نادر کرمی
تعدادی از فعالان سیاسی،روزنامه نگاران و فعالان سازمان های مدنی دیروز با حضور در منزل عمادالدین باقی، ضمن ابراز نگرانی نسبت به وضعیت این زندانی و سایر زندانیان، تاکید کردند که “برخورد با امثال باقی ،حکایت بر شاخه نشستن و بن بریدن است.” در این جلسه که به دعوت کمیسیون حقوق بشر جبهه مشارکت و حمایت ”کمیته پی گیری بازداشت های خودسرانه” برگزار شد،سخنرانان خواستاراتحاد عمل بیشتر نیروهای مترقی به منظور برخورد با سیاست های سرکوبگرانه شدند.
در این مراسم ابتدا فاطمه کمالی احمدسرایی، همسر باقی ضمن تشکر از حاضرین با شرح انتقال وی به بند 209 این سئوال را مطرح کرد که: “چرا در شرایطی‌‌که حدود 50 روز به پایان دوره بازداشت باقی مانده، به بندی دیگر، منتقل میشود؟”
ابراهیم یزدی، دبیرکل نهضت آزادی دیگر سخنران این مراسم بود که با تاکید بر اینکه “مبارزه ادامه دارد” اظهار داشت: “سیاست جریان راست افراطی حاکم بر اساس نظریه‌ای است با عنوان نصر بالرعب؛ یعنی پیروزی از طریق ایجاد ترس و وحشت در دل مخالفان”.
وی با بیان اینکه “پاشنه آشیل و چشم اسفندیار این سیاست آن است که نیروهای سیاسی مخالف ترسی از خود نشان ندهند”، افزود: “گاه احساس غرور می‌کنم که نسل جوانی از مبارزان به وجود آمده که پیامشان به حاکمان این است که از ابزار زور و زندان شما ترسی نداریم.”
دبیرکل نهضت آزادی تأکید کرد: “برگزاری چنین نشست‌ها و تجمعاتی هم نشانه نترسیدن از اقدامات جریان حاکم است. ما با حضور در اینجا به حاکمان می‌گوییم که اگر از نظر شما باقی مجرم است، ما هم در جرم او شریک هستیم و اگر قرار است او در زندان باشد، ما هم آماده‌ایم که زندان برویم. همانطور که حتی شاید زمانی لازم باشد همگی نامه‌ای امضا کنیم و در آن رسما به دادگاه انقلاب بگوییم باید ما را هم همچون باقی به زندان ببرید.”
یزدی ادامه داد:” راهبرد نصر بالرعب جریان حاکم تا جایی ادامه می‌یابد که عاملان آن بفهمند هزینه رفتارشان بیش از فایده آن است و از این‌رو، ما باید هزینه این رفتارها را افزایش دهیم”.
دبیرکل نهضت آزادی ایران در ادامه با اشاره به اتفاقات اخیر کشور گفت: “زمانی مرحوم مدرس می‌گفت سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ماست؛ حال آقایانی که به اسم دین حاکم شده‌اند، در عمل می‌گویند:دیانت ما تابع سیاست ماست.“
وی توضیح داد: “آقایان امروز برای حضور در قدرت، علنا دروغ می‌گویند، مدرک جعل می‌کنند و بعد هم می‌گویند به مدرک تحصیلی می‌گویند کاغذ پاره و باز هم خود را حکومت عدل علی(ع) می‌دانند. براستی که به تعبیر علی (ع)، وقتی چنین تیپ آدم‌هایی بر سر کار باشند، زندان مقدس‌ترین مکان است.”
یزدی با اشاره به اینکه “مبارزه با چنین جریاناتی همچنان باید ادامه داشته باشد”، افزود: “در این راه خستگی و یأس مظهر کفر است. ما راه طولانی آمده‌ایم و راهی طولانی‌تر در پیش داریم که ادامه آن جز با سر پرشور و عشق ممکن نیست. امیدواریم پایمردی‌ها به جایی برسند که به دلیل بی‌فایده بودن این راه، آن را کنار بگذارند. ”
آمادگی دانشجویان برای پرداخت هزینه
مهدی عربشاهی، عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت، دیگر سخنران این مراسم با ابراز خشنودی از برگزاری این نشست با اشاره به اظهارات دبیرکل نهضت آزادی، گفت: “نشانه‌های شکست این سیاست در شرایط فعلی هم آشکار است. چنانکه در همین جلسه می‌بینیم دو دوست ما (خانم هدایت و آقای هاشمی) که کمتر از 24 ساعت قبل در زندان اوین به سر می‌بردند، الان و بعد از آزادی در این جمع حاضر شده‌اند”.
