در حالی که رئیس مجمع تشخیص نظام، اسرائیل را یک “ماهی کوچک” خوانده و همزمان از شکسته شدن تابوی گفتگو با ایالات متحده استقبال کرده، رئیس جمهور آمریکا هم در دفاع از توافق اتمی با تهران آن را یک “نتیجه اساسی” پس از ده سال مذاکره با جمهوری اسلامی خوانده است. از سوی دیگر اگر چه جانشین فرمانده سپاه مواضعی خصمانه علیه ایالات متحده گرفته اما مشاور حسن روحانی از برطرف شدن رکود اقتصادی در پی رفع تحریم ها خبر داده است.
علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور پیشین و رئیس کنونی مجمع تشخیص مصلحت نظام در مصاحبه ای با نشریه بریتانیایی فاینشال تایمز، از شکسته شدن تابوی مذاکره با ایالات متحده در جریان گفتگوهای اتمی با گروه 1+5 استقبال کرده و گفته است: “بدون ایالات متحده این مذاکرات پیش نمی‌رفت.”
به اعتقاد آیت الله هاشمی که حامی دیپلماسی حسن روحانی است،رسیدن نظام اسلامی و ابر قدرت های جهان به توافق “سخت ترین” بخش مذاکرات بوده است. او پیش بینی خوش بینانه ای هم دارد: “این [مرحله] یخ‌ها را آب کرد. مرحله بعد عادی‌تر خواهد بود.”
این سومین بار است که رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در روزهای پس از مذاکره به اظهار نظر در مورد نتایج این گفتگوها پرداخته است. وی ساعاتی پس از امضای توافقنامه میان دو طرف و در حالی که برخی نیروهای تندرو در داخل ادعا می کردند حق غنی سازی جمهوری اسلامی در این توافقنامه لحاظ نشده است وارد کارزار شد و در دفاع از تیم مذاکره کننده گفت:” درست است که ننوشته حق غنی سازی برای ایران محفوظ است، اما این موضوع در قرارداد ایران با ان پی تی مورد اشاره قرار گرفته است و به طور طبیعی هر کشوری که حق دارد از صنعت صلح‌جویانه هسته‌یی استفاده کند می‌تواند غنی‌سازی هم بکند.”
او همچنین در واکنش به تلاش مقامات ایالات متحده برای کاستن از نارضایتی اسرائیل نسبت به توافقنامه مذکور گفته بود: “الان آمریکا و اوباما برای تسلیت به اسرائیل، قضیه را جور دیگر تفسیر می‌کنند.”
رئیس دولت پنجم و شش با ادبیاتی نرم در مورد قوانین بین المللی صحبت و خاطرنشان کرده است: “محدودیت‌هایی که قوانین بین‌المللی وضع کرده‌اند برای ما قابل قبول است. معاهده منع گسترش سلاح هسته‌ای برای ما قابل قبول است. هر چیزی که فراتر از آن باشد در حکم تحمیل بر ما خواهد بود.”
این عضو مجلس خبرگان اسرائیل را نیز در صحبت های خود با این تشبیه که “اسرائیل خیلی کوچک است. هیچ ماهی کوچکی نمی‌تواند ماهی بزرگ را بخورد” نواخته است.
دفاع اوباما از توافق با تهران
ادبیات میانه رویانه اما فقط از آن آیت الله هاشمی نیست، فرسنگ ها دور تر از تهران، باراک اوباما نیز در جنوب ایالات متحده با چنین لحنی با شهروندان ساکن سانفرانسیکو در خصوص نزاع اتمی با تهران سخن گفت. به گفته رئیس جمهور ایالات متحده “سخن درشت گفتن ممکن است از نظر سیاسی کار آسانی باشد، اما برای امنیت ما مفید نیست.”
به نظر می آید وی به طور مستقیم مواضع بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، را مورد نقد قرار داده که گفته به توافق 1+5 با تهران با تعهدی ندارد و آن را یک “اشتباه تاریخی” توصیف کرده است.
آنچه رهبر اسرائیل “اشتباه تاریخی” خوانده از نظر رهبر ایالات متحده “نتیجه ای اساسی” است. به گفته باراک اوباما “برای نخستین بار در ۱۰ سال گذشته ما موفق شدیم جلوی پیشرفت برنامه اتمی ایران را بگیریم.”
انتقاد سردار اسلامی از واشنگتن
با این حال افرادی هم هستند که همچنان مواضع خصمانه ای می گیرند. یکی از آن ها سردار اسلامی است که روز گذشته در گفتگو با خبرگزاری فارس ـ نزدیک به سپاه پاسداران ـ گفته است: “در موضوع هسته‌ای نیز همین گونه است؛ موضوعی که محل منازعه ما با جهان است. تا قبل از اینکه ما به غنی‌سازی ۲۰ درصد برسیم، اروپایی‌ها و نمایندگان ۱+۵ خیلی مغرورانه و متکبرانه به هیئت ما می‌گفتند که شما دارای فناوری و توانایی تغلیظ به درصدهای بالا نیستید، چرا اصرار دارید که تحریم شوید، بهتر است بپذیرید و این موضوع را کنار بگذارید تا تحریم‌ها شکسته شود.”
این در حالی است که مهرنیوز دیروز متن بسته پیشنهادی سعید جلیلی در دولت احمدی نژاد به غرب را افشا کرده که در آن تقریبا راجع به همه مسائل بین المللی از جمله بالکان بحث شده است اما اثری از اصرار جلیلی بر غنی سازی و مساله اتمی به چشم نمی خورد.
جانشین فرمانده سپاه با حمله به سیاست های واشنگتن گفته است: “باید این قدر قدرتمند شد تا بتوان با جهان بر اساس منطق قدرت گفت‌وگو کرد؛ در ادبیات سیاسی آمریکا گفت‌وگوی محترمانه با دشمنان وجود ندارد و اگر تحریم‌ها جواب می‌داد آن را تشدید می‌کردند نه اینکه کاهش دهند و یا اگر گزینه نظامی پاسخگو بود آن را اعمال می‌کردند.”
ترکان: رکود برطرف می شود، تورم می ماند
از سوی دیگر اما کبر ترکان مشاور ارشد رئیس جمهور در گفت وگو با فارس، پیرامون توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای 1+5، گفته است: “به عقیده من موفقیتی که به دست آمد جلوه‌ای از موفقیت تدبیر و اخلاق بود و تیم مذاکره کننده ایران توانست چهره واقعی جمهوری اسلامی را که با تبلیغات بیگانگان آسیب دیده بود بازسازی کند.”
حرف های ترکان درباره بهبود وضعیت اقتصادی پس از رفع تحریم ها هم خوش بینانه است و هم بدبینانه. به باور او “رکود متأثر از تحریم ها با این توافق برطرف می‌شود ولی حذف تورم یک راه طولانی است.”
تحریم های ایالات متحده علیه منافع نفتی و بانکی تهران از اواخر پاییز ۹۰ شروع شد و اتحادیه اروپا نیز از اوایل تابستان ۹۱ با شکست مذاکرات مسکو به این تحریم ها پیوست. نتیجه این شد که طی یک سال صادرات نفت جمهوری اسلامی به حدود یک سوم رسید، ارزش ریال سقوط آزاد کردو به باور ناظران در کنارسوئ مدیریت دولت احمدی نژاد اقتصاد کشور به لبه پرتگاه رسید. تنها در سال ۲۰۱۲ درآمد نفتی ایران نسبت به سال پیش از آن بیش از ۴۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد.
