رابین رایت
جنبش سبز مخالفان ایران پس از پنج ماه تنهائی، اکنون برای جلب کمک و همکاری، گوشه چشمی به ایالات متحده دارد. دولت اوباما ظرف هفته های اخیر، از طریق کانال های علنی و خصوصی با درخواست هائی جهت اتخاذ موضع محکمتر علیه نادیده گرفته شدن حقوق بشر در ایران، خودداری از اقدام نظامی و وضع تحریم های سنگین تر و زودبازده علیه سپاه پاسداران انقلاب و منافع اقتصادی گسترده این نیرو مواجه شده است.
رویکرد مخالفان درحالی شکل گرفته که دولت آمریکا در حال ارزیابی قدم بعدی خود در تلاش های دیپلماتیک برای حل و فصل بن بست هسته ای ایران است. تهران توافقی را که برای اعتمادسازی و خارج ساختن بخش عمده اورانیوم از کشور و دریافت میله های سوختی قابل استفاده در رآکتور تحقیقات پزشکی درنظر گرفته شده بود، قویاً رد کرده است. چنین توافقی می توانست زمان دستیابی ایران به قابلیت نظامی هسته ای را تا یکسال به تعویق بیاندازد و زمان بیشتری برای انجام مذاکرات دیپلماتیک در اختیار قراردهد. در نتیجه این فعل و انفعالات، اکنون دولت اوباما درصدد کسب پشتیبانی بین المللی برای وضع دور تازه ای از تحریم ها علیه ایران است.
واشنگتن از زمان انتخابات بحث انگیز ریاست جمهوری 22 خرداد ، برای تعیین روش تماس با رژیم ایران، آن هم بدون تحت الشعاع قراردادن جنبش معترضان، با چالش روبرو بوده است. اکنون این جنبش سبز است که راهکارهائی را مقابل واشنگتن قرار داده است.
آشکارترین پیام از سوی محسن مخملباف فیلمساز انقلابی در تبعید ابراز شده که اکنون به یک معترض تبدیل شده و در جریان دیدار هفته گذشته از واشنگتن ادعا کرد به نمایندگی از جنبش سبز سخن می گوید. او روز پنجشنبه به مقامات آمریکا و کارشناسان مسائل ایران گفت اقدام نظامی تنها به تقویت رژیم تندروی محمود احمدی نژاد و رهبر عالی ایران آیت الله علی خامنه ای می انجامد. مخملباف گفت: «قطعاً گفتگو بهتر از جنگ است.»
وی در عین حال به غرب هشدار داد درصورتی که ایران در نهایت به پای میز مذاکره هسته ای بازگردد، نباید با جانبداری همه جانبه از رژیم، جنبش سبز را نادیده بگیرد. وی و سایر چهره های شاخص معترضان از کاخ سفید می خواهند سرکوب وحشیانه ای را که از پس از انتخاب آغاز شده، به شکل محکم تری محکوم کند. این انتخابات به کمک تقلب، دور دوم ریاست جمهوری را برای احمدی نژاد به ارمغان آورد. وی افزود محدودیت واکنش ها در غرب، این تصور را برای رژیم ایران به وجود آورده که غرب در قبال حوادث ایران بی تفاوت است.
مخلمباف گفت حتی برداشتن گام های کوچک، از جمله نام بردن علنی از قربانیان معترضی چون ندا آقا سلطان را نیز واجد اهمیت خواند. ندا دختر دانشجوئی بود که در جریان ناآرامی های خرداد ماه هدف گلوله قرار گرفت و به نماد معترضان تبدیل شد. اوباما در روزی که برنده جایزه صلح نوبل شد، بدون ذکر نام، از او یاد کرد. ضمناً واشنگتن باید به اظهارات مخالفان واکنش نشان دهد. اظهاراتی نظیر عذرخواهی روحانی پیشروی معترض در ایران- آیت اله علی منتظری- نسبت به اشغال سفارت آمریکا در تهران در سال 1358 از این جمله است. منتظری زمانی جانشین آیت الله روح الله خمینی بنیانگذار انقلاب بود و اتخاذ موضع وی در سی امین سالگرد انقلاب ایران، اقدامی مخاطره آمیز بود که عمدتاً با بی توجهی واشنگتن روبرو شد.
درحالی که دولت اوباما برای اتخاذ تمهیدات جدید علیه ایران شروع به رایزنی با شرکای بین المللی خود کرده است، گزینه های معرفی شده از سوی مخملباف و سایر معترضان، از ایالات متحده می خواهد ابتدا بر روی سپاه پاسداران متمرکز شود. سپاه در حال رشد سیاسی و اقتصادی است و رهبری این نیرو نقش حیاتی در حیات رژیم مشکل ساز ایران دارد. مخالفان از گزینه های دیگری نظیر تحریم واردات بنزین برای مصرف داخلی در ایران حمایت نمی کنند زیرا این راهکارها عمدتاً به توده مردم ایران خسارت وارد می کند.
مخملباف خواستار اتخاذ سریع تحریم های واشنگتن علیه سپاه پاسداران شده ، تا مبادا گذشت زمان باعث ایجاد راه حل های موازی برای دور زدن تنبیهات شود. وی می گوید: «ما به تحریم های خاصی نیاز داریم که به رژیم لطمه بزند.» این فیلمساز برنده جوایز مختلف سینمائی که اکنون در اروپا زندگی می کند، گفت وی از سوی معترضان به واشنگتن فرستاده شده است. سخنرانی وی در مؤسسه بین المللی صلح کارنگی با حضور مقامات ارشد شورای امنیت ملی و وزارت خارجه آمریکا برگزار شد.
به گفته تحلیلگران ایرانی، خودداری ایران از پذیرش توافق ارسال اورانیوم آن کشور به روسیه و فرانسه برای فرآوری بیشتر، تاحدودی به اختلاف موجود میان احمدی نژاد و خامنه ای ربط پیدا می کند. آنها می گویند رئیس جمهور ایران در برهه ای که سخت نیازمند مشروعیت بین المللی است، بیش از رهبری کشور به گسترش روابط با واشنگتن علاقمند است. با این حال، وی از سازش بر سر حق ایران در غنی سازی اورانیوم خودداری می کند. این موضعی است که از پشتیبانی طیف وسیع سیاسی در ایران برخوردار است.
در همین حال، گفته می شود خامنه ای مخالف بهبود روابط با واشنگتن است و این موضع را در امتداد ماهیت انقلاب اسلامی اتخاذ کرده است. تحلیلگران می گویند وی در ابتدا آمادگی بیشتری برای توافق کوتاه مدت داشت.
با همه این اوصاف، یکی از دلایل تغییر موضع ایران در پذیرش توافق ژنو، رهبران جنبش سبز و انتقادات آنها بوده است. میرحسین موسوی که خود را برنده انتخابات بحث انگیز ریاست جمهوری می داند، مذاکرات تیم احمدی نژاد درخصوص پیشنهاد ارائه شده در ژنو را به باد انتقاد گرفته و نسبت به اثر منفی چنین توافقی بر تلاش های هزاران دانشمند ایرانی هشدار داده است. چهره های مخالف و تحلیلگران می گویند واکنش موسوی عمدتاً راهبردی سیاسی بوده تا مانع از بهره مند شدن رژیم از حصول یک توافق با غرب شود. دیپلماسی هسته ای با غرب به یک بازی فوتبال سیاسی در تهران تبدیل شده و با رویکرد اوباما در اتخاذ راه حل دیپلماتیک برای بن بست هسته ای، درهم آمیخته شده است.
منبع: تایم- 23 نوامبر
