سیدمحمد خاتمی، رییس جمهور دوران اصلاحات، در دیدار با جمعی از معلمان، ضمن انتقاد از سیاست‌های دولت احمدی‌نژاد، آنها را برای کشور زیان‌بار خواند و اذعان کرد که به اصلاح‌طلبان اجازه حضور در انتخابات داده نخواهد شد.
وی در این دیدار، ضمن اشاره به وضعیت اقتصادی کشور، گفت: “در دوره اصلاحات روز به روز اتکای دولت به درآمدهای مالیاتی افزایش یافت و سهم درآمدهای نفتی در بودجه جاری کم تر شد. در عوض با درآمد نفت حساب ذخیره ارزی تأسیس شد و در پایان کار دولت تقدیم حضرات شد”.
رییس بنیاد باران، اما در مقابل تحریمها نیز موضع گرفت: “آقایان متوجه نیستند که بیشترین دود تحریمها به چشم مردم می‌رود. اگر امروز ما آسیب پذیریم باید دید سیاست ها و مدیریت کشور چقدر در افزایش اثر مخرب این تهدیدها مؤثر بوده است”.
او با انتقاد از مدیریت سیاست خارجی در سالهای اخیر گفت: “در دوران مسؤولیت من منافقین در دنیا محدود و مطرود شده بودند؛ آن ها اصلاحات را فتنه می دانستند، ولی امروز حتی آمریکا هم آن ها را از لیست تروریست ها بیرون می آورد. چه کسی پاسخگو است که چه مقدار از این هزینه متعلق به ما و مدیریت داخلی ماست و چقدر بدخواهی آنها؟.”
اما شاید مهم‌ترین بخش سخنان خاتمی، جایی بود که به انتخابات آتی مطرح می‌شد. وی با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری پیش رو گفت “نمی گذارند” اصلاح طلبان در انتخابات شرکت کنند. او با بیان اینکه مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ هزینه های زیادی دادند پرسید، “آیا با ادامه این روش های تنگ نظرانه، بخش قابل توجه جامعه که احساس می کند به آنها جفا شده، حاضر می شوند پای صندوق بیایند؟”
سخنان اخیر خاتمی درباره عدم صدور اجازه برای حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات، در حالی مطرح شده که وی پیش از این از شروط اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات می‌گفت. وی ماه گذشته در دیدار با جمعی از اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران در ارتباط با حضور احتمالی اصلاح طلبان در انتخابات آینده گفته بود: “برای شرکت در انتخابات و رسیدن به نتیجه باید یکسری مسائل را در نظر گرفت. اینکه آیا این مسائل را نادیده می گیریم و وارد انتخابات جدید می شویم؟ یا باید توجه داشته باشیم که انتخابات را از سر گذرانده ایم و به اینجا رسیدیم، اگر این باشد باید تامل بیشتری کرد و با توجه به حوادثی که شکل گرفته بدانیم شرکت در این انتخابات چه معنایی پیدا می کند. در ثانی آیا اجازه شرکت در انتخابات داده می شود و آیا تضمین هایی وجود دارد که همه جریان ها کاندیدا داشته باشند؟”
او با اشاره به اینکه “شرکت در انتخابات هر چند حق ماست و ما باید در این زمینه سعی و تلاش کنیم که این حق از هیچ کس سلب نشود” تصریح کرده بود که “در عین حال جناح منتقد و اصلاحات می گویند داخل نظام هستیم و این امیدواری را دارند که در عرصه باشند. آیا شرکت کردن یا نکردن در انتخابات تا چه حد می تواند این امر را تحقق بخشد؟ در عین حال که ما از اصول و معیارهایی که داریم و به خاطر آن هزینه پرداخته ایم منحرف نشویم. در مورد اصطلاح طلبان و انتخابات نیز باید بگویم انتخابات مساله بسیار مهمی است و حق تعیین سرنوشت از جمله در انتخابات محقق می شود. اما مشکلاتی هنوز وجود دارد و افراد زیادی زندانی یا با محدودیت هایی مواجه شدند که به دلیل انتخابات قبلی است”.