عربشاهی تأکید کرد: “کمتر کسی در میان فعالان سیاسی و دانشجویی است که در حال حاضر، از ابزار رنگ و رو رفته و زنگ‌زده حاکمان یعنی زندان بترسد و به‌ویژه در میان دانشجویان، بسیاری آماده به میدان آمدن و هزینه پرداختن هستند.”
وی با ابراز خوشنودی از آزادی دو عضو ارشد دفتر تحکیم وحدت و نیز دانشجویان دانشگاه امیرکبیر در هفته جاری، در عین‌حال از پرونده‌سازی‌های تازه خبر داد و گفت: “مهمترین اتفاق در زنجان رخ داده که شاهد وارونه شدن ماجرای دانشگاه و عوض شدن جای متهم و شاکی و بازداشت اعضای انجمن اسلامی هستیم”.
این فعال دانشجویی هم در پایان سخنانش بر مقاومت و ایستادگی و پرداخت هزینه در شرایط کنونی تأکید و ابراز اطمینان کرد که برگزاری چنین نشست‌هایی برای زندانیان و خانواده آنها دلگرم‌کننده خواهد بود.
زندان رفتن ها بی حاصل نیست
دکتر محسن کدیور، رییس انجمن دفاع از آزادی مطبوعات هم در این نشست پس از تبریک نیمه شعبان گفت: ”ظاهرا سنتی که در این سال‌ها باب شده، آن است که اعیاد مذهبی را به جای شادی در مساجد، در منزل دوستان زندانی و در جمع خانواده آنها بگذرانیم که با توجه به شرایط موجود هم، کار درست همین است”.
وی افزود: “امروز نیمه شعبان است و در فرهنگ شیعی، نام امام دوازدهم با عدالت عجین است. از طرفی، اکنون در جامعه ما حکومت و دولتی حاکم است که بیش از همه سنگ مهدویت را به سینه می‌زند. اما آیا براستی رویه‌های موجود در جهت تحقق عدالت است؟ من فکر می‌کنم دست‌کم در حوزه حقوق شهروندی کسی نباشد که معتقد باشد با حضور این آقایان، معیارهای عدالت در جامعه ما بالا رفته است. ”
وی در ادامه با اشاره به اینکه “فعالیت اصلی باقی در حوزه حقوق بشر و انعکاس صدای زندانیان گمنام بود”، اظهار داشت: “باقی می‌گفت که ما به دنبال دادرسی عادلانه و برگزاری محاکمات با حضور هیات‌منصفه و اعاده حق داشتن وکیل برای همه متهمان و تامین حداقل حقوق زندانی متهم مثل امکان مطالعه کتاب و روزنامه هستیم؛ امروز می‌بینیم که نه تنها این حداقل حقوق در مورد باقی رعایت نشده، بلکه وی در شرایط سلامت جسمانی به زندان رفته ولی در حال حاضر با مشکلات مختلف و از جمله کسالت قلبی مواجه است. در این شرایط، انتظار خانواده و دوستان باقی این است که حداقل ضوابط بهداشتی و درمانی درباره باقی رعایت شود.”
کدیور آنگاه با طرح این پرسش که “آیا افکار عمومی جامعه ما حرف حکومت را قبول دارد یا نه؟”، گفت: “وقتی می‌بینیم افرادی چون باقی در جامعه محترم هستند، این نشان می‌دهد زندان رفتن‌ها بی‌حاصل نبوده است.”
رییس انجمن دفاع از آزادی مطبوعات افزود: “امروز کوس فساد و رسوایی مقامات دولت، وزرا، وکلا و سرداران به زمین خورده است. امروز چنان مجلس ضعیفی تشکیل شده که با اشاره رهبران به کسی رأی اعتماد می‌دهد که رسوایی او آشکار است و با این وجود، از حق خود دفاع نمی‌کند. براستی چه زمان در طول تاریخ ایران، دولتی چنین آشکارا دروغ می‌گفته و پاسخگو نبوده است؟”
دستیابی به مشترک سیاسی
رضا علیجانی، فعال ملی- مذهبی هم با ابراز خوشحالی از آزادی دو عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت، گفت که حضور آنها در چنین نشستی توهم بودن کارآمدی ابزار زندان برای حاکمان را نشان می‌دهد.
