معضل ایران بدون روسیه حل نمی شود

کریسشن ساینس مانیتور
کریسشن ساینس مانیتور

» مقاله کریستین ساینس مانیتور دربارۀ مثلث ایران، روسیه و آمریکا

ahmadinejadpoutin.jpg

جان هیوز

چند ماه پیش در یک ملاقات خصوصی با برنت اسکاکرافت، مشاور سابق امنیت ملی و یکی از معقول ‏ترین افراد حوزۀ روابط خارجی آمریکا، از وی دربارۀ معضل ایران سؤال کردم. او هم پاسخ داد ‏‏«معضل ایران بدون روسیه حل نمی شود.»‏
شاید یک نفر در داخل دولت اوباما این حرف را شنیده باشد!‏

همه علائم حکایت از آن دارد که دولت اوباما قصد دارد در ازای فشار روسیه به ایران برای دست ‏برداشتن از برنامه تسلیحات هسته ای، از استقرار سپر دفاع موشکی صرفنظر کند. طراحی استقرار ‏این سیستم دفاعی در نزدیکی قلمروی روسیه، در دورۀ دولت بوش صورت گرفته بود. ‏

روس ها از همان ابتدا نیز با اجرای این طرح در لهستان و جمهوری چک مخالف بودند و روابط را ‏در تمام سطوح با تهدید روبرو کردند. دولت بوش از قصد خود برای دفاع در برابر تهدیدات موشکی ‏بالقوه ایران سخن می گفت و اصرار داشت این سیستم دفاعی هیچ تهدیدی علیه روسیه محسوب نمی ‏شود.‏

جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی اوائل ماه جاری در مونیخ آلمان از تمایل آمریکا ‏برای گفتگو با روس ها دربارۀ طرح دفاع موشکی خبر داد. هیلاری رودهام کلینتون وزیر خارجه نیز ‏گفت «درصورتیکه ایران برنامه تسلیحات هسته ای خود را متوقف کند، آمریکا در خصوص طرح ‏دفاع دربرابر موشک های بالستیک تجدید نظر خواهد کرد.»‏

از سوی دیگر، باراک اوباما در مصاحبه خود با شبکه تلویزیونی العربیه گفته بود: «اگر کشورهائی ‏نظیر ایران مشت خود را باز کند، دست دوستی ما را پیدا خواهند که به سویشان دراز شده است.»‏

بنابراین سؤال این است که آیا روسیه به باز کردن مشت ایران در خصوص برنامه مشکوک تولید ‏موشک های هسته ای کمک خواهد کرد یا خیر. روسیه به دلیل پیوندهای نزدیک اقتصادی و نظامی با ‏ایران، صاحب ابزارهای خاص خود است. ضمناً روسیه در برنامه مشکوک هسته ای ایران مشارکت ‏داشته است. ممکن است اکنون زمان خاصی باشد: ایران همزمان با بزرگداشت سی امین سالگرد ‏انقلاب خود در ماه گذشته، ماهواره ای را به کمک موشک سفیر 2 به فضا پرتاب کرد. به نظر می ‏رسد این موشک، شکل تغییر یافته ای از موشک شهاب- 3 باشد که قادر به حمل کلاهک هسته ای ‏است. ‏

برخی تحلیلگران نظامی آمریکا از همان ابتدا با دیده تردید به طرح استقرار سیستم دفاع موشکی در ‏لهستان و جمهوری چک دیدۀ نگاه می کردند و آنرا برای روسیه تحریک کننده قلمداد می کردند. به ‏هرحال اگر ایران از توسعه تسلیحات هسته ای چشم پوشی کند و شواهد نیز بر آن صحه بگذارد، دیگر ‏نیازی به سیستم دفاع موشکی نیست. ‏

آگاهی از مقاصد روس ها همیشه دشوار بوده است. همانطور که وینستون چرچیل 70 سال پیش گفته ‏است: «این یک ابهام پیچیده شده درداخل معمائی مرموز است.» تغییر چندانی از آن زمان تا کنون ‏اتفاق نیفتاده است و رفتار فعلی روسیه در قبال آمریکا نیز، آمیزه ای از پیشدستی و خشونت طلبی ‏است. علیرغم غبار تردیدی که در مسکو علیه آمریکائی ها پراکنده شده است، انگیزه هائی نیز برای ‏همکاری با دولت اوباما به چشم می خورد. ‏

آیا این می تواند به استفاده روسیه از نفوذ قابل توجه خود بر ایران، برای مهار برنامه تسلیحات هسته ‏ای آن کشور منجر شود؟ روسیه اصلاً مایل نیست ایران را به عنوان یک قدرت هسته ای درخاورمیانه ‏ببیند. با این حال، روسیه قبل از آنکه ابزارهای سیاسی لازم برای پیگیری این رویداد را به کار بگیرد، ‏چشم به دریافت امتیازاتی خواهد دوخت. باید دید آیا صرفنظر کردن از طرح ضد موشکی آمریکا در ‏اروپای شرقی، همان امتیاز لازم محسوب می شود یا خیر.‏

ضمناً باید دید آیا روس های مکار از پس معامله دیپلماتیک با ایرانی های مکارتر بر می آیند یا خیر. ‏
در دنیای درحال تغییر فعلی، که قدرت ها تضعیف و یا تقویت می شوند و همکاری و اتحاد قابل جابجا ‏شدن است، ایران باید تصمیم بگیرد چگونه کشوری می خواهد باشد. نزول بهای نفت، اقتصاد ایران را ‏آسیب پذیر کرده است. دانشجویان در تلاطم هستند. در بازار نیز تظاهراتی علیه تصمیمات دولتی برپا ‏شد. انتخابات خردادماه نیز درحالی در پیش است که محمود احمدی نژاد به پس زدن دنیای خارج ‏مشغول بوده، از عمل به وعده های اقتصادی خود بازمانده است و ضمناً قرار است با چالش محمد ‏خاتمی، رئیس جمهور اصلاح طلب سابق روبرو شود. ‏

آیا ایران می خواهد یک زورگوی هسته ای منطقه ای باشد که خود را با تفسیر متحجرانه ای از اسلام ‏پیوند زده است، و یا می خواهد کشوری در حال پیشرفت و تحرک باشد که با استفاده از استعداد مردم ‏خود در پی دست و پا کردن جایگاهی در بین کشورهای دنیاست؟

منبع: کریستین ساینس مانیتور- 19 فوریه‏