحده عربی و سایر کشورهای خلیج فارس دوخته اند تا بدین ترتیب بتوانند شرکای تجاری برای خود ‏پیدا کنند که به آنها برای دور زدن تحریم ها کمک کنند. با وجود اینکه مقامات آمریکا از بانک ها و تجار منطقه ‏درخواست کرده اند روابط خود را با ایران قطع کنند، اما این روش، تجار خلیج فارس را به ایران نزدیک تر کرده ‏است.‏

بر اساس گزارش انجمن بازرگانی ایران، گروه تجاری بازرگانان ایرانی مقیم دوبی، واردات ایران از امارات در سال ‏‏2006 حدود 20 درصد افزایش ناگهانی داشته است. این واردات سال گذشته 25 درصد افزایش داشته است. هادی ‏معتمنی رئیس این انجمن می گوید:” ادامه تحریم ها بیشتر به نفع امارات خواهد بود.“‏

محدودیت های بانکی شرکت های ایرانی را، که در گذشته مستقیما ً با عرضه کنندگان اروپایی و آسیایی صادرات و ‏واردات داشتند، وادار به بازگشایی شرکت های وابسته در امارات و انجام فعالیت از طریق شرکت های مشهور و ‏واسطه ها کرده اند. اما در عین حال مقامات کشورهای خلیج فارس تمایل چندانی به برآورده کردن خواسته های آمریکا ‏ندارند. شیخ لوبنا القاسمی وزیر اقتصاد امارات می گوید:” بالاخره ایران همسایه است.“‏

منبع: وال استریت جورنال، ‏‎15‎‏ فوریه