وی در همین دیدار، بر مرزبندی با “براندازان” تاکید کرده بود: “ما انقلاب و اصول و چارچوب ها را قبول داریم و اصل ما این است که همین نظام را با انتقادهایی که به آن داریم قبول داشته باشیم و خواستار از بین رفتن آن نباشیم و توانایی این کار را هم نداریم. کسانی که مدعی «براندازی» اند دچار توهّم اند. برفرض هم که خدای ناخواسته این اتفاق بیفتد چه خواهد شد؟ و جامعه با چه وضع مصیبت باری مواجه خواهد شد؟”
با این وجود سخنان خاتمی در ماه‌های گذشته، مورد توجه دو جناح سیاسی در ایران قرار نگرفته است. اصول‌گرایان نزدیک به رهبر جمهوری‌اسلامی وی را “برانداز” می‌نامند و برخی از حامیان جنبش سبز نیز معتقدند سخنان خاتمی، می‌تواند به معنای عقب‌نشینی از اهداف و مطالبات جنبش سبز باشد. پیش از این و پس از حضور خاتمی در انتخابات مجلس نهم، حامیان جنبش سبز از وی انتقاد کرده بودند.
خاتمی اما جنبش سبز را حرکتی خوانده بود که در آن اصلاح‌طلبان موفق نشدند “جامعه ملتهب را درست توجیه و به سوی هدف مقبول هدایت” کنند و به همین دلیل “ با کمال تأسف اعتراض به اصل نظام و حتی براندازی بخصوص در خارج تبلیغ و تقویت شد و جنبش با مشکل روبرو شد”.
رییس جمهور دوران اصلاحات همچنین بر برخی مرزبندی‌ها با بخشی از حامیان جنبش سبز تاکید کرده بود: “من نمی خواهم بگویم بین اصلاحات و جنبش سبز باید خط بکشیم اما باید خط کشی هایی برای برخی از جریانات که منحرف و خطرناک هستند، داشته باشیم”.
با وجود سخنان خاتمی و مرزبندی با براندازان، یدالله جوانی، مشاور عالی نماینده ولی‌فقیه در سپاه و رییس سابق دفتر سیاسی سپاه پاسداران، با انتقاد از آنچه “کارنامه سیاه خاتمی” خوانده بود، از وی با عنوان “حلقه برانداز نظام” نام برده بود که نیاز به سال‌ها زمان دارد تا “وفاداری خود به نظام را ثابت کند” و به همین دلیل اجازه حضور در انتخابات را نخواهد داشت. گرچه پیش از وی علی سعیدی٬ نماینده رهبر جمهوری‌اسلامی در سپاه پاسداران٬ گفته بود که اگر سیدمحمد خاتمی٬ از ملت ایران عذرخواهی و از تکرار اشتباهات خود اجتناب کند٬ می‌تواند به صحنه‌ی سیاسی بازگردد.
در ماه‌های گذشته بحث‌های مختلفی پیرامون نحوه حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری به وجود آمده است. گروه‌هایی از اصلاح‌طلبان ـ بیشتر با هدایت سیدمحمد خاتمی ـ معتقد به حضور فعال در عرصه انتخابات و معرفی کاندیدا هستند. از افرادی چون محمدعلی نجفی٬ محمدرضا عارف و یا حتی خود سیدمحمد خاتمی به عنوان کاندیدای این گروه در انتخابات یاد می‌شود. این گروه عمدتا در انتخابات مجلس نهم نیز شرکت کرده و در ماه‌های گذشته فعالیت‌های خود را نیز افزایش داده‌اند. گفته می‌شود به طور غیررسمی ستادهای انتخاباتی آنها نیز در نقاط مختلف کشور راه‌اندازی شده است.
خاتمی پیش از انتخابات مجلس نهم شروطی هم‌چون آزادی زندانیان سیاسی٬ آزادی مطبوعات و آزادی فعالیت احزاب را پیش شرط حضور در انتخابات دانسته بود٬ اما در نهایت در انتخابات حاضر شد و رای خود را به صندوق انداخت. بسیاری از نزدیکان خاتمی هم چون موسوی خویینی٬ مجید انصاری٬ یونسی٬ ابطحی و… نیز در انتخابات مجلس نهم حاضر شدند.
این زمزمه‌ها اما باعث انتقادات تندی از سوی حامیان جنبش سبز شده و از آن جمله سایت کلمه ـ نزدیک به میرحسین موسوی ـ به انتقاد از آنها پرداخته است.
