در واکنش به دو رویداد و خونین: فرو کشیدن هواپیمای مسافری مالزیایی ام-اچ ۱۷، با ۲۹۸ سرنشین و هجوم نظامی ارتش اسرائیل به نوار غزه، که طی آن تا کنون بیش از ۷۰۰ فلسطینی و ۳۵ اسرائیلی جان خود را از دست دادند، جامعه جهانی ضمن تهدید محتاطانه به تحریم، بجای مؤاخذه جدی و تنبیه متخلّف، تنها به دادن اخطار و دعوت به آرامش بسنده کرد.
ادامه چنین شرایطی، قانونمندی در مناسبات بین الملل و صلح و امنیت در جهان را عملا متزلزل ساخته است. نتیجه ادامه سود جویی های اقتصادی و مصلحت اندیشی های سیاسی کشورها در رابطه با دولتها و یا گروههای متخلف، اتخاذ سیاست مماشات و سکوت در مناسبات بین الملل، و بی اعتنایی به موازین حقوق بشر و امنیت و آزادی های فردی است که نمونه های بارز و دردناک آنرا این روزها در نقاط مختلف جهان منجمله اوکراین، غزه و ایران شاهدیم.
از زمان سقوط جهان دو قطبی در انتهای دهه هشتاد ( دو بلوک شرق و غرب)، پایان یافتن دوران جنگ سرد و منحصر شدن نقش تاثیر گذاری تنها به یک ابر قدرت نظامی( آمریکا)، جهان صحنه شکل گرفتن جنگ سرد های کوچکتر مابین کشورها یوده است. در همین راستا دولتها و گروهها نیز به بهانه دفاع از منافع و مصالح قومی و یا ملی مسئولیت تفسیر و اجرای قوانین را خود عهده دار شده اند.
جنگ سر جاری مابین روسیه و آمریکا بر سر نا آرامی های اوکراین، ضمیمه ساختن شبه جزیره کریمه توسط دولت روسیه با توسل به یک همه پرسی محلی و ناقص، ساقط ساختن هواپیمای مسافری مالزیایی از راه شلیک موشکی که بدون تردید در روسیه تولید و از خاک آن کشور به مناطق شرقی اوکراین راه یافته، رقابت دو شاخه سنی و شیعه اسلامی در سوریه، لبنان و عراق، جدایی بخش های سنی نشین عراق از دولت مرکزی شیعه توسط گروه تروریستی موسوم به “داعش”، جنگ سرد ایران و عربستان بر سر کسب نفوذ بیشتر و تحکیم مبانی آن در مناطق مسلمان نشین خاورمیانه و حملات جاری اسرائیل به نوار غزه، بدنبال قتل سه جوان اسرائیلی در کرانه باختری رود اردن و تلافی جویی در قبال موشک پرانی های حمس نمونه هایی است که از تغییر نظم جهانی و توسعه نا آرامی به دلیل شکل گرفتن خلاء قدرت در نظام بین الملل.
از زمان پایان جنگ سرد و شکل گرفتن نسبی خلاء قدرت در نظام بین الملل، جهان شاهد رویداد های تلخ تر و بزرگتری نیز بوده است، منجمله کشتار جمعی مسلمانان بوسنی بدست صربها بعد از تجریه یوگوسلامی سابق، به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر به نیویورک، حمله نظامی آمریکا به افغانستان و عراق در سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۳.
تجربه ایرانی
طی هشتمین سال جنگ ایران و عراق و در حالی که اتحاد شوروی، خسته از حضور نظامی در افغانستان، در شرف فروریختن از داخل بود، یک واحد نیروی دریایی آمریکا مستقر در آبهای خلیج فارس ( ناو فوق پیشرفته یو- اس-اس وینسنس )، یک فروند هواپیمای ائر باس مسافری ایران را ( پرواز ایر-۶۵۵ در ۱۲ تیر ماه سال ۱۳۶۷ ) به بهانه احساس تهدید و اشتباه گرفتن آن با یک هواپیمای نظامی اف ۱۴ هدف قرار داد و با شلیک موشک ساقط ساخت.
طی رویداد دردناک یاد شده ۲۹۰ سرنشین آن جان خود را از دست دادند. اندکی بعد از آن رویداد، جنگ ایران و عراق با قبول قطعنامه ۵۹۸ و اعلام آتش بس عملا متوقف شد و جریان نفت از خلیج فارس به بازارهای جهانی مطابق خواسته های آمریکا ادامه یافت.
