آزار جنسی کودکان در مدارس

شیرزاد عبداللهی
شیرزاد عبداللهی

معاون یک مدرسه ابتدایی غرب تهران به اتهام آزار و اذیت جنسی دانش آموزان بازداشت شد. پرونده در شعبه ۷۹ دادگاه کیفری استان تهران به ریاست قاضی محمدعلی کشکولی در دست بررسی است. پدر و مادر پسربچه ۱۱ ساله پس از کنجکاوی در باره تغییر رفتار فرزند خود، متوجه شدند که کودک در مدرسه مورد آزار و اذیت معاون قرار گرفته است. بعد از فاش شدن ماجرا، والدین پسر بچه ۱۱ ساله دیگری نیز با مراجعه به دادگاه علیه معاون مدرسه به اتهام آزار و اذیت فرزندشان شکایت کردند. متهم دارای همسر و فرزند است.

محاکمه این فرد و انتشار اخبار آن می تواند منجر به افزایش آگاهی خانواده ها و مدیران آموزش و پرورش و معلمان و مربیان و دانش آموزان نسبت به یک آسیب اجتماعی شود که معمولا به دلیل شرم و حیا پیرامون آن گفت و گویی صورت نمی گیرد. هر چند درباره گستردگی این پدیده نمی توان اظهار نظر کرد اما ناآگاهی خانواده ها و پرده پوشی مسئولین نسبت به این موضوع، شرایط بسیار مساعدی برای افراد ناهنجار جنسی فراهم می سازد.

اولیای دانش آموزان برانگیخته و عصبانی با تجمع در مدرسه و مراجعه به اداره خواستار رسیدگی جدی به این مساله شدند. مسئولان آموزش و پرورش شهر تهران با حضور در مدرسه و جابجایی مدیر و کادر اداری مدرسه از والدین دلجویی کردند. رییس منطقه نیز استعفا کرده است. در جلسه غیر علنی دادگاه که هفته گذشته برگزار شد، متهم، اتهام وارده را انکار کرد و ادامه رسیدگی به روز دیگری موکول شد. قاضی برای متهم قرار بازداشت صادر کرد.

وزارت آموزش و پرورش طبق معمول در باره این اتفاق اطلاع رسانی رسمی نکرد. مسئولان آموزش و پرورش اخبار مربوط به آسیب های اجتماعی در محدوده مدارس، را منتشر نمی کنند و معمولا در برابر پرسش های خبرنگاران گارد دفاعی می گیرند. یک مسول آموزش و پرورش گفت: درصورت اثبات لواط احتمالا متهم با حکم اعدام مواجه خواهد شد.

در طول سال تحصیلی نگرانی های اخلاقی اغلب روی جلوگیری از ارتباط بین دانش آموزان دختر و پسر در ساعت تعطیلی مدرسه متمرکز است. گاهی برای جلوگیری از این ارتباط، اتومبیل های گشت نیروی انتظامی در اطراف برخی از مدارس دخترانه مستقر می شوند. اما اذیت و آزار جنسی دانش آموزان در مدارس به دلیل جنبه پنهان آن، حساسیت چندانی برنمی انگیزد. به نظر می رسد این پدیده در مدارس دورافتاده روستایی و عشایری رواج و گسترش بیشتری داشته باشد.

واکنش معلمان به این حادثه متفاوت بود. یک خانم معلم با استقبال از رسانه ای شدن خبر گفت: “ما معلمان و اولیا حواسمون را باید بیشتر جمع کنیم و دانش آموزانمان و فرزندانمان را در هر سنی با رعایت شرایط نسبت به آزار جنسی چه مدرسه یا هر محیط دیگر آگاه کنیم.” یک دبیر دبیرستان گفت: “معاون مدرسه اگر به بچه ها بگوید که بالای چشمتان ابروست، خانواده ها خوششان نمی آید و معلم را بیچاره می کنند. پدر و مادر با یک بچه نمی توانندمدارا کنند اما از معلم شکایت و او را زندانی میکنند”. معلم دیگری هم نوشت: “رسانه ها چرا اخبار فداکاری معلمان را منتشر نمی کنند و دنبال خبرهای منفی در باره این قشر زحمتکش می روند.” با این حال بیشتر بیشتر معلمان خواستار برخورد با این گونه ناهنجاری ها هستند.

پدیده پدوفیلیا (pedophilia ) یا بچه بازی،نوعی ناهنجاری یا عادت جنسی است که علامت آشکار آن ابراز علاقه شدید به کودکان است. این ناهنجاری در همه جوامع از پیشرفته تا عقب مانده وجود دارد. شخص پدوفایل ممکن است پیر یا جوان، مرد یا زن، ثروتمند یا فقیر، تحصیلکرده یا بیسواد و کم سواد باشد، اما اکثر پدوفیل ها مرد هستند زیرا پدوفیلیا با نوعی قدرت نمایی همراه است. پدوفایل ممکن است به جنس موافق یا مخالف خود تمایل نشان دهد. برخی پدوفایل‌ها (pedophile) با کودک رابطه جنسی برقرار می کنند، اما عده ای دیگر با نوازش کردن یا لخت کردن کودک بدون تماس جنسی (ملاعبه ) و حتی شوخی های کلامی ارضا می شوند.

خوابگاه های دانش آموزی فرصت بی نظیری در اختیار پدوفایل ها قرار می دهد. این بیماری یا انحراف در میان همه اقشار اجتماعی دیده می شود. خطر افراد پدو فایل در میان معلمان، مربیان ورزشی، روحانیون، سرپرستان شبانه روزی ها که با کودکان ارتباط منظم و درازمدت دارند، بیشتر است.بیمار پدوفایل بیش از ۱۶ سال سن دارد و قربانی پدوفیلیا معمولا کودک زیر ۱۳ سال است.

