با وجود اعتراض اصول‌گرایان به وضع تحریمهای جدید از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا٬ محمدجواد ظریف٬ وزیر امورخارجه٬ گفته است که مذاکرات “با جدیت” ادامه پیدا خواهد کرد. هم‌زمان عباس عراق‌چی٬ معاون ظریف٬ هم برای گفت‌وگو پیرامون برنامه هسته‌ای به آلمان سفر کرده است.
ظریف البته در صفحه فیس‌بوک خود٬ وضع تحریمهای جدید را ”اقدامات نامناسب” مقامات آمریکایی توصیف اما اضافه کرده که جمهوری اسلامی “با جدیت” مذاکرات را دنبال خواهد کرد و در برابر هر اقدام “نامناسب و غیرسازنده” واکنش مناسب نشان خواهد داد. وی دلیل سکوت فعلی تیم مذاکره‌کننده مقابل “اتهامات ناروا و غیرمنصفانه” را “منافع ملی” و منتقدان را افرادی دانسته که “از ابتدا دل خوشی از اقدام ژنو نداشتند” و مشغول “خرده گیری از کنار گود هستند”.
روزنامه کیهان٬ که مدیرمسئول آن توسط رهبر جمهوری‌اسلامی منصوب می‌شود٬ به انتقاد از این متن ظریف پرداخت و با اشاره به اینکه “این فضا… حاکی از آن است که نمی‌توان به آمریکایی‌ها اعتماد کرد؛ حداقل انتظار این بود که دستگاه سیاست خارجی کشورمان واکنش مناسبی نسبت به تحریمهای جدید ضد ایرانی نشان می‌داد”٬ نوشت: “ظریف تنها با نوشتن چند سطر در صفحه فیس‌بوک خود به اقدام آمریکایی‌ها پرداخت و آن را نامناسب دانست اما به‌جای اعتراض به رویکرد خصمانه واشنگتن، منتقدان داخلی را به باد انتقاد گرفت و توضیح نداد که چرا جای متهم و شاکی را عوض کرده است”.
هم‌زمان با سخنان ظریف٬ عباس عراق‌چی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر خارجه م به آلمان سفر کرده است. هدف از این سفر “گفت وگو درباره مذاکرات هسته‌ای” اعلام شده است. عراق‌چی همچنین قرار است یک سخنرانی درباره برنامه هسته‌ای ایران انجام دهد. وی قرار است با قائم مقام وزیر امور خارجه آلمان دیدار و گفت‌وگو کند.
واکنش‌ها در ایران
اصول‌گرایان طی روزهای گذشته٬ به انتقاد از تحریمهای جدید پرداخته و خواستار موضع جدی‌تر دولت در این زمینه شده‌اند. برخی از آنها نیز چنین اقدامی را نشان‌دهنده به پایان رسیدن توافق ژنو توصیف کرده‌اند.
رجانیوز٬ وب‌سایت نزدیک به جبهه پایداری٬ با اشاره به توافق ژنو و وضع تحریمهای جدید٬ نوشت: “بررسی بندهای توافقنامه و همچنین معاهدات بین المللی نشان می دهد که این تحریم ها برخلاف توافق هسته‌ای ژنو است… اولین اصل بدیهی در حقوق بین الملل اصل وفای به عهد است. دولت آمریکا با تقض توافقنامه ژنو در واقع این اصل بدیهی در حقوق بین‌الملل را نیز نادیده گرفته است. بنابراین تحریم های اخیر وزارت دارایی آمریکا مغایر دو بخش از توافنامه ژنو، مغایر اصل حسن نیت و اصل وفای به عهد و در نتیجه نقض حقوق بین الملل، مغایر با روح توافق ژنو مبنی بر کاهش و لغو تحریم ها و همچنین نقض صریح ماده ۱۸ عهدنامه ۱۹۶۹ وین است”.
اما جهان‌نیوز٬ وب‌سایت نزدیک به علی‌رضا زاکانی٬ درباره تحریمهای جدید چنین نوشت: “این رفتار دولت امریکا در چارجوب استراتژی جدید سیاسی و مذاکراتی آن کاملا قابل فهم است و تناقضی میان آنها نیست… از مدت‌ها قبل این ارزیابی وجود داشت که اگر رفتار دولت ایران به گونه‌ای باشد که غرب را به این جمع‌بندی برساند که فشار ناشی از تحریمهای موجود و ترس از تحریمهای بیشتر درآینده تغییر دهنده محاسبات، سیاست‌ها و پیشنهادهای ایران است، تنها چیزی که عاید ما خواهد شد فشار بیشتر است و بس”.
