با وجود افزایش غیر عادی سهم سپاه در بودجه سال آینده، عدم پرداخت وجوه مورد انتظار آنها به دلیل تنگنا های مالی دولت از یک سو و از سوی دیگر کوتاه ماندن دست قرار گاه خاتم از برخی طرحهای میلیاردی، به سبک دولت احمدی نژاد، تنشهای متعارف مابین دولت و سپاه را طی هفته های جاری بیشتر از پیش ساخته است.
اظهارات روز چه ارشنبه ۲۶ آذر ماه بیژن زنگنه وزیر نفت دولت روحانی در مورد قرار گاه خاتم و قبول قرارگاه به “فرزندی!” و در عین حال توصیه به قرار گاه برای “استفاده از قابلیتهای خود در بازارهای خارجی” تلاشی بود برای کاهش تنشهای جاری مابین سپاه و دولت و در عین حال توجیه این ضرورت که راضی ساختن سپاه با ادامه کمکهای مالی دولت به سبک سابق امکان پذیر نیست.
محمد علی جعفری فرمانده سپاه یک روز قبل از طرح اظهارات بیژن زنگنه، در گردهمایی فرماندهان قرار گاه خاتم در تهران مدعی شده بود: “القا تقابل سپاه با دولت هدف عملیات روانی دشمن است.”
طی مراسم یاد شده جعفری خواسته و یا نا خواسته، ضمن تبیین نقش سپاه، “دولت” را بلافاصله در کنار “دشمن” قرار داد و اظهار داشت: “نقش سپاه برای «دولت» و «دشمن» تعیین کننده است چون سپاه در عرصه های فرهنگی، سازندگی، امنیتی و دفاعی ماموریت مصوب و ابلاغی دارد.”
بعد از سخنرانی در جمع فرماندهان قرارگاه، جعفری طی گفتگو با خبرنگار خبرگزاری فارس درباره “گمانه زنی رسانه های خارجی مبنی بر اینکه منظور رییس جمهور در اظهارات اخیرشان در یکی از همایش ها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است”، گفت: ما “هم در جریان این گمانه زنی‌ها قرار گرفته ایم، اما آنطور که در این خصوص از رییس جمهوری محترم سوال [مواخذه!]شده، گفته اند که منظور سپاه نبوده و اظهارات مطرح شده معطوف به یک توصیه و تحلیل کلی بوده است.”
روز هفدهم آذر حسن روحانی در همایش “ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد” گفته بود: “باید تجمیع قدرت را از بین ببریم. با تجمیع قدرت فساد درست می شود…در مجلس یک سال گرفتار این مسئله بودیم. به ما فشار می آوردند که دستگاه اطلاعاتی را به یک «نهاد نظامی» (سپاه) بدهیم، اما ما زیر بار نرفتیم. فشارها که زیاد شد از امام سوال کردیم و امام گفتند من هم چنین نظری ندارم و خودتان تصمیم بگیرید و لذا ما یک وزارتخانه درست کردیم و وزارت اطلاعات تاسیس شد که مجلس بتواند نظارت کند که البته بنا این بود در خود وزارت اطلاعات نیز نباید نیروی مسلح وجود داشته باشد تا بشود کنترل کرد والا اگر اطلاعات، تفنگ، پول، سرمایه، سایت، روزنامه و خبرگزاری همه در یک نهاد جمع شود ابوذر و سلمان هم که باشند فاسد می شوند.”
سوابق تنش ها
اظهارات حسن روحانی در مورد “جمع شدن عوامل قدرت و فراهم آمدن زمینه فساد” بدون تردید متوجه سپاه بود که طی ۲۰ سال گذشته عملا به دولتی در درون دولت و قدرتمند تر از آن تبدیل شده است.
حسن روحانی بخوبی با توسعه طلبی ها و بی قراری سپاه برای کسب قدرت بیشتر آشنا و بدنبال فرصت مناسب برای کوتاه کردن شاخ و برگ سپاه در سازو کارهای کشور است.
در ماه خرداد و پیش از وارد شدن مذاکرات اتمی به دور تازه، فرماندهان سپاه با دستیاری عوامل خود در مجلس و رسانه هایی که براه انداخته اند، منجمله خبرگزاری فارس، تسنیم، سایت هسته ای ایران و دهها خبرگزاری و سایت پراکنده دیگر، گروه “دلواپسان” را ساختند که مسئولیت آنها تحریک و سنگ اندازی در جریان مذاکرات اتمی بود.
