امید معماریان
سید محمد علی ابطحی، معاون رییس جمهوری در دولت سیدمحمدخاتمی، اشتهار دارد به اینکه خوش بین و آسان گیر است. اما این روزها، وی که سیاست را طی سالهای گذشته به جای دفترش درریاست جمهوری، از طریق وب لاگش دنبال کرده نیز، سرحال به نظر نمی رسد. رد صلاحیت های گسترده اصلاح طلبان و کسانی که با وی سالها در دولت و دیگر بخش های اجرایی کشور همکار و دوست بوده اند، خلق این روحانی میانسال را نیز تنگ کرده است. ابطحی درگفت وگو با روز می گوید که تصمیم به حذف اصلاح طلبان پیش از رد صلاحیت ها توسط هیات های اجرایی گرفته شده است: “من اعتقادم این است که دولت ازابتدا نمی خواسته ما درانتخابات حضور داشته باشیم. وبی رودربایستی هم این موضوع را اعلام کرده است.”
از او می پرسم چرا دولت باید هزینه ورود به بحث انتخابات را قبول کند و ازطریق هیات های اجرایی به ردصلاحیت گسترده کاندیداهایی که احتمال گرفتن رای ازمردم را دارند دست بزند؟ درپاسخ می گوید: “بحث قبول کردن هزینه نیست. بحث وجود افراطیونی است که در دولت وجود داشته اند. فرماندهان نظامی و جریانات تندافراطی الان همه شان به عنوان فرماندار و استاندار کار می کنند. دولت هم ابایی ندارد از اینکه هزینه این کار را بپذیرد. یک موقع می دیدید که دولت ازچنین کارهایی ابا داشت و انجام دادنش برایش سخت بود، اما الان دولت حتی علاقه مند است که هزینه رد صلاحیت اصلاح طلبان را به عهده بگیرد.“
وقتی این موضوع را مطرح می کنم که برای مقابله با تهدیدات داخلی وخارجی که دربرابرکشور وجود دارد، برخی معتقدند دولت هرچه می تواند باید افراد بیشتری را زیر خیمه نظام بیاورد و با این تئوری ردصلاحیت ها را چگونه می بیند، می گوید: “این بحث ها درزمان آقای خاتمی مطرح بود ولی الان دیگر این موضوعات مطرح نیست.” می پرسم مگر چه فرقی کرده است؟ در پاسخ می گوید: “آنها معتقدند که نظام محکم است و هرکسی درنظام کارمی کند باید درجهت تقویت مبانی نظام کار کند و مردم هم باید درعرصه های مختلف حضور داشته باشند.“
معاون رییس جمهوری در زمان دولت خاتمی درشرح ویژگی های ردصلاحیت بسیاری از نمایندگان سرشناس اصلاح طلب می گوید: “طی دوسال گذشته با حذف مدیرانی که در کارهای مختلف بودند، این طور به نظر می رسید که سیستم، دولت را یک نوعی تعریف کرده که هیچ مزاحمی برای خودش نداشته باشد. در انتخابات هم طبیعی بود که اینها چنین تعریفی داشته باشند. شاید حجم گسترده رد صلاحیت ها برای بخش بزرگی از جناح محافظه کار تعجب برانگیز بود اما درعین حال چارچوب کلی آن، چارچوبی است که از ابتدای روی کارآمدن این مجموعه همدست و یکدست جدید همواره از آن حرف زده اند وبی رودربایستی آن را اعلام کرده اند.“
ابطحی که به تازگی چهارمین سال راه اندازی وب لاگش را جشن گرفته در شرح صراحت مواضع دولت می گوید: “وقتی درمورد رد صلاحیت ها می پرسند و اعتراض کسانی که رد صلاحیت شده اند – خیلی راحت اعلام می کنند که اصلا چرا اینها آمدند ثبت نام کردند؟ با توجه به اینکه اساسا ثبت نام کردن حق قانونی افراد است. اما نکته این است که آنها با این بیان می گویند ما گفته بودیم که به هیچ وقت قرار نیست در انتخابات شما را قبول کنیم، اما شما آمده اید ثبت نام کرده اید. این یک روش مشخصی است و البته نتیجه اولیه اش این است که انتخابات معنی اش را از دست می دهد و بنابراین امکان رقابت به معنای مصطلح آن وجود نخواهد داشت.”
