علی لاریجانی پس از قرار گرفتن کشور در شرایط وخیم اقتصادی و گسترش نارضایتی مردم، یک روز پس از اظهارت آیت الله خامنه ای مبنی بر لزوم “صرفه جویی مردم و اقتصاد مقاومتی” دربرابر تحریم ها، از تشکیل “ستاد اقتصادی” از سوی قوای سه گانه جمهوری اسلامی خبرداد.
رییس مجلس نهم گفت: “ستاد رفع مشکلات اقتصادی فعالیت خود را با حضور دولت، مجلس و قوه قضاییه آغاز کرده است.”
علی لاریجانی با اشاره به اینکه در “نشست غیرعلنی” روزگذشته مقامات دولت و مجلس پیشنهاد چنین ستادی مطرح شد” افزود: “این ستاد به صورت غیرمصوب، اکنون فعالیت خود را آغاز کرده و با حضور دولت، مجلس و قوه قضاییه در حال کار است و اگر بخواهد چارچوبی برای اصلاح بودجه و سایر امور اقتصادی داشته باشد، باید حتماً نقش قانونی خود را پیدا کند.”
البته او از بکار بردن اصطلاح “بحران” برای چنین ستادی خودداری کرده اما این ستاد به پیشنهاد چند تن از اعضای مجلس در نشست غیرعلنی روز گذشته مجلس و برای “مقابله با بحران” آغاز به کار کرده است.
خبرگزاری ها در این باره اعلام کرده اند که “۹ نماینده مجلس در این جلسه با انتشار بیانه ای خواسته‌اند که ستادی از نهادهای حکومتی با برخورداری از اختیارات کافی تشکیل شود تا کلیه تصمیمات اقتصادی در بخش‌های داخلی و خارجی را در مقطع زمانی یکساله برعهده گیرند.”
همزمان غلامرضا کاتب سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نهم نیز اعلام کرد که در جریان نشست غیرعلنی و اضطراری مجلس و دولت، دو پیشنهاد دیگر نیز برای مدیریت وضعیت فعلی اقتصاد کشور مطرح شده است.
او درباره ماهیت این پیشنهادات گفت: “پیشنهاد اول تشکیل کمیسیونی دارای اختیارات تام برای شرایط خاص اقتصادی و «مدیریت شرایط بحرانی» و پیشنهاد دوم تکلیف دولت برای استفاده بیشتر از اعتبارات ماده 29 قانون بودجه در «شرایط بحرانی» است.
با این حال لاریجانی در اعلام خبر تشکیل ستاد مقابله با بحران اقتصادی از بکار بردن واژه “تحریم” طفره رفته و گفته است: “در این جلسه، درباره برخی اقداماتی که کشورهای زورگو انجام می‌دهند به جمع‌بندی‌هایی برای اینکه در مسیر «اقتصاد مقاومتی» قرار گیریم و مشخص شود که دستگاه‌ها چه نوع همکاری‌های نزدیکی می‌توانند با هم انجام دهند، رسیدیم.”
عبدالرضا مصری سخنگوی هیات رییسه مجلس نیز درارتباط با جلسه اضطراری روز چهارشنبه دولت و مجلس و همچنین تشکیل ستاد بحران گفت: “اینکه ریشه این مشکلات کجا بوده خیلی مهم نیست، بلکه مهم این است که چه راه حل‌هایی باید برای رفع مشکلات داشته باشیم؛ گاهی مشکلات یک بعدی نیست و متغیرهای مختلفی در این موضوع مؤثر است؛ بعضی از متغیرها قابل پیش‌بینی نیست و انتظار ما این است که این متغیرها قابل پیش‌بینی باشد.”
وی تاکید کرد: “بعضی متغیرهای مزاحم هم وجود دارد که قابل پیش‌بینی نبوده و ما باید راه‌حل‌هایی برای این متغیرها پیدا کنیم که امروز روی این مسائل هم بحث شد… گرانیها به تدریج ایجاد شده و تمهیداتی می‌خواهد تا به تدریج کاهش پیدا کند؛ با جلساتی که تشکیل شده ما بسیار امیدواریم که گرانیها کاهش پیدا کند.”
ایرج ندیمی یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس اما از جمله کسانی بود که گفت: “محور صحبتها و مباحث مطرح شده در جلسه امروز(چهارشنبه ۴ مرداد) تحریمها، ارز، تدابیر اقتصادی، تسهیلات بانکی و منابع مربوط به صنعت، تولید و گرانی‌های اخیر و مواد غذایی بود. وزرا در جلسه امروز درباره این مسئله که آیا «حلقه‌های تحریم تنگ‌تر شده است» و اینکه منابع ارزی در داخل چگونه است مطالبی را ذکر کردند.”
او البته در عین حال همچون سایر اعضای دولت و مجلس از تشریح مباحث مطرح شده در جلسه دولت و مجلس خودداری کرد و گفت: “ما که نمی‌توانیم راهکارهایی که در جلسه غیرعلنی برای مقابله با مشکلات اندیشیده شده است را افشا کنیم؛ آنچه که در جلسه امروز گفته شد هم‌اندیشی بود و معنایش این نیست که مجلس و دولت به آن عمل می‌کنند یا نمی‌کنند.”
