فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی با ذکر مواردی از تعامل و ارتباط میان رهبر جمهوری اسلامی با ارتش، خاطراتی را از این ارتباطات بیان کرده که پیش از این در جایی منتشر نشده است. امیر سرلشگر عطاالله صالحی در گفت و گو با سایت دفتر علی خامنه ای، از جمله به نخستین حضور او در ارتش اشاره کرده و همچنین نکاتی را درباره پاکسازی های گسترده در ارتش ایران پس از انقلاب 1357 عنوان کرده است.
به گفته فرمانده کل ارتش، این حضور مربوط به زمانی بود که خامنه ای “در یک مکان نظامی” حاضر و با “خبردار و ادای احترام گروهانی که در آن‌جا مستقر بود”، مواجه شد.
صالحی گفته که در این زمان “همه منتظر بودند که ببینند ایشان چه واکنشی نشان می‌دهند و البته در باور همه بود که ایشان احتمالاً دستشان را روی سینه می‌گذارند و مثلاً می‌گویند أیّدکم‌الله؛ یعنی همان‌گونه که اکثر مقامات برخورد می‌کردند.”
با وجود این به گفته فرمانده کل ارتش، “همه با ناباوری دیدند که ایشان دست راستشان را که آن زمان مجروح نشده بود، بالا بردند و به طرف عمامه خود گرفتند و فرمان آزاد دادند.”
آنگونه که عطاالله صالحی توضیح داده این واکنش خامنه ای “برای جمع حاضر بسیار عجیب و در عین حال بسیار جذاب بود” زیرا به گفته وی “گرچه عده‌ای می‌گفتند روحانیت این‌گونه واکنش نشان نمی‌دهند، اما در دلشان دوست داشتند که چنین واکنشی را مشاهده کنند.”
فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی، توضیحی درباره تاریخ دقیق یا تقریبی این اتفاق و مسئولیت آن هنگام رهبر کنونی جمهوری اسلامی در نیروهای مسلح نداده است.
سید علی خامنه ای در دوران جنگ هشت ساله ایران و عراق، نماینده روح الله خمینی در شورای عالی دفاع و سپس رئیس جمهور ایران تا پایان جنگ بود.
عطاالله صالحی سال 1346 وارد ارتش شاهنشاهی ایران و در سال 1349 با رسته توپخانه از دانشکده افسری فارغ التحصیل شد. او پس از استعفای امیر سرلشکر محمد سلیمی در سال 1384 به سمت فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی منصوب شد.
“باید جلوی توطئه ها گرفته می شد”
او در مصاحبه با سایت رسمی دفتر رهبر جمهوری اسلامی همچنین توضیحاتی درباره پاکسازی های گسترده در ارتش ایران پس از انقلاب 1357 داده است: “در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی که ارتش کمابیش ضعیف‌تر از قبل شده بود، به‌تدریج این خطر احساس شد که احزاب و گروه‌ها اقدام به تشکیل حلقه‌های نظامی کنند و پیش از آن‌که انقلاب اسلامی موفق به طراحی و معرفی یک الگوی منسجم نظامی شود، این گروه‌ها وارد عمل نظامی شوند.”
صالحی گفته که “البته حضرت امام رحمه‌الله به ارتش توجه داشتند و پیام می‌دادند، اما در خود بدنه ارتش باید کسانی این دستورها را اجرا می‌کردند” و افزوده: “به همین خاطر اعضای شورای عالی دفاع و از جمله حضرت آقا که نماینده حضرت امام رحمه‌الله در شورا بودند، ارتباطات منظم و مؤثری را با ارتشیان ایجاد کردند. همچنین در درون ارتش نیز افرادی مثل شهید صیاد و گروه‌هایی که آنها تشکیل داده بودند، حضور داشتند. این‌ها با گروه‌های مشابه خودشان در شهرستان‌ها هم ارتباط برقرار کرده بودند.”