وی توضیح داد: “اقداماتی چون جمع شدن افراد و فعالان مختلف در دفاع از حقوق زندانیان اقدامی خوب و فایده‌بخش است. چنانکه امروز می‌توانیم بگوییم ابزار زندان کند شده اما پرسش آن است که آیا به اندازه کافی از ظرفیت‌های موجود استفاده می‌کنیم؟”
علیجانی افزود: “ما وقتی با پدیده زندان و زندانی مواجه می‌شویم، یک احساس عاطفی به وجود می‌آید که حسی مثبت است و باعث میشود به‌رغم تفاوت در عقاید و مشی سیاسی جمع شویم و به دفاع از حقوق مثلا عمادالدین باقی بپردازیم. سؤال من آن است که آیا می‌توان گامی پیش رفت و به جای باقی، این حس را نسبت به پدیده بزرگ‌تری ،همچون ایران، هم داشته باشیم؟ آیا میشود حتی در قبال اقدامات سیاسی همچون انتخابات هم به نقاط مشترک برسیم؟”
وی با بیان اینکه در جهت تحقق این وضعیت، باید روند “وحدت در عین کثرت” را تقویت کنیم، گفت: “ما در حوزه مسایل عاطفی، وحدت را تقویت می‌کنیم و در مواقع جدی‌تر، به کثرت بیشتر بها می‌دهیم. آرزوی ما این است که روزی به این نقطه برسیم و در مباحث غیرعاطفی هم به وحدت درعین کثرت دست یابیم. آقای باقی مظهر همین مساله بود و به‌رغم هویت مذهبی خود، فارغ از عقیده و ایدئولوژی و اتهام زندانی از او دفاع می‌کرد.”
پرونده بی سابقه
فریده غیرت، عضو هیأت مدیره انجمن دفاع از حقوق زندانیان، نیز در ادامه این نشست به تحلیل ابعاد حقوقی پرونده باقی پرداخت و گفت: “آنچه در این چند سال برای آقای باقی پیش آوردند، شاید در طول تاریخ حقوقی ما و نظام قضایی آشفته ما هم بی‌سابقه باشد. مروری بر سیر برخورد قضایی با آقای باقی نشان می‌دهد که بارها برای او پرونده در پرونده تشکیل دادند و قبل از اتمام یک محکومیت، محکومیتی دیگر برایش در نظر گرفتند. حال هم که او را به بند 209 زندان اوین منتقل کرده‌اند؛ این، همان بندی است که باقی به دلیل کمبود اکسیژن دچار حملات قلبی شد و در همان وضعیت هم با صدای ضجه و فریاد یک دانشجو، شکنجه می‌شد.”
این وکیل دادگستری در ادامه گفت: “آقایان فهمید‌ه‌اند به هیچ شکل نمی‌توانند باقی را زندانی کنند و حتی اگر جسم او ناسالم شود، با اندیشه‌اش نمی‌توانند کاری کنند. به همین دلیل و در شرایطی که در پرونده اخیر برای ایشان حکم برائت صادر شد، دادستان درخواست تجدیدنظر کرده و حتی شنیده‌ایم پرونده دیگری برایش تشکیل شده است. همه این برخوردها در شرایطی با باقی انجام میشود که او گناهی جز دفاع از حقوق زندانیان و مطالبه حاکمیت قانون ندارد. فلسفه تشکیل انجمن دفاع از حقوق زندانیان هم این بود که زندانی با هر اتهام و جرمی حتی زندانیان مواد مخدر و قاتلان از حقوق خود بهره‌مند شوند.”
به دنبال حقیقت
علیرضا علوی‌تبار، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی هم با انتقاد از برخوردهای انجام‌شده با باقی گفت: “ظاهرا هر چه قدرت در ایران شخصی‌تر میشود، برخورد با زندانیان هم شخصی‌تر میشود. چنانکه به نظر می‌رسد برخوردها با باقی نوعی انتقام‌گیری شخصی است”.
علوی‌تبار در تحلیل ریشه چنین برخوردهایی گفت: “ما در تحلیل‌های خود، نباید قاعده مدیریتی تناسب اختیار و مسؤولیت را فراموش کنیم. از این زاویه، مسؤولیت مستقیم اقدامات دستگاه قضایی با مقام رهبری است؛ چراکه کنترل این دستگاه بر عهده رهبری است. اگر عدالتی از سوی دستگاه قضا جاری میشود، افتخارش برای ایشان است و اگر ظلمی میشود، باز هم مسؤولیت آن متوجه مقام رهبری است و ایشان باید در دنیا و آخرت پاسخگوی این اقدامات باشد”.
وی با تأکید بر اینکه “قدرت را با کاغذ و نصیحت نمی‌توان کنترل کرد”، گفت: “وقتی قدرت مطلقه میشود، ظلم طبیعی‌ترین نتیجه آن است. از این‌رو، برای مقابله با قدرت مطلقه چاره‌ای نداریم جز آنکه قدرت همسنگ آن را ایجاد کنیم و برای ایجاد چنین قدرتی، باید متشکل شویم و رسانه‌های خود را داشته باشیم”.