سردبیر وب لاگ پربیننده وب نوشت این سخن سیدمحمد خاتمی، رییس جمهور سابق کشورمان، که ردصلاحیت ها را “تسویه” خوانده بود چنین تفسیر می کند: “من تسویه شدن را به معنای ردصلاحیت هوشمند می دانم.“
می پرسم مگر رد صلاحیت هم هوشمند وغیر هوشمند دارد؟ توضیح می دهد: “رد صلاحیت هوشمند به این معناست که افرادی درشهرستان ها ردشده اند که امید به رای آوری آنها وجود داشته است. یعنی کسانی که درشهرستان ها می توانستند رای بیاورند ورقیب جدی باشند به صورت کلی حذف شده اند. در برخی شهرستان ها برای اینکه عدد ورقم زیاد باشد. تعداد سه چهاربرابر مورد نیاز آن شهرستان افراد اصلاح طلب را درآن حوزه تایید کرده اند که با هم رقابت کنند و بر اثر رقابت آنها، جناح محافظه کار بتواند رای بیاورد. آنچه که آقای خاتمی نام تسویه روی آن گذاشته به این معناست که امکان رقابت برای کرسی ها مختلف را ازبین برده اند و درحقیقت اکثریت مجلس از همین الان در بسیاری ازجاها ازنظر جناحی ودربرخی حوزه ها ازنظر فردی تعیین شده است.“
یکی از نکاتی که در ردصلاحیت بسیاری ازنامزد های انتخاباتی ازجمله مصطفی حاجی وزیر آموزش وپرورش خاتمی وبسیاری ازنمایندگان فعلی مجلس بسیار مورد توجه قرار گرفته است، استناد هیات های اجرایی به موادی بوده که پیش از این هیات های نظارت مورد استناد قرار می دادند. درواقع این بار فیلتر در یک مرحله جلوتر صورت گرفته است. ابطحی با اشاره به این موضوع، ترکیب و نوع نیروهای حاکم در دولت را مورد توجه قرار می دهد ومی گوید: “دستگاه اجرایی امروز یعنی افراطی ترین بخش های کشور. این شامل استانداری ها، فرمانداری ها وبخش داری ها می شود. درحقیقت طی دوسه سال گذشته افراطی ترین افراد دردستگاه اجرایی بودند. آنها حتی انگیزه بیشتری نسبت به شورای نگهبان برای ردصلاحیت کردن دارند.” می پرسم چرا حتی نسبت به شورای نگبهان که به صورت سنتی حذف کاندیداها درآنجا صورت می گرفته چنین تمایلی درهیات های اجرایی وجود دارد؟ واو جواب می دهد: “به خاطر اینکه جریان افراطی ترجناج راست در وزارت کشور و حوزه های وابسته به آن وارد شده و مدیریت را به دست گرفته است. “
اما آیا این مجموعه مستقل ازهیات های نظارت عمل می کند؟ ابطحی پاسخ می دهد: “اینها کارخودشان را می کنند. قبلا هم همین طور بوده است. اگر معتقد باشند کسانی ردمی شوند، آنها را رد می کنند. کار وزارت کشور ازاول همین بوده است. چون در دوره های بعد ازانقلاب وزارت کشور پدیده رد کردن های سیاسی را نداشت، عملا شورای نگهبان خودش دست به کارمی شد. اما همان گونه که گفتم افراطی ترین ها دردستگاه های اجرایی وارد شده اند و وضعیت تغییر کرده است. قبلا هیات های اجرایی وظیفه خودشان را می دانستند که درحوزه های اجرایی مانند سن، مدرک تحصیلی، مواد مخدر و چیزهایی که در قانون شفاف است وغیر ازمسائل سیاسی واعتقادی است عمل کنند، نه درحوزه های ناشفافی که می توانست سیاسی ونامحسوس هم باشد. ولی امسال انگیزه اصلی دست اندرکاران اجرایی و افراطی ترین افرادی که دراین بخش های حضور دارند باعث شده است که چنین اتفاقی بیافتد.“
وقتی نظر سیدمحمدعلی ابطحی را درخصوص برنامه آینده اصلاح طلبان جویا می شوم، می گوید: “اعتقاد دارم حتی اگر مجبورشویم افراد ناشناس را انتخاب کنیم ولی جریان اصلاح طلب باید به صورت جدی درانتخابات حضور داشته باشد.” معاون رییس جمهوری دردوره خاتمی سخن خود را چنین به پایان می رساند: “تلاش می کنیم با هربضاعتی که داریم رای بیاوریم.“
عکس: سایت شخصی محمدعلی ابطحی
[](http://)