مرغوب ترین خاک ایران روانه سرزمین های عرب نشین می شود تا جزایری به مساحت ۵۰ کیلومتر مربع به اسم جزایر “النخیل” موسوم به “پالم آیلند” در سواحل جنوبی خلیج فارس و در کشور امارات ساخته شود.
روزنامه شرق در گزارشی که در شماره دیروز خود منتشر کرد، نوشت که این جزایر “هم تهدیدی برای محیط زیست خلیج فارس محسوب می‌شود و هم خواسته یا ناخواسته تیشه بر ریشه معادن و منابع ایران می‌زند”.
به نوشته این روزنامه، “عمق فاجعه زمانی مشخص می‌شود که بدانیم تنها جزیره نخلی جمیرا نیاز به بیش از ۵۰ میلیون مترمکعب خاک برای به سطح آب رساندن این سازه دارد.”
بر اساس گزارش روزنامه شرق، “عرب‌ها با پول، بسیاری از سرمایه‌های ما را خریدند، حتی خاک ما را. خاکی که برای تشکیل مجدد یک سانتیمتر از آن ۷۰۰ سال زمان نیاز است، تریلی تریلی و کشتی کشتی تحویل و تقدیم کشورهای عربی می شود و اسمش را گذاشتیم صادرات غیرنفتی….قدیم‌ها خاکی بود که به آن گل سرشوی می‌گفتند و خواصی مشابه صابون داشت و برای شست‌وشو استفاده می‌شد. امروز به این خاک بنتونیت می‌گویند که اگر یک مشت از آن را داخل یک لیترآب بریزید حجیم می‌شود و بعد از خشک شدن از بتون هم محکم‌تراست. معادن خاک بنتونیت در خراسان جنوبی وجود دارد که مرغوب‌ترین خاک آن سفید رنگ است و عمری هزار ساله دارد. بعضی از این معادن ماهانه سه هزار تن از این خاک را به‌وسیله لودر استخراج می‌کنند. خاک بنتونیت به دلیل چسبندگی، جذب آب، تورم‌پذیری و نرم بودن کاربردهای زیادی در ریخته‌گری، حفاری چاه‌های نفت، سدسازی و کشاورزی دارد.”
شرق نوشت که “اکثر واحدهای فعال خاک بنتونیت که خاک مرغوب و صادراتی دارند در قائن، شمال غرب بیرجند و بخشی در فردوس هستند. اما اینکه این خاک به چه دردی می‌خورد و کجا می‌رود حکایت جالبی دارد….عرب‌ها هر کیلو خاک بنتونیت را ۱۰ هزارتومان از ما می‌خرند اما همین خاک را پس از فناوری، هر کیلو تا ۷۰۰ هزارتومان به فروش می‌رسانند.”
سالانه صدها هزار تن
سالانه صدها هزار تن از این خاک مرغوب چه به‌طور رسمی و چه قاچاق به کشور امارات صادر می‌شود. اگرچه این خاک مناسب برای چاه‌های نفت است اما حقیقت تلخ این است که امارات هم از آن برای ساخت جزایر مصنوعی در دوبی استفاده می‌کند. موضوع صدور خاک از دو سال پیش آغاز شد. آن زمان که خبر فروش خاک ایران به قطر از سوی رسانه‌های عربی روی خروجی‌ها قرار گرفت و سفیر جمهوری اسلامی در دوحه از ورود پنج هزار تن خاک ایران به قطر خبر داد. البته قطر با خرید خاک ایران قصد داشت بر حاصلخیزی زمین بی‌حاصلش بیفزاید.
شرق افزود که “گویا فروش سرمایه‌های نفت و گازمان کافی نیست و آنقدرها که باید جیب‌ها را پر نمی‌کند که دست روی خاک هم گذاشته‌اند…از آنجا که خاک جزو منابعی است که تشکیل مجدد آن سالیان سال زمان می‌برد مسوولان سعی کردند امضای تفاهمنامه با قطر جهت فروش خاک از دید رسانه‌ها مخفی بماند از این رو در ایران هیچ مقام مسوولی از خروج این خاک خبر نداد و به طور کلی تمامی دست اندرکاران عرصه کشاورزی اعم از وزیر و معاونان در ابتدا این خبر را رد کردند اما چیزی نگذشت که با خبررسانی عرب‌ها، مسوولان ایران نیز بر این موضوع صحه گذاشتند.”
