در حالیکه تیم مذاکره‌کننده ایران تلاش دارد مذاکرات داغ با قدرت‌های غربی در مورد از کار انداختن تعدادی از تجهیزات هسته‌ای خودرا پیش ببرد، یک شخصیت رمزآمیز آشکارا از نظرها دور مانده است.
سازمان های اطلاعاتی غرب، محسن فخری‌زاده را رابرت اوپنهایمر ایران، که پروژه منهتن را برای ساختن اولین بمب اتمی جهان پیش برد، می‌شناسند و بیش از ده سال است که او را به عنوان نیروی خستگی‌ناپذیر پشت برنامه کج‌دار و مریز ساخت کلاهک هسته‌ای ایران معرفی کرده اند. او به عنوان بزرگترین رازدار هسته‌ای ایران بر مذاکراتی که هرگز در آن شرکت نکرده احاطه دارد.
یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران می‌گوید: “او از ترور می‌گریزد، شما این کار را نمی‌کردید؟” او به حملاتی اشاره می‌کند که تصور می‌شود کار اسرائیل باشد و طی آن چند دانشمند هسته‌ای ایران کشته شدند.
غیبت آقای فخری‌زاده یک واقعیت مهم در مورد مذاکرات پرتنش برنامه هسته‌ای ایران را نشان می دهد: اگر تا ۲۰ ژوئیه توافق حاصل شود، این توافق بدون درکی واقعی از میزان نزدیکی ایران به تکنولوژی ساخت کلاهک هسته‌ای خواهد بود. سال‌ها به بازرسان هسته‌ای بین‌المللی گفته شده بود که با آقای فخری‌زاده نمی‌شود صحبت کرد و ورود به آزمایشگاه‌های او ممنوع است. حالا در این آزمایشگاه‌ها کمی باز شده، اما بازرسان می‌گویند ماه‌ها یا سال‌ها طول می‌کشد تا به جواب برسند.
این به آن معنی است که هرگونه توافق زودهنگام قدرت‌های جهانی با ایران، بدون اطمینان کامل خواهد بود. مذاکره‌کنندگان آمریکایی اعتقاد دارند کندوکاو در گذشته به اندازه حصول اطمینان از این‌که ایران مواد خام برای تولید بمب را نخواهد داشت اهمیت ندارد. یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای هفته گذشته در مصاحبه‌ای گفت، هیچکس نباید انتظار یک حسابرسی تاریخی را داشته باشد.
وی گفت: “فهمیدن همه‌چیز غیرممکن است. بعضی از اسناد ناپدید شده‌اند، بعضی افراد کشته شده‌اند. در برخی موارد ایران اجازه دسترسی به ما نمی‌دهد.”
از آمانو درباره مصاحبه با آقای فخری‌زاده پرسیده شد و او پاسخ داد: “تاکنون درخواست خاصی صورت نگرفته است. ما دلمان می‌خواهد به سایت‌ها، اسناد و افراد دسترسی داشته باشیم، از جمله ایشان.”
در سال ۲۰۰۴ سازمان سیا با کمک متحدانش یک لپ‌تاپ را بدست آورد و از این طریق متوجه شد، ایران سعی در ساخت سلاح هسته‌ای دارد. وقتی این اطلاعات در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای قرار گرفت ایرانی‌ها و دیگرانی گفتند پر از جعلیات است. آمانو در این باره می‌گوید، بسیاری از آن اطلاعات واقعی است و با اطلاعات بدست آمده توسط خود آژانس مطابقت دارد اما نه تمام آن‌ها.
لازمه بدست آوردن اطلاعات در مورد این‌که ایران چه مقدار پیشرفت کرده، دسترسی به آزمایشگاه‌ها و بررسی شواهدی است که باعث ظن شده و همچنین خواندن گزارش‌هایی که ایرانیان از دستاوردهای خود به رشته نگارش درآورده‌اند.