سوء استفاده جنسی از دانش آموزان، در همه جای دنیا رواج داردو پدیده ای مخصوص ایران یا جهان سوم نیست. محاکمه افراد پدوفایل (pedophile) و اخراج آنها از مشاغل آموزشی و زندانی کردن آنها، در کشورهای پیشرفته امری عادی است و اخبار آن به راحتی در اختیار رسانه ها قرار می گیرد. در کشورهای غربی با اینکه رابطه جنسی دو فرد بالغ با رضایت طرفین عادی است، اما رابطه جنسی افراد بالای ۱۸ سال با افراد زیر ۱۸ سال تجاوز به کودک محسوب می شود و چون یک طرف رابطه کودک است، مجازاتهای سنگینی برای فرد بزرگسال درگیر در این رابطه در نظر گرفته می شود.

از آنجایی که روانشناسان معتقدند بیماری پدو فیلیا با زندانی کردن متهم، درمان نمی شود، در برخی کشورها اطلاعات افراد پدوفایل بعد از خاتمه زندان در اختیار عموم قرار می گیرد و خانواده ها می توانند مطمئن شوند که آیا فرد بچه باز در نزدیکی محل سکونت آنها زندگی می کند؟ و اگر پاسخ مثبت است این فرد چه مشخصاتی دارد.

راه موثر مقابله با این پدیده، آموزش جداگانه خانواده ها و معلمان و دانش آموزان است. کودکان و بزرگسالان باید با نشانه های این ناهنجاری آشنا شوند و در مقابل آن واکنش نشان دهند. شناسایی همه افراد پدوفایل در مشاغلی که با کودکان سروکار دارند، عملا غیر ممکن است به همین دلیل باید موقعیت و زمینه رفتار پدوفیلیا را محدودکرد.

به کودکان باید آموزش داد که هیچکس حق ندارد برخی نواحی بدن آنها را لمس کند. کودکان نباید بجز پدر و مادر و افراد درجه یک خانواده به فرد دیگری اعتماد کنند. به کودک باید بیاموزیم که از غریبه ها خوراکی و هدیه قبول نکند و به رفتارهای محبت آمیز غریبه ها واکنش مثبت نشان ندهد. کودک باید یاد بگیرد که اگر با یک موقعیت غیر عادی روبرو شد می تواند فریاد بزند و تقاضای کمک کنند. معلم ها و عوامل اجرایی مدرسه باید برای انجام ندادن رفتارهایی که ممکن است ترویج پدوفیلیا تفسیر شود آموزش ببینند.

چگونه می توانیم یک شخص مشکوک به پدوفیلیا را از روی رفتار او شناسایی کنیم؟ نمونه هایی از رفتاری افراد مشکوک به پدوفیلی در محیط مدرسه از این قرار است: ابراز محبت و توجه غیرعادی به برخی از دانش آموزان و نوعی شوریدگی و رفتار التهاب آمیز در کلاس، شوخی های غیرعادی مانند گفتن جوک هایی با مضامین جنسی در کلاس، تکه انداختن و متلک گفتن با درونمایه جنسی در کلاس، ایجاد رابطه غیر عادی و دوستانه با برخی از دانش آموزان مانند رد و بدل کردن شماره تلفن همراه و ارسال اس.ام.اس و بلوتوث، ماندن در کلاس همراه با تعدادی از دانش آموزان در زنگهای تفریح، تماس بدنی و لمسی با دانش آموزان مانند نوازش سر و صورت و گردن دانش آموز به عنوان تشویق یا ابراز محبت و…

البته باید توجه کنیم که اولا فرد پدوفایل ممکن است به گرایش انحرافی خود آگاهی نداشته باشد و ثانیا بروز برخی از این رفتارها را نباید الزاما به عنوان نشانه قطعی پدوفیلیا ارزیابی کرد. یک نکته باید به معلمان آموزش داده شود: رفتار معلم و مربی در مدرسه نباید سلیفه ای باشد. آموزش و پرورش باید برای رفتار معلم ومربی پروتکل وضع کند و عوامل مدرسه موظف باشند در چارچوب آن عمل کنند. در شرایط هرج و مرج رفتاری و عمل بر اساس سلیقه و نظر شخصی در محیط های آموزشی و فقدان نظارت موثر افراد پدو فایل از آب گل آلود ماهی می گیرند.  

دکتر سیروس شمیسا که کتاب “شاهدبازی در ادبیات فارسی” را نوشته معتقد است که یونانیان، مروّج عشق افلاطونی و بدون تماس جنسی بودند، در ایران اما ترکان غزنوی به این رابطه حالتی کاملا زمینی و مادی دادند. به عقیده شمیسا شاهد بازی عرفای ما که در اشعار آنها به وضوح دیده می شود، به سمت فلسفه یونانیان گرایش داشته است. در باب پنجم گلستان،سعدی حکایتی دارد که با این جمله آغاز می شود: “در عنوان جوانی، چنانکه افتد و دانی با شاهدی سرو سری داشتم…”. در دوره افلاطون و سقراط، شاهد بازی بسیار معمول بوده است. در یونان باستان عشق جسمانی، رابطه‌ با زن و لذت بردن از زیبایی او و به دنیا آوردن بچه و عشق روحانی شامل رابطه با نوجوانان پسر بوده است. در عشق افلاطونی، مرد بالغ به جای بدن، درگیر ذهن و فکر نوجوان است. شاهد بازی و پدوفیلیا وجوه مشترک و درعین حال تفاوت هایی دارند. در بچه‌ بازی، مرد میل جنسی به کودکان دختر و پسر دارد اما در شاهدبازی گرایش به نوجوانِ پسر است.