ماریا حاجیها سال هاست که در کسوت طراح گریم در مجموعه تئاتر شهر تهران فعالیت می کند و شاگردان زیادی را در این زمینه آموزش داده است. همکارمان در تهران پای صحبت های این هنرمند کهنه کار نشسته است. خانم حاجی ها بر این باور است که امکانات عمومی برای آموزش و اجرای این هنر در ایران بسیار محدود است… شرح این گفت و گو را در ادامه از پی بگیرید…
پای صحبت ماریا حاجیها…
ناله های نا تمام و مشکلات بی شمار…
خانم حاجیها،جایگاه گریم در تئاتر و سینمای ایران کجاست؟
گریم یکی از عناصر تکمیل کننده هنرهای نمایشی است که در نخستین قدم به بازیگر و سپس به تماشاگران برای نزدیکی و باور داده های فرضی یاری می رساند.متاسفانه بسیاری از کارگردانان تئاتر و سینما از این مهم به سادگی عبور می کنند و از گریم تنها به عنوان مجری جلوه های ویژه نمایشی در سکانس ها یا صحنه ها کمک می گیرند…مثل ایجاد زخم در تصادف ها و حادثه ها و اتفاقات غیر مترقبه…درحالی که کارکرد گریم فراتر از آنچه امروز از آن یاد می شود است.
تا به حال پیش آمده تا با کارگردانی درباره طراحی گریم به مشکل بربخورید؟
اختلاف نظر درهر کار و پروژه ای شکل می گیرد و همیشه نباید به جنبه های منفی آن نگاه کرد.اما اخیرا با کارگردانی در تئاتر همکاری می کردم که از سینما آمده بود.ایشان به هیچ عنوان به گریم اعتقادی نداشتند و حتی در فیلم هایشان هم از گریم استفاده نمی کردند اما پس از گپ و گفت اجرای ایده های گریم تسلیم شدند و اتفاقا روی گریم بازیگران هم انواع نظرات را ارائه می دادند.
اما قبول بفرمائید که گاهی اوقات طراحی های گریم و یا اجرای آن ها چنان بد و مصنوعی جلوه می کند که برخی کارگردانان هم حق دارند کمترین گریم را استفاده کنند .
قبول دارم اما همیشه اینطور نیست.شما در همه دیگر بخش های هنرهای نمایشی می بینید که کم کاری یا بد کاری شکل می گیرد.این دلیل نمی شود که همه ضعیف هستند و همه باید برای دیگری فنا شوند.
برای کنترل این امور سازمان یا تشکیلاتی دارید؟
به شکل دقیق و متمرکز هرگز تشکیلاتی برای طراحان گریم و ماسک به وجود نیامده است تا کار نظارتی شکل بگیرد.اغلب استادان،طراحان و معملمان گریم هستند که شاگردان خود را کنترل می کنند.
وضعیت آموزشی در دنیای گریم چگونه است؟
خیلی تاسف آور است که واحد ماسک و گریم در دانشگاه ها تنها دو واحد گذرا و علی السویه است و برای آن دو واحد هم افرادی حاضرند برای تدریس که تخصصی ندارند.مثلا تنها دو واحد در دانشگاه تنکابن یا بوشهر وجود دارد و قطعا نه پول خوبی می دهند و نه واحد دیگری و بعد انتظار دارند تا انگشت شمار استادان و طراحان در شهرستان هاحضور پیدا کنند.
در یک اثر هنری وضعیت تقسیم مجریان گریم به چه شکل است؟
بسته به وسعت پروژه دارد.یک طراح در راس امور است و مجریان آقا و خانم هم به تعداد بازیگران و نسبت هایشان تقسیم می شوند.
مجریان را چگونه انتخاب می کنید؟
هر طراحی معمولا از میان شاگردان خود یا افرادی که سال هاست در اجرای گریم تبحر دارند کسانی را دارد.
به نظر شما بهترین روش آموزش گریم چه می تواند باشد؟
برپایی و حضور در کلاس های آکادمیک و عملی.دقت کنید که باید اساتید و طراحان آن کلاس های از میان بهترین ها باشند.نه افراد درجه چندم.
آیا میان گریم و هنرهای تجسمی هم رابطه ای وجود دارد؟
قطعا.گریم ترکیبی است از فضا وطراحی های هنرهای تجسمی،نقاشی،خطاطی،مجسمه سازی….با متدی در گریم.
بنابراین اگر فردی نتواند در هنرهای تجسمی موفق باشد نمی تواند گریمور خوبی باشد؟
به اعتقاد من نه.صبر،حوصله و دقت و در کنار همه این ها ظرافت و توانمندی افراد از مهم ترین فاکتورهای یک گریمور خوب است.
بازیگران تا چه اندازه می توانند در نوع طراحی و اجرای گریم نقششان دارای نظر باشند؟
تا اندازه ای که کارگردان و طراح گریم به آن ها اجازه دهد.(می خندد)
تفاوت گریم در تئاتر با رسانه های تصویری در کجاست؟
گریم هم مثل اندازه بازی بازیگران در تئاتر و تصویر متفاوت است.در تصویر به دلیل تمرکز و نزدیک به دوربین و نماهای نزدیک تر گریم ها باید شکل نرم تری به خود بگیرد تا فضا قابل باور شود اما فاصله ی تماشاگر با صحنه در تئاتر بیشتر است و خطوط و رنگ ها بر بازیگران باید بیشتر جلوه کند.
وضعیت مالی و حمایت ها از این خانواده چگونه است؟
متاسفانه این بخش هنر هم مثل همه بخش های دیگر از امکانات بسیار ضعیف رنج می برد.دستمزدها هم کفایت نمی کند و باقی آن چه می خواهم بگویم تبدیل به ناله ای خواهد شد در حوصله خوانندگان شما نیست.
علت بلاتکلیف ماندن چهره پردازان را چه می دانید؟
ناشناخته ماندن گریم تئاتر در بین مسوولان.اگر آنها گریم تئاتر را می شناختند، قدر گریمورها را می دانستند، شاید در این شرایط خیلی ها وانمود می کنند که هیچ شناختی از گریم ندارند چون در صورت اعلام دانستن قدر و منزلت گریم باید از آن دفاع کنند.