آمریکا هنوز از بابت رویداد یاد شده از مردم ایران عذرخواهی نکرده است، سهل است که فرمانده ناو یاد شده، از سوی دولت وقت آمریکا به دریافت مدال شجاعت نائل شد.
بعید نیست روزی که فرماندهان جدایی طلب اوکراین نیز که متهم به ساقط ساختن هواپیمای مسافری مالزی برفراز آن کشور هستند، از سوی پوتین رییس جمهور روسیه به دریافت نشان شجاعت و خدمت مفتخر شوند!
سودجویی و عدالت خواهی
تنها در یک روز ( سه شنبه ۲۲ ماه ژوئیه جاری) و ضمن مشغول بودن افکار عمومی جهان به رویداد های غزه و اوکراین، بر اساس گزارشها هفتصد نفر در ادامه جنگهای داخلی سوریه و طی درگیری های نظامی پیرامون دو شهر دمشق و سوریه بیش از هفتصد تن جان خود را از دست دادند. دولت آمریکا و شرکای غربی آن کشور همچنان از دخالت موثر در جنگ خودداری میکنند. اسرائیل ادامه جنگ و ضعیف تر شدن دشمنان را به مصلت خود میبیند. جمهوری اسلامی با تمام توان مالی و نظامی باقی مانده همچنان در کنار اسد ایستاده و سنی های منطقه نیز در کنار مخالفان او.
موضوع تنبیه احتمالی روسیه، نه بخاطر جدا ساختن کریمه از خاک اوکراین که امروز واقعه ای پذیرفته و فراموش شده است، بلکه بخاطر ادامه حمایت از جدایی طلبان شرق اوکراین و کمک به جنگ داخلی آن کشور و دست داشتن در قتل ۲۹۸ مسافر هواپیمای مسافری مالزی، هنوز در دست بررسی کشورهای اروپایی و سازمان ملل است.
موضوع اعمال تحریم جدی علیه روسیه تا حدودی در گرو مصالح سه کشور بزرگ اروپایی است: فرانسه دو فروند ناو چند منظوره هلیکوپتر بر برای روسیه میسازد، آلمان بزرگترین خریدار و وارد کننده گاز روسیه است و بریتانیا در سال جاری ۲۵۸ مجوز صدور اسلحه و قطعات صنعتی را به روسیه در دست اجرا داشته.
در رابطه با حمله نظامی به غزه، ریش و قیچی عملا در دست اسرائیل است و چنانچه در شورای امنیت موضوع جنگ جاری غزه و ضرورت خودداری از کشتار بیشتر غیر نظامیان مطرح شود آمریکا از تصویب هر نوع قطعنامه توبیخی و یا تنبیهی علیه متحد خود پیشگیری خواهد کرد.
در رابطه با جمهوری اسلامی، الویت آمریکا خنثی ساختن ظرفیت بالقوه تبدیل شدن ایران به یک قدرت نظامی اتمی است و برای دست یافتن به این هدف به هیچ وجه مایل نیست که با مرتبط ساختن درخواست بهبود وضعیت دردناک حقوق بشر در ایران با مذاکرات اتمی، بخت نهایی ساختن توافق با تهران را کاهش دهد.
از زمان آغاز دور تازه مذاکرات اتمی با جمهوری اسلامی میزان اعدام ها در داخل ایران به رکورد های تازه رسیده، زندانیان سیاسی همچنان در بند حکومت اند و رسانه ها، در مهار دولت. حقوق فردی و جمعی مردم، بی اعتنا بر موازین انسانی، پیوسته و مستمر از سوی حاکمیت نقض میشود و آزادی های اجتماعی اگر نه فاجعه بار تر از پیش، که با همان نرخ های همیشگی در قید محدودیتهای اجباری حکومت اسلامی است.
خلاء قدرت قانون در نظام بین الملل طی بیست وپنج سال گذشته و از دوران شکل گرفتن نظم نوین، جهان را به سوی بی قانونی و قدرت طلبی و سود جویی های فردی و گروهی برده است. آنچه امروز در ایران اسلام زده، سوریه جنگ زده، عراق تجزیه شده، در غزه و در شرق اوکراین و نزد خانواده های داغدار دو رویداد فاجعه بار اخیر میگذرد نتیجه مستقیم گریز از قانونمندی، خود سریحکومتها و عدم احساس مسئولیت صاحبان قدرت در قبال حقوق انسانی و احترام آنها به حدود فردی و جمعی است. جامعه جهانی در نتیجه سود طلبی های گروهی و فقدان قدرت نظارت و احساس مسئولیت مشترک، لجام گیسخته تر از پیش بسوی خشونت میرود.