نظامیان و اصولگرایان پیش از اعلام موجودیت “دلواپسان” همایش “خطوط قرمز” را براه انداختند و از دولت خواستند طی مذاکرات ژنو به عقب نشینی برنامه های اتمی رضایت ندهد.
برگزاری کنفرانس روز چهارشنبه ۲۶ ماه آذر ( جاری) پیرامون برنامه اتمی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران همزمان با برگزاری مذاکرات اتمی در سطح معاونین سیاسی در ژنو، که طی آن صادق زیباکلام استاد دانشگاه و منسوب به اردوگاه اصلاح طلبان نظام همراه با احمد شیرزاد نماینده سابق مجلس اسلامی و از اصلاح طلبان شناخته شده و منتقد برنامه های توسعه اتمی، به انتقاد محاسبه شده از پیگیری برنامه های اتمی جمهوری اسلامی پرداختند، حرکت دیگری بود که با ابتکار و پشتیبانی دولت روحانی در تقابل با ابتکار تشکیل گروه “دلواپسان” و “خط قرمز”ی های سپاه صورت گرفت.
یار گیری با نظامیان
حسن فیروزآبادی رییس ستاد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی طی یک یار گیری آشکار با دولت روز ۲۹ اردیبهشت ماه در تهران ضمن انتقاد از “رسانه های مرتبط با نظامیان” در بحث مذاکرات اتمی، به “نابسامانی رسانه ها و تحلیل ها و شایعه سازی و تهمتهای” آنها به شدت تاخت.
نظامیان و اصواگرایان دو ماه پیش از سر رسید مهلت مذاکرات ژنو ( ۲۴ نوامبر) علی خامنه ای را در کنار خود قرار دادند. اظهارات بسیار بحث انگیز رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر « نیاز ایران بر داشتن ۱۹۰ هزار واحد جداسازی ایزوتوپ های پلوتونیوم» ( ۱۲۰ هزار سانتریفیوژ) مذاکرات اتمی را عملا از خط خارج و از رسیدن به نتیجه باز داشت.
بعد از شکست مذاکرات وین و تمدید هفت ماهه توافق ژنو، نظامیان خود را در مبحث مذاکرات اتمی در موضع قوی تری یافتند.
در ابتدای هفته گذشته محمد علی جعفری فرمانده سپاه در پاسخ به جواد ظریف که روز پیشتر گفته بود “به دنبال مذاکرات (اتمی)، جمهوری اسلامی امن تر شده است” موضوع را کاملا وارونه ساخت و مدعی شد”استحکام دیپلماسی ما در مذاکرات اتمی مدیون اقتدار دفاعی است”و تاکید کرد: “اقتدار نظامی ما موجب امنیت شده و نه مذاکرات شما.”
با بالاگرفتن تنشهای سپاه و دولت و ادامه یارگیری با نظامیان، عطاء الله صالحی فرمانده کل ارتش نیز به معرکه رقابت سیاسی و جنگ رسانه های سپاه و دولت وارد شد و در حاشیه مراسم گشایش چند طرح نیروی دریایی با پشتیبانی از مواضع دولت اظهار داشت: “نیروهای نظامی هیچ چشمداشتی به حرکت های سیاسی ندارند[ نباید داشته باشند] من تعجب میکنم که کار ما را [ نظامی گری] به دیپلماسی و مذاکرات ارتباط میدهند.”
دولت روحانی با آگاهی از نفوذ سپاه در هرم قدرت و میزان تاثیر گذاری آنها بر سیاستهای مورد حمایت علی خامنه ای، مقابله با سپاه را با تکیه بر سیاست “زدن نعل و میخ” دنبال میکند. افزایش ۳۰ در صد اعتبارات نظامی در بودجه سال آینده در حالی که درآمدهای ارزی دولت ۵۰ در صد پائینتر از سال پیش خواهد بود، و تخصیص ۶۲ در صد از مجموع اعتبارات نظامی به سپاه، گامی در راه تحبیب نظامیان و همچنین انتقاد های هدفدار و قابل تشخیص روحانی و یاران او از سپاه، اقدامی در جهت تهدید آنها بشمار میرود؛ مقابله ای که علیرغم اظهارات جعفری “القایی” نیست و بخصوص تا هفته های منتهی بر انتخابات مجلس اسلامی و در جریان مذاکرات اتمی سال آینده مسیحی شدت بیشتری خواهد یافت.