همزمان با مذاکرات ناکام دولت حسن روحانی با گروه ۱+۵ در نیویورک که تصادفا با سالگرد آغاز جنگ ۸ ساله ایران و عراق همراه بود، پایگاه اطلاع رسانی هاشمی رفسنجانی به بهانه بیان “ناگفته های جنگ” با وی گفت و گویی ترتیب داد که طی آن او بار دیگر به صورت تلویحی از آیت الله خامنه ای خواست برای پایان دادن به ۱۲ سال بحران دیپلماتیک ایران، “جام زهر” را سر بکشد.
هاشمی رفسنجانی در این گفت و گو که با بازتاب بسیارگسترده ای در سایت های خبری همراه بود، تصمیم آیت الله خمینی مبنی بر پذیرش قطعنامه ۵۹۸ را نشانه “هوشمندی” و “شجاعت” او دانسته و تاکید کرده که این اقدام او موجب شد تا ایران “فتوحات” زیادی داشته باشد.
او همچنین این پیشنهاد را نیز به صورت ضمنی به سید علی خامنه ای داده است که “مسئولیت نوشیدن جام زهر را به دوش یک نهاد قانونی مثل مجمع تشخیص مصلحت نظام” بیاندازد.
سخنان هاشمی در حالی منتشر شده که طی روزهای گذشته و به دنبال مذاکرات بی نتیجه هیات دیپلماتیک جمهوری اسلامی در نیویورک، مسئله عدم موافقت سید علی خامنه ای با تعلیق موقت غنی سازی بار دیگر به عنوان مانع اصلی بر سر رسیدن به توافق نهایی واضح تر شده و زمزمه هایی مبنی بر لزوم اخذ این تصمیم از سوی او به راه افتاده است.
هاشمی رفسنجانی در توصیف “هوشمندی و شجاعت” آیت الله خمینی در پذیرش قطعنامه و نوشیدن جام زهر گفته است: “امام با آن هوشی که داشتند جمله “جام زهر را می نوشیم” را درست بکار بردند. یعنی انتخاب کردیم که بنوشیم. یعنی بر ایشان تحمیل نشد که بنوشند. حالتی بود که بخاطر مصلحت انتخاب کردند. فکر می کنم ایشان با تفکر و پیش بینی شرایط آن جمله را بکار بردند. هم مصلحت را رعایت کردند و هم ناراحتی خودشان را به مردم نشان دادند که دلشان نمی خواست اینگونه شود و هم آینده را در آن جمله نهادند که مردم می بینند چه فتحی کردیم؟”
او همچنین در پاسخ به این سئوال که “اگر مجمع تشخیص در شرایط امروز و قدمت ربع قرنی بود، آیا امام وظیفه پذیرش قطعنامه و مسئولیت آن را به دوش مجمع می گذاشتند؟” هم گفته است: “بعید می دانم. چون اختلاف از همین مجمع شروع می شد. بالاخره کسانی بودند که موافق نبودند. در آن جلسه ای که ما با ایشان داشتیم. ما ۵ نفر همصدا بودیم. عقیده ای هم داشتیم و عقلای دیگری هم دنبال کار بودند. اما اگر همین الان در مجمع چنین حالتی پیش بیاید، یکنواخت نیست. وقتی نامه امام در آن جلسه خوانده شد. بعضی ها زار زار و با صدای بلند گریه کردند. چون اینها نسبت به همه مسائل توجیه نبودند”.
او پذیرش قطعنامه را به “ماجرای صلح حدیبیه” تشبیه کرده و افزوده است: “امام فرمانده کل قوا بودند و اختیار اعلام جنگ و صلح با فرماندهی قواست. من هم جانشین بودم. آقایان دیگر هم صاحبنظر و مشاور بودند. ادله هم روشن بود و امام به لحظه لحظه جنگ آشنا بودند. در همان جمع کوچک به اندازه کافی مصلحت کشف شده بود.اگر همین الان هم بخواهد چنین کاری بشود، اختلاف پیش می آید، مگر اینکه سیاست این باشد که رهبری یا امام بخواهند مسئله را کاملا از دوش خودشان به جای دیگری ببرند و بگویند یک نهاد قانونی تصمیم گرفته است. می تواند اینگونه باشد. ولی در آنجا اینگونه نبود و فرماندهی کل قوا مسئول کار هستند”.