فرمانده کل ارتش با تمجید از ارتباط موجود میان ارتش با علی خامنه ای در سال های آغازین انقلاب، حفظ و بقای ارتش ایران در آن هنگام را ناشی از ارتباطات اینچنینی دانسته است.
به گفته سرلشگر صالحی، نگهداری ارتش بعد از انقلاب “به مسائلی وابسته بود که این مسائل صرفاً با دستور انجام نمی‌شد.”
او افزوده که “روز 29 فروردین یک نقطه عطف در مسیر ارتش بود، اما نقطه تمام‌کننده نبود.”
فرمانده کل ارتش گفته: “باید جلوی توطئه‌ها و انتظارات سوء گرفته می‌شد و این هدف جز با برقراری ارتباطات عمیق بین مسئولین انقلابی و بدنه‌ی ارتش محقق نشد. در این میان مهم‌ترین ارتباط بین مسئولین و ارتش را حضرت آقا برقرار کردند که ارتباطی قلبی، عملی و همراه با توجه ایشان به نهادها و نمادهای نظامی بود. حضرت امام رحمه‌الله هم با لحاظ این استعداد، ایشان را به عنوان نماینده خود در شورای عالی دفاع منصوب کردند.”
ارتش ایران که نهادی تاسیس شده در دوران حکومت رضا پهلوی بود در دوران محمدرضا پهلوی بیش از پیش تقویت شد. بر اساس قوانین ارتش، تمام پرسنل و نیروهای نظامی آن باید برای وفاداری به سلطنت و شخص شاه سوگند یاد می کردند.
ارتش با بالا گرفتن تحولات منتج به انقلاب 1357 اعلام بی طرفی کرد و بدینوسیله زمینه برای پیروزی انقلاب فراهم شد اما با وجود این پس از روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، نگرانی مقامات حکومت تازه تاسیس از احتمال وقوع خرابکاری یا کودتا در درون ارتش کاملا مشهود بود.
“ارتش در خدمت اسلام”
این نگرانی باعث شد تا مسئولان جمهوری اسلامی، پاکسازی گسترده ارتش در سطوح بالایی و میانی را در دستور کار قرار دهند. همزمان تعدادی از فرماندهان ارشد و میانی ارتش اعدام یا تیرباران شدند و آنهایی که از مرگ یا زندان نجات پیدا کردند، به خارج از کشور گریختند.
این در حالی بود که بسیاری از مسئولان حکومت تازه تاسیس تئوری انحلال ارتش را دنبال می کردند اما پس از کش و قوس های فراوان، در نهایت با دستور روح الله خمینی، روز 29 فروردین به نام روز ارتش اعلام شد.
رهبر سابق جمهوری اسلامی در دستور خود به این مناسبت، به “ارتش محترم” دستور داد تا “در این روز در شهرستان های بزرگ با ساز و برگ به رژه بپردازند و پشتیبانی خود را از جمهوری اسلامی و ملت بزرگ ایران و حضور خود را برای فداکاری در راه استقلال و حفظ مرزهای کشور اعلام نمایند.”
او افزود: “اکنون ارتش در خدمت اسلام است و ارتش اسلامی است و ملت شریف لازم است آن را به این سمت رسماً بشناسند و پشتیبانی خود را از آنان اعلام نمایند.”
به موجب اصل 143 قانون اساسی، “ارتش جمهوری اسلامی ایران پاسداری از استقلال و تمامیّت ارضی و نظام جمهوری اسلامی کشور را بر عهده دارد” و اصل بعدی می گوید که “ارتش جمهوری اسلامی ایران باید ارتشی اسلامی باشد که ارتشی مکتبی و مردمی است و باید افرادی شایسته رابه خدمت بپذیرد که به اهداف انقلاب اسلامی مؤمن و در راه تحقق آن فداکار باشد.”
ارتش ایران از چهار نیروی زمینی، هوایی، دریایی و قرارگاه پدافند هوایی تشکیل شده است.