هم‌زمان مهرداد بذرپاش٬ نماینده مجلس٬ نیز در این‌باره چنین اظهارنظر کرد: “در موضوع تحریم‌ها علیه کشورمان در سه حوزه ، غربی‌ها مانور تحریمی برای خود فراهم کرده‌اند؛ یکی در موضوع هسته‌ای دوم در موضوع حمایت از تروریسم و سوم موضوع حقوق بشر. اگر ما یک دقت نسبی هم در متن تحریمهای جدید داشته باشیم متوجه می‌شویم که برخی از این اشخاص بخاطر موضوع هسته‌ای تحریم شده‌اند٬ پس می‌ببینیم این اقدام غربی‌ها مخالف روح توافقنامه نیست٬ بلکه مخالف متن توافقنامه است چرا که در یک بند از توافقنامه صریحاً گفته شده است که بعد از این توافقنامه نه کنگره و نه دولت امریکا، تحریم جدیدی در حوزه تحریمهای هسته ای وضع نخواهند نمود. هر چند از دوستان مذاکره‌کننده توقع بود که باب وضع تحریم جدید در حوزه‌های هسته‌ای را متوقف کنند چرا که طرف‌های غربی بهانه برای وضع تحریم غیر هسته‌ای را برای خود فراهم می‌کنند که الان می‌بینیم که وضع چگونه است”.
این در حالی است که پیش از این مرضیه افخم٬ سخنگوی وزارت خارجه٬ گفته بود که تحریمهای جدید٬ نقض توافقنامه ژنو نیست٬ زیرا “اقدام وزارت خزانه داری امریکا هیچ ارتباطی با اعمال تحریمهای جدید علیه ایران نداشته است. در واقع اقدام وزارت خزانه داری آمریکا در راستای همان قانونی است که پیش از این نیز وجود داشت و تنها نام شرکتهای جدید ناقض تحریم اعلام شده است. بعضی از رسانه ها به گونه ای فضا سازی کردند که گویا کنگره تحریم جدیدی علیه کشورمان اعمال کرده است در صورتیکه هنوز چنین اتفاقی نیافتاده است”. وی اضافه کرده بود که این تحریم‌ها٬ نقض سخنان ظریف درباره توافق ژنو هم نیست.
با وجود سخنان افخم٬ عباس عراق‌چی٬ معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه٬ نظری دیگر درباره این تحریم‌ها داشت: “این بازی دوگانه یا سردرگمی که مشاهده می‌شود اصلاً به‌نفع فضای مذاکراتی که داریم نیست و خلاف روح تفاهم‌نامه توافق ژنو است”. به گفته عراق‌چی “آمریکایی‌ها مدعی هستند که این اقدام، اجرای تحریمهای گذشته است و این شرکت‌ها را به‌دلیل اینکه تحریمهای گذشته را نقض کرده‌اند، به لیست تحریم‌ها اضافه می‌کنند ولی به‌نظر ما در شرایط فعلی و در شرایطی که قرار است در یک فضای همکاری حرکت کنیم، چنین اقدامی اصلاً سازنده نیست. ما به‌شدت انتقاد داریم و این را یک رویکرد غیرسازنده و خلاف حسن‌نیت می‌دانیم و در حال حاضر در حال ارزیابی هستیم و ان‌شاءالله عکس‌العمل مناسب را هم انتخاب خواهیم کرد”.
روز شنبه پرویز سروری٬ قائم مقام جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی گفته بود که تیم مذاکره کننده ایران “باید اعلام کند پای میز مذاکره نخواهد نشست و تاریخ مصرف توافقنامه نو به پایان رسیده است٬ مگر اینکه ۱+۵ اقدامات اعتمادساز انجام دهد”. وی اضافه کرده بود که “ایران باید خروج آمریکا از توافقنامه را رسما اعلام کند تا بتواند این توافقنامه را در مسیر درست هدایت کند؛ در غیر این صورت برد با طرف مقابل خواهد بود”.
تحریمهای جدید٬ ترک گفت‌وگو
هفته گذشته وزارت خزانه‌داری آمریکا٬ نام ۱۹ شرکت و فرد ایرانی و خارجی را در لیست تحریمهای جدید خود قرار داد. این اقدام با انتقاد مقام‌های جمهوری‌اسلامی روبه‌رو شد و تیم کارشناسان هسته‌ای ایران نیز مذاکره با کارشناسان گروه ۱+۵ در وین را نیمه‌کاره رها کرده و به ایران بازگشتند. جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و مایکل مان سخنگوی کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا توقف مذاکرات را موقتی دانستند و گفتند که این گفتگوها در “چند روز آینده” و “به زودی” از سر گرفته خواهد شد، اما جمهوری‌اسلامی درباره شروع مجدد گفتگوهای کارشناسی اظهار نظر نکرده است.
لیست جدید افراد و شرکتهای تحریم شده در حالی منتشر شده که طی هفته‌های گذشته مقام‌های دولت آمریکا تلاش کردند کنگره آمریکا را از وضع تحریمهای جدید علیه ایران باز دارند.
بر اساس توافقنامه ژنو٬ایران تعهد کرد بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را کند یا متوقف کند و در عوض در شش ماه آینده تحریم جدیدی علیه این کشور وضع نشود.
هم‌زمان کارل بیلت، وزیر امور خارجه سوئد٬ نیز اقدام آمریکا در افزود نام‌های جدید به فهرست تحریم‌ها را “غیرمفید” دانسته، ولی تاکید کرده که در خصوص بازگشت ایرانی ها از وین اغراق شده و مشکل خاصی در ادامه مذاکرات وجود ندارد.