علوی‌تبار با اشاره به تأسیس انجمن دفاع از حقوق زندانیان توسط باقی گفت: “نهادی که باقی شکل داد، الگویی برای ماست. او به جای حرفهای بزرگ گامی به پیش نهاد. ما هم امیدوارم چون او باشیم و به زودی چشممان به آزادی او و سایر دوستان روشن شود. ”
حکومت اعتماد به نفس ندارد
سیامک طاهری، عضو کانون نویسندگان ایران هم در این نشست با اشاره به اظهارات برخی سخنرانان این نشست که گفته بودند حکومت در قبال این دستگیری‌هایی که انجام داده، نتوانسته اعتماد مردم را جلب کند، گفت: “قبل از جلب اعتماد مردم، حکومت باید بتواند اعتماد خود را به این اقدامات نشان دهد؛ در حالیکه می‌بینیم وقتی ظلمی میشود، افشاگران ظلم را بازداشت می‌کنند و این، نشان می‌دهد به خود اعتماد ندارند”.
وی افزود: “حکومت اگر به اقدامات خود در قبال مخالفان سیاسی اعتماد داشت، با آنها همانطور برخورد می‌کرد که با مجرمان عادی عمل میشود. مگر حکومت از انتشار اخبار مربوط به محکومیت و اعدام افرادی چون بیجه می‌ترسد؟ مگر آنها را براحتی در ملاءعام اعدام نمی‌کند؟ اما چرا درمورد زندانیان سیاسی پنهان‌کاری می‌کنند و حتی از مصاحبه خانواده‌ها وحشت دارند؟”
پس از سعید امامی نوبت سعید مرتضوی است
مصطفی تاج‌زاده، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت هم با تأکید بر ضرورت گردهمایی جریانات مختلف در دفاع از حقوق زندانیان، گفت: “نگاهی به ترکیب دوستانی که دربند هستند، نشان می‌دهد اقتدارگرایان بیشترین حساسیت را نسبت به کسانی دارند که منشاء اثر هستند و به دنبال ایجاد نهادهای مدنی می‌روند.”
وی با تأکید بر اینکه “جریان حاکم انجام هر حرکتی را اجازه می‌دهد جز نهادسازی”، گفت: “بازداشت آقایان قابل، باقی، اسالو و اعضای دفتر تحکیم وحدت به همین دلیل صورت گرفته است. آقای باقی انجمن دفاع از زندانیان را بنا گذاشت، آقای هادی قابل تنها روحانی عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت است، آقای اسانلو و اعضای دفترتحکیم هم توانسته بودند میان کارگران و درون دانشگاه حرکت‌هایی ایجاد کنند”.
تاج‌زاده در ادامه از “سه سعید” یاد کرد که به سه شکل مختلف در برابر جریان اصلاحات دموکراسی‌خواه ایستادند.
وی توضیح داد: “ما توانستیم سعید امامی رابعنوان نماد جریان «قتل‌عام درمانی» شکست دهیم و بعید است دوباره پروژه قتل‌های زنجیره‌ای راه بیفتد. بعد در جریان ترور آقای حجاریان، با انصار حزب‌الله مواجه شدیم که شاخه نظامی آن سعید عسگر بود و با ایستادگی مردم، آن هم بی‌نتیجه ماند. با این حال، هنوز سعید سومی مانده که همان سعید مرتضوی است و هنوز نتوانسته‌ایم بر او پیروز شویم. وقتی بر این سعید پیروز می‌شویم که قانون بر دستگاه قضایی حاکم شود.”
عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت گفت: “ما وقتی می‌توانیم بر سعید مرتضوی پیروز شویم که از خود همبستگی نشان دهیم و افکارعمومی را فعال کنیم. اگر مرتضوی فعالان تشکل‌ها را بازداشت می‌کند، ما باید با فعالیت خود باید این حرکت را خنثی کنیم.”
تاج‌زاده در ادامه با بیان اینکه “باقی اکنون نماد دو فاجعه است؛ یکی بازداشت ایشان و دیگری، رشد فساد حکومتی” افزود: “سلامتی یک نظام سیاسی را هم در راس و هرم قدرت می‌توان دید و هم در زندان. هرچه رأس یک نظام سالم باشد، احتمال آنکه زندانیان مجرم باشند و برخورد با آنها مورد تأیید افکارعمومی قرار گیرد، بیشتر است. اما هرچه زندانیان محبوب‌تر باشند، این نشانه‌ای از رشد فساد در رأس حکومت خواهد بود”.