بررسی دقیق موضوع بسیار مهمی است، چراکه آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا که قبلا بخاطر اشتباه‌هایشان در مورد عراق مورد سرزنش قرار گرفته‌اند، نظر خود را در مورد سرعت و محدودیت های سیاسی فعالیت‌های آقای فخری‌زاده تغییر داده‌اند.
اواخر سال ۲۰۰۷، پرزیدنت جرج بوش اطلاعاتی را منتشر کرد که بر اساس آن رهبران ایران به آقای فخری‌زاده گفته بودند که در پایان سال ۲۰۰۳ کار را متوقف کند. آژانس‌های اطلاعاتی در سال‌های بعد به این نتیجه رسیده‌اند که برخی از آن فعالیت‌ها به اشکال دیگر و توسط سازمان‌های دیگر ادامه یافته است، اما نه با تمرکز و تلاشی که در سال ۲۰۰۳ انجام می‌شد.
رابرت اینهورن، متخصص هسته‌ای که تا سال گذشته در وزارت خارجه آمریکا روی این موضوع کار می‌کرد گفت: “احتمالا باید فرض کنیم ایران اکنون هم به میزان قابل توجهی از چگونگی طراحی انفجارهای هسته‌ای خبر دارد.” وی گفت، دسترسی بستگی به توافق دارد “چون ما باید رد دانشمندان سلاح را داشته باشیم و بدانیم روی چه چیز کار می‌کنند.”
مقامات دولت اوباما می‌گویند که اطمینان دارند حتی اگر توافق تا یکماه دیگر حاصل شود، به بسیاری از حفاظت‌شده‌ترین سایت‌های ایران دسترسی خواهند داشت. این موضوع تایید توافقنامه را منوط به توانایی جامعه اطلاعاتی آمریکا در ردیابی فعالیت‌های پنهان هسته‌ای می‌کند.
منبع: نیویورک تایمز -http://www.chicagotribune.com/business/sns-rt-us-hsbc-iran-20140624,0,5438319.storyhttp://www.theguardian.com/football/2014/jun/21/lionel-messi-argentina-iran-world-cuphttp://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iran/10916088/Are-we-opening-the-door-to-a-tyrant-worse-than-Saddam.htmlhttp://www.foxnews.com/world/2014/06/22/iraqi-insurgents-capture-fourth-town-since-friday/http://www.washingtonpost.com/world/middle_east/irans-role-in-iraq-is-unlikely-to-include-combat/2014/06/20/85795050-305d-4ff3-a821-bdf5269c60bf_story.html?tid=hpModule_04941f10-8a79-11e2-98d9-3012c1cd8d1ehttp://online.wsj.com/articles/iran-could-outsource-its-nuclear-weapons-program-to-north-korea-1403303442?tesla=y&mg=reno64-wsj&url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052702304489104579636271915574660.html&fpid=2,7,121,122,201,401,641,1009http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-27883162http://www.washingtonpost.com/opinions/the-united-states-should-not-cooperate-with-iran-on-iraq/2014/06/17/f3144b9c-f63e-11e3-a3a5-42be35962a52_story.htmlhttp://www.nytimes.com/2014/06/16/world/middleeast/iran-eases-constraints-on-academic-contacts-with-west.html?_r=0http://www.newyorker.com/online/blogs/newsdesk/2014/06/iran-and-the-us-the-enemy-of-my-enemy.htmlhttp://www.thenational.ae/world/middle-east/iranians-still-waiting-for-rouhani-to-deliver-on-promiseshttp://www.theguardian.com/world/2014/jun/13/us-iran-fight-jihadis-iraqhttp://www.lobelog.com/us-iran-bilateral-talks-on-the-edge-of-a-nuclear-deal/http://www.ft.com/cms/s/0/7384e728-ec08-11e3-ab1b-00144feabdc0.html#axzz348Kc0U5hhttp://www.theguardian.com/world/2014/jun/07/us-iran-direct-nuclear-talks-genevahttp://www.nytimes.com/2014/06/08/world/middleeast/iran-tehran-offers-incentives-to-middle-class-families-to-have-more-children-as-population-declines.html?_r=0 24 ژوئن 2014