عضو کمسیون اقتصادی مجلس همچنین تصریح کرد که” ما می‌دانستیم یکسری کالاها گران می‌شود؛ مثلا وقتی گندم را از کشاورز گران می‌خریم قیمت آرد و نان هم گران می‌شود و شاید این قبیل گرانیها دلیل داشته باشد. اما این گرانیها تنها بخشی از گرانی‌هاست.”
امیر خجسته رییس کمسیون شوراهای مجلس البته همزمان از انتقاد اعضای مجلس از دولتی ها در نشست غیرعلنی روز چهارشنبه خبرداده و گفته است: “نمایندگان مجلس در این جلسه از عدم برنامه‌ریزی مناسب مسئولین اجرایی در برابر «تحریمها و فشارها» انتقاد کرده و خواستار توجه مسئولین به این موضوع شدند.”
به گفته این عضو مجلس، در جلسه غیرعلنی مجلس و دولت، رستم قاسمی وزیر نفت در سخنانی ضمن تشریح شرایط صادرات نفتی، مشکلات پیش رو را بیان و سپس محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی شرایط بانک‌ها و ارز و تحریمها را مطرح کرد.سیدشمس‌الدین حسینی وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز طی گزارشی شرایط اقتصادی موجود کشور را تشریح کرد.
مهدی غضنفری وزیر صنعت،معدن و تجارت نیز در این جلسه به پرسش های نمایندگان پاسخ داده. به گفته ایرج ندیمی”غضنفری معتقد است که از اردیبهشت ماه مسئولیت این وزارتخانه را پذیرفته است و وی بلافاصله نمی‌توانسته واردات کالاها را انجام دهد و به همین دلیل است که در بحث واردات برخی کالاها «مشکلاتی» وجود دارد.”
سپاه و اقتصاد مقاومتی
روز سه شنبه آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی طی دیداری با مقامات مختلف کشور تحت عنوان “کارگزاران نظام” دیدار و در جریان این دیدار اعلام کرد که راه مقابله با تحریم های بین المللی و فشارهای اقتصادی اجرای “اقتصاد مقاومتی” است.
او همچنین تاکید کرد که “امروز تعادل در مصرف یک حرکت جهادی است و همه دستگاههای دولتی و غیردولتی و همچنین آحاد مردم باید موضوع پرهیز از اسراف و استفاده از تولیدات داخلی را جدی بگیرند.”
پس از این اظهارات، خبرگزاری های رسمی به تحلیل و تفسیر گفته های رهبر جمهوری اسلامی پرداخته و موضوع “اقتصاد مقاومتی” را راهکار موثری دانسته و آن را برجسته کردند؛ اما بخش های زیادی از گفته های رهبر جمهوری اسلامی از جمله “اقتصاد مقاومتی” از ماه گذشته تا کنون توسط مقامات اداره سیاسی سپاه مطرح شده است.
از جمله یدالله جوانی از مقامات ارشد سپاه پاسداران طی مقاله ای در هفته نامه صبح صادق در تاریخ دوشنبه 3 مرداد با تاکید بر “جنگ اقتصادی” تاکید کرده بود که “ همه باید دولت جمهوری اسلامی را برای شکستن تحریم ها و دور زدن آنها یاری کرده و دولت نیز باید توان مردم را دراین نبرد اقتصادی مورد توجه قرار دهد.”
مشاورعالی نماینده آیت الله خامنه ای در سپاه،یک روز پیش از اظهارات آیت الله خامنه ای در این مقاله تاکید کرده بود که “دولتمردان باید «اقتصاد مقاومتی» را پایه گذاری کرده و در این اقتصاد مقاومتی برای مقابله با جنگ اقتصادی، همانند دوران دفاع مقدس، مردم را وارد صحنه کنند. مردم ایران طی ۳۳ سال گذشته، اثبات کرده اند که به راحتی از هر مانعی عبور کرده و هر توطئه ای را در هم می شکنند.”
یکی دیگر از اعضای اداره سیاسی سپاه پاسداران نیز در همین شماره ارگان سیاسی سپاه پاسداران نوشته بود: “در شرایط فعلی، نشان دادن هرگونه ضعف و کوتاه آمدن، لغزیدن به درون پازل(جورچین) تعریف شده دشمن به حساب آمده و او را به تشدید و گسترش تحریم ها به عنوان حربه ای موثر و تعبیر آنان فلج کننده، تشویق خواهد کرد.”
رسول سنایی راد در این مقاله تحت عنوان “اقتصاد مقاومتی ضرورتی قطعی” برمواردی تکیه کرده بود که روز سه شنبه از زبان رهبرجمهوری اسلامی مطرح شد از جمله “تبیین اهداف دشمن و «واقعیت های» مربوط به خط تحریم و فشار و جلب مشارکت همگانی برای دفاع از عزت ملی و ایستادگی در برابر زیاده خواهی و زورگویی غرب”و البته “رعایت الگوی مصرف و صرفه جویی به نفع پس انداز و حفظ سرمایه ها و ذخایر.”
