درحالی که هنوز شهروندان در حال و هوای عید به سر می برند، و همزمان با اصرار اصولگرایان به افزایش جمعیت کشور، هشدارهای پیاپی و متعددی درباره “بحران آب” در کشور از سوی نهادهای رسمی و حتی چهره های سیاسی معتبر منتشر می شود.
این بحران تا حدی جدی به نظر می رسد که پای محمد خاتمی را هم به میان کشیده و موجب شده تا او او نیز در اولین سخنان خود در سال ۹۳، به جای تاکید بر آزادی زندانیان سیاسی و رفع حصر، بر “بحران آب” تاکید کند.
دو هفته قبل حمید چیت چیان در نشست شورای مدیران آب وزارت نیرو، در سخنانی هشدار آمیز از بحران آب در کشور خبر داده و آنطور که فارس نوشته، گفته بود: “با توجه به وضعیت نابسامان منابع آبی و بارش ها در کشور، باید با تخصیص اعتباری ویژه، ۱۰ تا ۱۵ درصد بارش ناشی از بارورسازی ابرها حاصل شود. باید با جابه جایی اعتبارها یا اخذ یک مجوز ویژه و یا با استفاده از اعتبار خشکسالی، بارورسازی ابرها از سر گرفته شود و ساختار اجرایی در شرکت منابع آب ایران برای این کار دیده شود. ارتفاع آب از تراز ایمنی موردنیاز در شمار قابل توجهی از سدها پایین آمده است و بنابراین باید نامه ای خدمت رییس جمهوری تهیه و اعلام خطر شود. پایین آمدن آب از سطح ایمنی در پایداری سدها اشکال ایجاد می کند و مشکلاتی را برای پایین دست سدها به وجود می آورد و باید اعتباری برای این کار تخصیص یابد. ایران جزو کشورهایی است که تامین آب آن از گذشته متکی بر منابع آب زیرزمینی بوده است و با توجه به تغییر اقلیم، بالا رفتن درجه حرارت و تبخیر اتکا بر ذخیره آب سطحی کاهش می یابد. در زمان کنونی میزان قابل توجهی از بارش ها در مناطق مختلف ایران ازطریق گسل ها از سرزمین ما خارج می شود زیرا گسل ها هم آب را به کشور آورده و هم آب را خارج می کنند”.
سخنان او اما خطاب به شهروندان نبود. او با مدیران آبی در کشور گفت و گو می کرد تا اینکه روز گذشته شهروندان تهرانی مخاطب مستقیم مدیران آب شدند و آنطور که مهر گزارش داده، خسرو ارتقایی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران با هشدار نسبت به افت شدید ذخیره آب در سدهای لار و لتیان گفته است: “سد لتیان در حال حاضر تنها ۲۰ میلیون متر مکعب آب دارد. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته یک سوم است”.
او افزوده است:“هم اکنون در شرق تهران و از مجموع سدهای لتیان و لار فقط ۳۵ میلیون متر مکعب آب قابل برداشت است. اگر مردم استان صرفه جویی را جدی نگیرند با مشکل مواجه خواهیم شد. میانگین مصرف آب در شهر تهران روزانه ۳ میلیون متر مکعب است. در سامانه غرب شامل سدهای امیرکبیر و طالقان وضع کمی بهتر و در مجموع ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب قابل برداشت است. اگر مردم در مصرف آب صرفه جویی جدی نکنند مجبور خواهیم بود فشار آب را کاهش دهیم. همچنین قطع آب مشترکان پُرمصرف در دستور کار قرار دارد. به دستور استاندار تهران قطع آب مشترکان دولتی پُرمصرف نیز در دستور کار است و تبعیضی میان مشترکان دولتی و غیردولتی وجود نخواهد داشت”.
محمد باقر قالیباف، شهردار تهران نیز روز گذشته در یک مراسم دولتی گفته است: “بی آبی امسال شهر تهران موضوعی جدی است و به طور حتم ما می توانیم با ۲۰ درصد صرفه جویی در مصرف آب از قطعی آن و حفر چاههای بی رویه جلوگیری کنیم. ما نمی گوییم که باید کم مصرف کنیم بلکه باید از امکاناتی که خداوند برای ما مهیا کرده به خوبی استفاده کنیم و اسراف نداشته باشیم”.
به نوشته مهر، قالیباف در پاسخ به این پرسش که شهرداری تهران چه اقداماتی در راستای اقتصاد مقاوتی در پیش خواهد گرفت نیزگفته است: “این کار نیازمند فرهنگ سازی است و باید دانست که ما در کشورمان زیاد اسراف می کنیم به طوری که بیش از ۲.۵ برابر دنیا سرانه مصرف آب داریم. بنده فکر نمی کنم هیچ کشوری به اندازه کشور ما در حوزه انرژی مصرف داشته باشد”.
بحران کم آبی اما منحصر به تهران نیست و استان یزد نیز شدیدا در معرض بی آبی قرار دارد. از همین رو، محمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات در سفر به این استان، در سخنانی که “بهارنیوز” آن را بازتاب داده، گفته است: “یزد مثل خیلی از مناطق کویری کشور دچار مشکلات فراوانی بخصوص مشکل آب است. گرچه در این سالها بخصوص با همت نماینده اردکان شاهد پیشرفت های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بوده ایم که هم چهره اردکان را تغییر داده و هم زیربناهای زندگی را در آن تقویت کرده است، ولی هنوز هم مشکلات فراوانی وجود دارد”.
گفتنیست، در دی ماه گذشته بحران آب و برداشت از ذخایر آبی در منطقه یزد، منجر به درگییری های شدیدی بین مردم یزد و اردکان شد تا حدی که شورای تاین استان مجبور شد بری جلوگیری از افزایش تنش، نیروهای یگان ویژه را به این منطقه اعزام کند.
درگیری ها در حدی بود که یک تن جان خود را از دست داد و به نظر می رسد با حجم خشکسالی و کم بارانی در سال جدید، این بحران ها تشدید شود.
علاوه بر تهران و یزد، وضع آب در ارومیه نیز بحرانی ست به طوری که حسن عباس‌نژاد مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان آذربایجان غربی، از کاهش ۴۰ درصدی ارتفاع دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داده است.
او به ایسنا گفته است: “با کاهش میزان بارندگی و افزایش دمای هوا، دریاچه ارومیه در حال طی کردن سیر قهقهرایی خود است. در ماه‌های آینده «شعاع تاثیرگذاری منفی خشکی» دریاچه ارومیه، در جوامع محلی افزایش پیدا می‌کند”.
دریاچه ارومیه که تا چند سال پیش، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب شور جهان بوده، هم‌اکنون بخش زیادی از مساحت و آب‌های خود را از دست داده است. اختصاص منابع آبی منطقه به کشاورزی، کاهش بارندگی و گرم شدن هوا، از اصلی‌ترین دلایل خشک شدن تدریجی این دریاچه به شمار می‌آیند.
در آخرین مورد از هشدار‌ها نسبت به شرایط دریاچه ارومیه، مزدک میررمضانی، کار‌شناس ارشد کشاورزی و محیط زیست به خبرگزاری تسنیم گفته که وضعیت این دریاچه “بسیار بحرانی است و به زودی تبدیل به شوره‌زار می‌شود.”
این در حالی است که پرویز کردوانی، جغرافی‌دان ایرانی معتقد است که دریاچه ارومیه «سرطان پیش‌رونده» گرفته و باید هرچه زود‌تر آن را خشکاند.
