ایران و آمریکا یکدیگر را مقصر شکست در رسیدن به توافقی که منجربه متوقف شدن غنی سازی از سوی ایران و برداشته شدن تحریم های غرب می شد، دانستند.
با وجود این اتهام زنی، پیشرفت های دیپلماتیکی هم صورت گرفت و ایران قول داد تا اطلاعات بیشتری بدهد و به بازرسان سازمان اجازه بدهد تا به سایت های اتمی ایران از جمله سایت های غنی سازی، دسترسی بیشتری داشته باشند.
جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت که در مذاکرات ژنو به جمع بندی های خوبی درباره برنامه هسته ای ایران رسیدیم اما هیئت ایرانی نتوانست پیشنهادهای غرب را بپذیرد. غرب نگران این است که ایران به سلاح اتمی دست پیدا کند.
محمدجواد ظریف، همتای ایرانی جان کری در پاسخ به این اظهارات، در یک برنامه تلویزیونی گفت: “اینکه برخی بخواهند چرخشی در اخبار منتشرشده بدهند، اعتباری در آنها و اعتمادی در مذاکرات ایجاد نمی‌کند.” وی افزود که پیشرفت های قابل ملاحظه ای در ژنو حاصل شده است.
این طوفان ناگهانی اظهارنظرها و اعلامیه ها، نشان از پیچیدگی و فوریت برای تلاش برای رسیدن به یک توافق بین ایران و قدرت های جهان در گفتگوهای ژنو دارد.
مذاکره کنندگان قرار است هفته دیگر بار دیگر ملاقات کنند و مقامات ایران بطور جداگانه با رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی، یوکیا آمانو، به یک “نقشه راه” رسیده اند که روند گفتگو ها را به جلو می اندازد. اما در این طرح به سایت های اتمی که سازمان ملل به آن مشکوک است و معتقد است که برنامه های اتمی در آنجا پیگیری می شود، بخصوص تاسیسات نظامی پارچین، اشاره ای نشده است.
آمانو به اسوشیتد پرس گفته است: “این یک قدم مهم رو به جلو است اما به معنای پایان گرفتن این روند نیست. هنوز کارهای زیادی مانده است که باید انجام شود.”
رهبران غربی، درحالی که مشتاق بودند که نشان بدهند که در برابر ایران متحد هستند، اما فرانسه این اتحاد را با درخواست همکاری بیشتر ایران در مورد غنی سازی اورانیوم و آب سنگین اراک، شکست. کری گفت که این ایران بود که مانع از توافق در دور اول شد اما جزئیات این موضوع را بیان نکرد و گفت که برای رسیدن به راه حل نیاز به زمان بیشتر است.
کری در توقف اش در ابوظبی گفت: “اتحاد وجود داشت اما ایران موافقت نکرد. فرانسوی ها موافق بودند، ما هم موافق بودیم.”
جان کری به بی بی سی گفت که در این مذاکرات ما بسیار نزدیک به توافق با ایران بودیم.
وی افزود: “من فکر می کنم که ما به چهار یا پنج فرمول جداگانه رسیده بودیم.” جان کری در مصاحبه با بی بی سی گفت که فرانسوی ها بیشتر در مورد برخی موضوعات حرف زدند. واقعیت این است که ما روز یکشنبه در برابر ایران به یک یکپارچگی رسیدیم. اما به دلیل برخی از تغییرات، ایران تصمیم گرفت که بازگردد و آن را تغییر بدهند.
ظریف روز دوشنبه از اظهارات کری انتقاد کرد که ایران را مقصر نرسیدن به توافق دانسته بود.
ظریف گفت: “اینکه آنها روش واحدی نداشته باشند، موجب خدشه‌دار شدن اعتماد به آنها می‌شود. صحبت‌های ضد و نقیضی که برخی از آنها دارند، با واقعیات در صحنه متفاوت است.” وی افزود که همچنان امیدوار است که توافق به نتیجه برسد اما اصرار دارد که هر نوع توافقی باید شامل برداشته شدن تحریم های غرب باشد.
ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلستان گفت که قدرت های جهان در مذاکرات ژنو جبهه متحدی تشکیل داده بودند اما موفق نشدند به یک توافق دست پیدا کنند. با وجود اینکه “برخی شکاف ها” همچنان وجود دارد اما بسیاری از این شکاف ها باریک تر شده است.
نتانیاهو روز دوشنبه اعلام کرد: “روز رسیدن به این توافق همان روزی است که به یک توافق بزرگ دست پیدا کنیم که طی آن ایران به توانایی نظامی دست پیدا نکند.”
با این حال برای نتانیاهو و حامیانش، این امید از بین نرفته است که مذاکره کنندگان بتوانند به زور ایران را وادار کنند که به توانایی تولید سوخت اتمی اش پایان بدهد. حالا باید دید چه نوع توافقی اسرائیل را که ایران را یک تهدید برای بقایش می داند، راضی می کند.
ایران تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی را انکار می کند و می گوید از انرژی اتمی برای تولید انرژی و تحقیقات پزشکی استفاده می کند. مقامات ایرانی گفته اند که به سازمان ملل اجازه دسترسی به سایت های اتمی را خواهند داد.
طبق برنامه ریزی که در کنفرانس مطبوعاتی مشترک اعلام شد، ایران به بازرسان سازمان ملل اجازه می دهد که برای اولین بار از معدن گچین بندرعباس و تاسیسات آب سنگین اراک بازدید کنند. بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در حال حاضر از سایت هایی که دست به آزمایش اتمی زده بودند، بازرسی کرده است.
پلوتونیوم هم می تواند بخشی از تولید سلاح اتمی محسوب شود اما جدا کردن آن از رآکتور نیاز به فن آوری دارد که ایران آن را در اختیار ندارد.
توافق جدید با سازمان ایران از این کشور خواسته است که جزئیات بیشتری از برنامه های اتمی اش در اختیار آژانس بگذارند و این شامل رآکتور های جدید و همه تاسیسات تحقیقاتی می شود. این امر مهمی است زیرا این تاسیسات اورانیوم 20 درصد را غنی سازی می کنند که بالاترین درجه غنی سازی است که ایران به آن دست یافته است و کلید مذاکرات اتمی است. توقف غنی سازی 20 درصدی اورنیوم، هدف اصلی مذاکره کنندگان اتمی است که با این اقدام ممکن است تحریم های غرب علیه ایران برداشته شود.
آژانس سال ها در مورد غنی سازی بیست درصدی اورانیوم با ایران درگیر بود. رآکتور اتمی بوشهر که توسط روس ها ساخته شده است و سایت نطنز در مرکز این گفتگو ها قرار داشت. بازرسان همچنین از سایت مخفی فوردو که در دل کوه ساخته شده بود و در سال 2009 کشف شد، بازدید کردند.
اما برخی از مراکز با وجود درخواست های مکرر آژانس، همچنان غیرقابل دسترسی است.
منبع: واشگتن پست، 11 نوامبر