البته پیشتر در ماه گذشته نیز بولتن های ویژه سپاه پاسداران که در اختیار هادیان سیاسی و برخی چهره ها و احزاب حکومتی قرار می گیرد بارها به تحلیل درباره استقامت مردم در مقابل تحریم ها و با تاکید بر اقتصاد مقاومتی پرداخته بودند. برهمین اساس محمدکاظم انبارلویی رییس اداره سیاسی جمعیت موتلفه هم طی مقاله ای تحت عنوان “راهبردهای اقتصاد مقاومتی” در ۲۸ تیرماه به این موضوع پرداخته بود.
هشدار موسوی درباره تحریم ها
درشرایطی آیت الله خامنه ای به پیروی از سرداران سپاه پاسداران، صرفه جویی از سوی مردم و اقتصاد مقاومتی را تجویز کرده و پس از او مجلس، دولت و قوه قضاییه ستاد بحران برای مقابله با مشکلات تشکیل داده اند که نارضایتی مردم از گرانی ها گسترش یافته و نگرانی سران حکومت جمهوری اسلامی را برانگیخته که این اعتراضات به شورش های محرومان منجر شود.
این در حالیست که میرحسین موسوی از رهبران جنبش سبز که به همراه زهرا رهنورد همسرش و مهدی کروبی در بازداشت خانگی بسر می برد دوسال پیش از افزایش تحریم های بین المللی و قرار گرفتن مردم در شرایط دشوار اقتصادی، وضعیت امروز را پیش بینی و به سران حکومت نسبت به چاره جویی در این باره توصیه هایی کرده بود.
میرحسین موسوی در تیرماه ۱۳۸۹ در جریان تصویب چهارمین قطعنامه تحریمی(۱۹۲۹) برعلیه جمهوری اسلامی از سوی شورای امنیت سازمان ملل که در ادامه به تحریم های کنونی منجر شده است طی یادداشتی نسبت به سیاست های دولت و حکومت جمهوری اسلامی درارتباط با سیاست خارجی و داخلی هشدار داده بود.
مهندس موسوی در این مقاله تاکید کرده بود که “برای اینجانب مانند روز روشن است که این قطعنامه بر امنیت و اقتصاد کشور ما اثرخواهد گذاشت. تولید ناخالص را پائین خواهد آورد، بیکاری را بیشتر خواهد کرد، مردم را در تنگنای مشکلات بیشترمعیشتی واجتماعی قرار خواهد داد، فاصله ما را ازکشورهای در حال رشد جهان به ویژه کشورهای همسایه رقیب بیشتر خواهد ساخت و آخرین میخ را بر تابوت چشم اندازبیست ساله خواهد کوبید. کدام عقل سلیم است که نداند کشورما امروز پس از صدور قطعنامه آسیب پذیرتر و منزوی تر از گذشته شده است؟
او همچنین تصریح کرده بود: “اولین وضروری ترین راه حل و حتی فوری ترین آن اطلاع رسانی صادقانه به ملت است. این حق مردم است که ماهیت قطعنامه و تحریم های دیگری که در حال افزوده شدن به آن است بشناسند. باید آنها بدانند این تحریمها چه اثری بر سفره آنها و روی نرخ بیکاری و تورم وتولید وپیشرفت کشورو امنیت می گذارد. صرفا گفتن اینکه این قطعنامه یک ورق پاره است مشکل مردم و کشور را حل نمی کند.”
این رهبرجنبش سبز نوشته بود: “اگر قرار است مردم در مقابل «بحرانی» که ناخواسته در حال ورود به آن هستند «مقاومت» کنند ضرورت دارد که اعتماد آنها جلب شود و اعتماد جز ازطریق راستگوئی حکومت و شفافیت اطلاعات بدست نمی آید.”
البته میرحسین موسوی با تاکید بر اینکه “سپاه امروز در گیر مسائل سئوال برانگیزی است. از سویی اسلحه سپاه وبسیج به جای دشمن در مقابل مردم قرار گرفته است ودر سرکوب و دستگیری ها و بازجوئی ها ی نیروهای سیاسی و معترضین نقش درجه اول دارند و از سوی دیگر سپاه در حجم غیر قابل باوری درگیر مسائل اقتصادی است” خواستار بازگرداندن سپاه پاسداران به مسئولیت های اصلی اش شده بود.
نخست وزیر کشور در دوران جنگ همچنین خاطرنشان کرده بود: “سپاهی که مشغله فکریش بالا و پائین رفتن قیمت دلار و دخالت در امور بانکداری و بازارسهام وپیمانکاری و صادرات و واردات است نمی تواند برای تامین امنیت کشورو انقلاب «مورد اعتماد» باشد.”
موضوعی که نه تنها از چشم رهبر جمهوری اسلامی دور ماند، بلکه با نادیده گرفتن آن کشور را در شرایطی قرار داد که بحران، ویژگی آن شده است.