اولین واکنش‌ها به خبر صادرات خاک ایران به قطر از سوی معاون آب، خاک و صنایع وزارت جهاد کشاورزی بود. او در اولین تماس ، خیلی سریع و کوتاه به سئوالات پاسخ می‌گوید: “این معاونت مخالفت خود با صادرات خاک از ایران را اعلام کرده و نمی‌داند که وزارت امور خارجه چگونه قرارداد صادرات خاک ایران به قطر را منعقد کرده است.”
اما در مصاحبه‌های بعدی، سید رحیم سجادی درخصوص صادرات خاک ایران به قطر می‌گوید: “با صادرات خاک به صورت فله‌ای مخالفیم.”
سایت کلمه هم در واکنش به این موضوع نوشت که “حاشیه‌نشینان جنوب خلیج‌فارس پس از سال‌ها چشم طمع دوختن به تغییر نام این پهنه عظیم آبی و دسیسه‌چینی برای تصاحب جزایر سه‌گانه و عدم توفیق در این موضوع، حالا از در تطمیع برخی افراد جهت تصاحب خاک ایران برآمده‌اند و ظاهرا در سکوت برخی از مطلعان، در حال دست یافتن به اهداف کلان خویشند.”
دو روش قاچاق
در حالی که کارشناسان محیط زیست معتقدند هرساله به دلایل مختلف از جمله فرسایش، دو میلیارد تن خاک در کشور از بین می‌رود، طی روزهای گذشته یکی از اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور درباره روند رو به افزایش صدور گسترده خاک مرغوب کشور هشدار داد.
محمود درویش در این مورد گفت: “ما چه این مساله را قبول کنیم چه قبول نکنیم، صدور خاک از کشور صورت می‌گیرد.”
وی با اشاره به اینکه خاک پیت در حال حاضر در بازار با قیمتی نزدیک به ۱۰۰هزارتومان برای هر متر مربع خرید و فروش می‌شود، اظهار داشت: “اینکه ما بیان کنیم صادرات خاک ممنوع و غیرقانونی است، راه علاج مشکل نیست زیرا مساله خیلی گسترده‌تر از این است، زیرا کشورهای عربی قیمت‌های کلانی برای به‌دست آوردن مواد غذایی موجود در خاک کشور ما می‌پردازند و این اتفاق صورت می‌گیرد.”
خاک به دو روش عمده قاچاق می‌شود. اول به صورت قاچاق در قالب بسته‌بندی که از مبادی غیرقانونی از کشور خارج می‌شود و مثل تمام کالاهایی که از کشور قاچاق می‌شود از میزان دقیق آن اطلاعی در دست نیست، اما مسوولان تایید می‌کنند که قاچاق صورت می‌گیرد.
به‌ویژه درباره خاک “پیت” که مرغوب‌ترین خاک و محل چند‌ساله رویش چمن بوده و دارای مواد آلی بسیار و سبک است. شایان ذکر است از خاک پیت برای پرورش قارچ نیز استفاده می‌شود. روش دوم قاچاق در قالب صادرات گل و گیاه است. در این روش که قانونی هم صورت می‌گیرد، قاچاقچیان مسوولان را دور می‌زنند و چندین برابر نیاز گلدان، خاک در آن می‌ریزند. در خارج از کشور نیز گیاه که ارزش و اعتباری ندارد، در مواردی حتی دور ریخته می‌شود و آنچه در قیمت‌های بالا خرید و فروش می‌شود، خاک گلدان است. بنابراین می‌توان گفت به قاچاق خاک جنبه قانونی داده شده است و مسوولان هم کم و بیش از آن اطلاع دارند.
اگرچه سال گذشته بر اساس موافقتنامه قانون قرنطینه‌ای گیاهی که در مجلس به تصویب رسید، هرگونه جابه‌جایی گیاهان به همراه خاک ممنوع شد اما همچنان صادرات گل و گیاه با خاک انجام می‌شود.
