نگاهی به فیلم “ندارها ” اثر محمد رضا عرب
ندارها… تمام داشته های آقای کارگردان
“من بچه جنوب تهران هستم و به این موضوع افتخار میکنم، هنوز خانه مادریام آنجاست. من با این آدمها بزرگ شدم دراین کوچهها دویدم. در این بازارها بازی کردم. درس خواندم. آنقدر کاراکترهای یکه طالبزاده نوشته بود پررمز و راز و کامل و استخوان دار بود که احساس میکردم سالها با آنها زندگی کردم. فرهنگ خاصی هنوز در آنجا جاری و ساری است. ما در شهری زندگی میکنیم که واحد همسایه واحد دیگر را نمیشناسد.
در آن منطقه اگر کسی فوت کند و یا مریض شود همه به یاری هم میروند فرهنگ به خصوصی در آنجا هست. احساسم این بود که این آدمها قابل لمس و باورپذیر هستند. بسیار با فیلمنامه ارتباط برقرار کردم و فکر میکنم اگر با فیلمنامهای ارتباط برقرار کنم میتوانم مخاطب را در سینما نگه دارم.”
این گفته های محمد رضا عرب کارگدانی است که با فیلم “ندارها”دومین تجربه فیلمسازی اش را درژانر سینمایی بلند انجام داده است.
درباره فیلم
فیلم “ندارها”، دومین تجربه سینمایی محمد رضا عرب پس از فیلم موفق “آخرین ملکه زمین” است که حضور درخشانی در جشنواره بین المللی فجر داشت. “ندارها”در ۶ بخش جشنواره بین المللی فیلم فجر کاندید شد.
عرب داستانی آشنا را در تهران و با آدمهایی از شکل و شمایل معمولی بیان میکند.داستان فیلم درباره سه جوان پایین شهری با نامهای علی(پژمان بازغی)، مهری(هانیه توسلی)ومحسن(محسن طنابنده) است ، که میخواهند رابین هودهای ایرانی باشند و تصمیم میگیرند که از نزول خورها و پولدارهایی که خودشان تشخیص میدهند ثروتشان از راه نامناسب حاصل شده پول بدزدند و به فقیر و فقرا بدهند…
قصه برای یک فیلم سینمایی جالب توجه است ، اما چیزی که انتظار می رود ، این است که قصه به نحوی پرداخت شود که باری مخاطب کاملا باور پذیر باشد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و منتقدین نظیر زکریا هاشمی، شخصیت ها و روابط حاکم بر زندگی شان در این فیلم ، تأثیر پذیر از فیلم “بانی و کلاید” و یا “تلما و لوییز” است و همچنین شخصیت شناخته شده و محبوب “رابین هود” در غرب و در مشرق زمین “عیاران” به خصوص شخص “سمک عیار” که در تاریخ و کتاب ها و همچنین افسانه های کهن ایرانی از او یاد شده است.
تاریخچه ساخت فیلم
فیلمنامه فیلم توسط طالب زاده به سفارش کمال تبریزی در سال ۸۶ نوشته شده بود ولی به دلایلی این فیلم, ساخته نشد و در نهایت فیلمنامه به دست محمد رضا عرب رسید. او فیلمنامه را پسندید و پس از کسب اجازه از تبریزی به دنبال پروانه ساخت رفت.
این پروسه ای سه سال به طول انجامید چرا که عرب می خواست علاوه بر کارگردانی کار، تهیه کننده فیلم هم باشد.
محمدرضا عرب درباره طالب زاده فیلمنامه نویس کار میگوید: رفاقت ما بالای 20 سال است. ما همکلاس دوره فیلمسازی در کانون بودیم. دو اثری که ایشان ساخت من تهیهکنندگی کردم. یک روز فیلمنامه 115 صفحهای با عنوان “ندارها” را به من ارائه داد. فیلمنامه را خواندم بسیار جذاب بود. ایشان عنوان کرد متن سفارش کمال تبریزی با تهیهکننده دیگری است و قرار شد با آنها وارد مذاکره شویم. ایشان زحمت کشید با تبریزی حرف زد و آقای تبریزی هم بزرگواری کرد و پذیرفت. مافیلمنامه را خریداری کردیم و با طالبزاده وارد صحبت شدیم و برای آن درخواست پروانه ساخت دادیم.
مانی حقیقی خواننده تیتراژ ندارها
عرب در مورداستفاده از نام مانی حقیقی به عنوان خواننده فیلم در عنوان بندی پایانی فیلم گفته است:” ایشان آهنگ زیبایی برای تیتراژ این فیلم خوانده است اما بنا به خواسته خود ایشان این ترانه از تیتراژ فیلم حذف شد.”
افتخارات “ندارها”جوایز و عناوین
سیمرغ بلورین بهترین تدوین (واروژ کریم مسیحی) از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر - 1389
دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (محسن طنابنده) از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر – 1389
-نامزدی در شش جایزه جشنواره بین المملی فیلم فجر
-تقدیر در جشنواره فیلم پلیس
خلاصه داستان در تبلیغات فیلم
در تبلیغ فیلم و بخش خلاصه داستان چنین نوشته شده :«او می گفت خدا به هر کسی این فرصت و لیاقت را نمی دهد که بتواند در حق دیگران خوبی کند. اشتباه ما از اینجا آغاز شد از این که وسوسه شدیم این فرصت را به زور از خدا بگیریم و…»
درباره کارگردان و کارگردانی
محمدرضا عرب متولد 1345 در تهران است. وی فعالیت هنری خود را در سال 1371 با ساخت فیلم مستند داستانی 16 میلیمتری “چون کوه” آغاز کرد و سپس به کارگردانی آثاری چون “ایستاده در باد”، “زمین سوخته”، “کندوان دیار آفتاب”، “صدای روشنایی”، “آئینه های روبرو” پرداخت که در جشنوارههای مختلف داخلی و بینالمللی به نمایش درآمدند.
