راجر کوهن
ایران و آمریکا در حال مذاکره با یکدیگر دربارۀ برچیدن کلیۀ سلاح های کشتار جمعی هستند. این اقدام مثبتی است و در آستانۀ مراسم معارفۀ رسمی باراک اوباما بعنوان رئیس جمهوری آمریکا نشان می دهد که هیچ چیزی وجود ندارد که مانع از گفتگوی دو کشور شود.
این گفتگوها – که اغلب تند و خشن هستند اما هرگز متوقف نشده اند – در چارچوب سازمان منع سلاح های شیمیایی (ا ُ پی سی دابلیو) صورت می گیرند. قرار است 185 کشور عضو این سازمان با همکاری یکدیگر تا 29 آوریل 2012 کلیۀ سلاح های شیمیایی را نابود کنند.
این کشورها که نمایندۀ 98 درصد کل جمعیت جهان هستند به کنوانسیون سلاح های شیمیایی که 11 سال قبل اجرایی شد، پیوسته اند. بیش از 40 درصد از 71 هزار متریک تن از مواد شیمیایی، که بیشتر آنها در آمریکا و روسیه هستند، نابود شده اند.
کشورهایی مانند آلبانی و کره جنوبی تاکنون کل ذخائر سلاح های شیمیایی خود را نابود کرده اند. در سایت های شیمیایی آمریکا، روسیه و هند نیز، موادی مانند گاز خردل، گاز سارین (Sarin) و مواد مختل کنندۀ اعصاب نه تنها نابود شده اند، بلکه هرگز تولید نشده و یا مورد استفاده قرار نگرفته اند.
رگلیو پفیرتر مدیر کل آرژانتینی این سازمان خاطر نشان کرد، “ما بر اساس اجماع کار می کنیم و ایران و آمریکا اعضای اصلی این سازمان هستند. به رغم صحبت های تند رد و بدل شده، ما توانسته ایم از طریق همکاری های نزدیک در خصوص موضوع اصلی خلع سلاح و منع گسترش (سلاح های شیمیایی) پیشروی کنیم.“
سید محمد علی حسینی معاون وزیر امور خارجۀ ایران چند روز پیش در کنفرانس سالانۀ ا ُ پی سی دابلیو با اشاره به حملات شیمیایی صدام حسین در طول جنگ ایران و عراق که بیش از 100 هزار قربانی بر جای گذاشت، خاطر نشان کرد، “جمهوری اسلامی ایران بعنوان آخرین قربانی سلاح های شیمیایی عمیقا ً معتقد است که ارتقای صلح و امنیت بین المللی در گروی شناخت جهانی عاری از تهدید و وجود سلاح های کشتار جمعی است.“
سپس اریک جیویتس نمایندۀ آمریکا در این کنفرانس به توصیف رویکرد خود پرداخت و خاطر نشان کرد، “من اینجا هستم تا همه را مجاب به مشارکت کنم. به رغم سختی مذاکرات، من با ایرانیان دوست هستم. آنها بخاطر آنچه که در دورۀ صدام برایشان اتفاق افتاد، به این سازمان متعهدند. ببینید، ما در این سازمان بواسطۀ دیپلماسی صبورانه به نتایجی رسیده ایم. من مسائل خارج از چارچوب این سازمان را مطرح نمی کنم. یک درس بزرگ این سازمان این است که سایر کشورها می خواهند احساس کنند که قدرت های بزرگ بر اساس یک مبنای یکسان با آنها رفتار می کنند. این امر نمونه ای از سیاست مؤثر خلع سلاح چند جانبه است.“
اوایل سال جاری، جیویتس در دومین گردهمایی این سازمان، نقش مؤثری را در جلوگیری از شکست این همایش ایفا کرد. در این همایش، تنش ها بر سر ادعای ایران مبنی بر اینکه آمریکا تلاش می کند این سازمان را به یک سازمان ضدتروریستی تبدیل کند، به اوج خود رسید.
علیرضا حاجی زاده مشاور سفارت ایران می گوید، “جیویتس یک شنوندۀ صبور است و این موضوع بسیار مایۀ قدردانی است.” این کنفرانس درس هایی نیز دارد. از جمله اینکه گفتگو تنش ها را کاهش داده است و بنابراین، می تواند در موضوع هسته ای نیز مثمر ثمر واقع شود. به علاوه، درک روانشناسی ایرانیان بدون در نظر گرفتن سلاح های اتمی اسرائیل غیرممکن است.
منبع: نیویورک تایمز، 11 دسامبر