همزمان با هاشمی، اسد الله بادامچیان از اعضای حزب موتلفه اسلامی و جناح راست سنتی حکومت نیز تعابیر مشابهی درباره “جام زهر” به کار برده و گفته است: “آنها می‌خواستند در صورت پذیرش قطعنامه، خانواده‌های شهدا، جانبازان، ایثارگران و آحاد مردم را در مقابل امام راحل قرار دهند و اگر این قطعنامه‌ها را قبول نکردیم به کشورمان حمله شیمیایی کنند. اینجا بود که امام با درایت خاص با تعبیر «جام زهر» قطعنامه را پذیرفتند”.
سخنان هاشمی رفسنجانی در مورد انتخاب نوشیدن جام زهر از سوی خمینی،اما با حملات شدید تندروها مواجه شده به طوری که سایت افراطی سخن آنلاین در اینباره نوشته است: “این تحلیل هاشمی رفسنجانی که زیر سئوال بردن بسیاری از افکار و اندیشه های حضرت امام (خصوصا صداقت بی نظیر ایشان با مردم) است آنقدر مضحک و خنده آور است که می تواند سالها به آن خندید چراکه عبارت «نوشیدن جام زهر» اشاره ای لطیف و زیرکانه است به جام شوکران. جام زهری که خوردن آن را به سقراط تحمیل شد. حال باید از جناب هاشمی رفسنجانی پرسید که چطور می شود جام زهری که خوردنش به امام تحمیل شد را امام انتخاب کرده باشد؟”
سعید قاسمی از دیگر افراطیون نزدیک به پایداری و گروه موسوم به “دلواپسان” هم هاشمی رفسنجانی را به “حاج آقا خاطره” تشبیه کرده و گفته است: “اگر امروز برخی خواص داخلی می‌گویند ما در تحریم هستیم و در دیدار با رهبری بر این موضوع تاکید می‌کنند در حقیقت ما همان سریال تکراری دروغگویان زمان جنگ را در مقابل خود داریم. قطعنامه ۵۹۸ حقیقتی است که ۲۰ روز پیش سالگرد آن بودیم و باز هم با بازار گرمی صدا و سیما و جنجال سازی برخی مسئولین داخلی اجازه ندادند جوان دانشجوی ما بفهمد حقیقت این قطعنامه چه بود”.
او با اشاره به سخنان اخیر هاشمی افزوده است: “حاج آقا خاطره در صحبت‌های اخیرش جام زهر را زیر سئوال برده و گفته است «قطعنامه ۵۹۸ خیلی هم زهر نبود و حلاوت‌هایی هم داشت». ای کاش دانشجوی ما بداند که چگونه برخی در این کشور نهنگ ایرانی که سرش در بین نحرین و کربلا و نجف و سینه‌اش در خلیج فارس بود امروز تبدیل به گربه‌ای زیبا کرده‌اند. اینها همین برنامه را برای امروز هم دارند”.
در این میان، حسن عباسی، یکی دیگر از دلواپسان نیز که سخنان اش به شکل کلیپ های طنز در بین مردم رد و بدل می شودگفته است که “بایستیم و نگذاریم به حضرت سید علی جام زهر بنوشانند… بسیاری از مسئولین برای مسائل شخصی خودشان منافع ملی را فدا می کنند”.
گفتنیست پیش از این هم برخی فعالان سیاسی ازخامنه ای خواسته بودند اقدام به نوشیدن جام زهر هسته ای کند. از جمله محمد نوری‌زاد روزنامه‌نگار و مستندساز منتقد حکومت در نامه سرگشاده‌ای از وی خواسته بود که اگر برای بهبود شرایط خواهان “نوشیدن جام زهر” نیست این کار را به “مجلس گوش به فرمان”جمهوری اسلامی واگذار کند.
