پت هولت
با اضافه شدن گرفتاریهای آمریکا در عراق، دولت بوش بر دامنه شکایتهای خود از ایران افزوده است: دشمنی با اسرائیل، رها نکردن برنامه اتمی، پشتیبانی از حزب الله، مداخله پنهانی در عراق و همکاری با القاعده.
اما آنگونه که دولت بوش جنگ عراق را شروع کرد، نباید از شک و تردیدها در باره این ادعاها تعجب کرد. همه از خود میپرسند آیا آقای بوش برای پرت کردن حواسها از جنگ عراق در حال طرح ریزی جنگ با ایران است؟
دو هفته پیش موعد سازمان ملل برای توقف برنامه اتمی ایران تمام شد. آقای احمدی نژاد گفت ایران در صورتی حاضر است برنامه خود را متوقف کند که آمریکا و اروپا نیز چنین کنند. هیچ کس این حرف را جدی نگرفت، اما این نشان میدهد که ایران میخواهد با انرژی هسته ای در زمره کشورهایی مانند آمریکا، روسیه و بیشتر کشورهای اروپایی قرار بگیرد. ایران را بسادگی نمیتوان از این هدف منصرف کرد. انرژی هسته ای به ایران قدرت چانه زنی با غرب و به ویژه آمریکا را میدهد. و این چیزی است که خوشایند آقای بوش نیست. به نظر آقای بوش، کشورها باید برای حضور آمریکا بر سر میز مذاکره باید امتیازاتی به این کشور بدهند.
اما اگر هدف از مذاکره ترغیب ایران به کنار گذاشتن برنامه اتمی است، نمیتوان انتظار داشت که قبل از انجام مذاکره این تقاضا تحقق یابد. اما برای موقعیت جهانی آمریکا بسیار فرق میکند که از راه مذاکره به این منظور برسد و یا از راه چشم غرٌه.
یک اصل در روابط بین الملل
پذیرش مذاکره لزوما به معنی قبول هرآنچه که طرف مقابل میگوید نیست. عدم مذاکره نیز در بیشتر مواقع ما را به هدف خود نمیرساند. در سال 1930 وزیر امور خارجه مکزیک اصلی را بیان کرد که به نام خود او ثبت شد: اصل استرادا. بنا بر این اصل، برقراری روابط دیپلماتیک با کشوری دیگر فقط به معنی داشتن اختیار کامل کشور خود است. شناسایی کشوری دیگر به معنی پذیرش ضمنی آن کشور یا عدم تائید سیاستها و اقدامات آن نیست.
همانگونه که در مصوبه کنگره آمریکا در سال 1969 آمده، برقراری روابط دیپلماتیک “به معنی تائید شکل، ایدئولوژی، یا سیاست آن کشور خارجی از سوی ایالات متحده آمریکا نیست.” در همین راستا، کنگره در سال 1978، اعلام کرد: “هدف اصلی از برقراری روابط سیاسی با یک کشور خارجی، گفتگو و مذاکره در باره موضوع های معوقه است… و به معنی تائید ضمنی آن کشور یا نظام سیاسی- اقتصادی آن کشور نیست.”
دولت بوش اخیرا موافقت کرده تا در اجلاسی منطقه ای، که ایران نیز در آن حضور دارد، شرکت نماید- اما فقط برای مذاکره در مورد عراق. این شاید گامی در جهت درست باشد، اما کافی نیست.