وی کارگردانی و تهیهکنندگی چند مجموعه مستند تلویزیونی مانند “در امتداد ساوا”، “بحران کوزوو”، “گذری بر غارهای ایرانی”، “کاروانسرهای ایران” و… را برعهده داشته است. برپایی نمایشگاه عکس در داخل و خارج از کشور در کارنامه هنری وی به چشم میخورد، از افتخارات عرب در حوزه عکاسی و کارگردانی میتوان به دریافت لوح تقدیر به خاطر نمایشگاه عکس کودک افغان 1377، جایزه نخست نمایشگاه عکس انسان، سنگ کوهستان تهران 1378، جایزه ویژه یونسکو در بخش زندگی در هارمونی ژاپن سال 2000 میلادی و… اشاره کرد.فیلم سینمایی “آخرین ملکه زمین” اولین اثر بلند سینمایی محمدرضا عرب بود که به خاطر کارگردانی برنده دو دیپلم افتخار از جشنواره بیست و پنجم فیلم فجر شد.
با توجه به سابقه کارگردان روی هم رفته می توان گفت کارگردانی فیلم نسبتا خوب بود. محمدرضا عرب تمام تلاشش را کرده تا از ایده های نو در دکوپاژوحرکت دوربین استفاده کند.
به نظر می رسد کارگردانی نسبت به تجربه قبلی این هنرمند روند رو به رشد و جلویی را داشته است.
حرف های بازغی درباره بازی در ندارها
بازغی درباره حضورش در این فیلم می گوید :
من آقای عرب را از انجمن فیلم کوتاه میشناسم. زیرا در آنجا به عنوان عضو وابسته حضور دارم. البته هنوز عضو ثابت این انجمن نشدم. چون فیلم کوتاه هم میسازم، از من دعوت کردند.
در واقع حامد بهداد از کانادا به من زنگ زد و گفت فیلمنامهای به من پیشنهاد شده که نمیتوانم در آن حضور پیدا کنم. سختم است به کسی دیگر پیشنهاد بدهم، اما از تو خواهش میکنم آن را قبول کن و من درخواست کردم متن را مطالعه کنم.
فیلمنامه “ندارها” هم متعلق به علیرضا طالب زاده بود که من پیش از این در” سرزمین کهن” به عنوان فیلمنامهنویس با کار او آشنا بودم و شک نداشتم که متن خوبی است، چون از او شناخت داشتم.
“ندارها” به این دلیل فیلمنامه خوبی است که حاوی حرفهایی است که ما گم کردیم. شخصیت علی در فیلم که از مهری خواستگاری میکند به او میگوید من اولین باری هست که با یک خانم بیرون میآیم. این فیلم را باید خوب دید چون بازی محور و دیالوگ محور است. این دیالوگ همان معصومیت شخصیت علی است. بلاهت این فرد است.حالا شما اسم فیلم را بگذارید، رابین هود، عیاران و یا حتی فیلم فارسی.
نظر محسن تنابنده درباره فیلم
محسن تنابنده دیگربازیگر “ندارها” معتقد است نقش محمود در این فیلم برای وی تازگی داشته و به نوعی چالش برانگیز بوده به همین دلیل در این نقش حضور پیدا کرده است.
تنابنده می گوید: محمدرضا عرب برای فیلم “آخرین ملکه زمین” اثر اولش نیز با من صحبت کرده بود. به دلایلی این همکاری شکل نگرفت. اما وقتی دوباره این بار برای فیلم “ندارها” به من پیشنهاد داد احساس کردم نقش محمود جایگاه خوبی در این فیلم دارد برای یک بازیگر نیز همین موضوع مهم است. در ابتدا هر دو نقش محمود و علی به من پیشنهاد شد. اما وقتی فیلمنامه را خواندم احساس کردم چالش برانگیزتر است و برای من به عنوان بک بازیگر تازگی دارد. پیش از این هم نزدیک به نقش علی بازی کرده بودم به همین دلیل تصمیم گرفتم نقش محمود که جذابیت های خاص خود را دارد بپذیرم.
شناسنامه ندارها
کارگردان: محمدرضا عرب
بازیگران: هانیه توسلی، پژمان بازغی، محسن طنابنده، مریم بوبانی
فیلمنامهنویس: علیرضا طالب زاده
تهیه کننده: محمدرضا عرب
مدیر فیلمبرداری: ساعد نیک زاد
تدوینگر: واروژ کریم مسیحی
موسیقی: ستار اورکی
طراح صحنه و لباس: سعید آهنگرانی
چهره پرداز: راحله نعمت زاده
صدابردار: طاهر پیشوا
صداگذاری و میکس: رضا نریمی زاده
جلوه های ویژه: اصغر پورهاجریان
مدیر تولید: علیرضا ابوالقاسمی نژاد
زمان نمایش: 93