محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران در ماه مارس پیش بینی کرد اوباما هرگز به عالی ترین مقام در ایالات متحده دست پیدا نخواهد کرد. او گفت: «حتی اگر تمام آمریکا به او رأی بدهند، آنها راهی برای دور نگهداشتن (اوباما) از کاخ سفید پیدا می کنند.» آقای احمدی نژاد در ماه ژوئیه دست به پیش بینی دیگری زد. او گفت بهای نفت هرگز از 100 دلار برای هر بشکه کمتر نخواهد شد.
احتمالاً پیش بینی های آقای احمدی نژاد با افکار آرزومندانه اش آمیخته شده بودند. حزب محافظه کاری که وی نمایندگی آنرا بر عهده دارد، در جریان حاکمیت دولت بوش به پیروزی رسید. جنگ طلبی آمریکا به رئیس جمهور ایران اجازه داد نقش یک بازندۀ قهرمان را بازی کند و این درحالی بود که بهای افسانه ای نفت به او فرصت هزینه کرد سخاوتمندانه عمومی را می داد.
اما غلط از آب درآمدن پیش بینی های آقای احمدی نژاد، اکنون کلاف سردرگم دو گانه ای را پیش رویش قرار داده است. حتی قبل از نزول فاحش بهای نفت از 147 دلار برای هر بشکه در اوسط تابستان به رقم فعلی 50 دلار، اقتصاددانان ایرانی نسبت به سیاست های بریز و بپاشی که در رساندن نرخ تورم به 30 درصد نقش داشته، هشدار داده بودند. این درحالی است که از 200 میلیون دلار درآمد حاصل از نفت ظرف سه سال گذشته، تنها 25 میلیارد دلارباقیمانده و دولت با گزینه های سخت و مشکلی دست و پنجه نرم می کند. بودجه فعلی دولت بر اساس بهای 80 دلاری برای هر بشکه تنظیم شده است.
بادرنظر گرفتن تحریم های بین المللی که ایران را به دلیل سرپیچی در برنامه هسته ای هدف قرار داده، معلوم نیست که آیا دولت موفق به اخذ وام می شود یا خیر. بانک های محلی گزینه مناسبی نیستند. دستور رئیس جمهور آنها را مجبور به ارائه وام های کوچک و کم بهره (تا نرخ بهره 12 درصد و خیلی پائینر از نرخ واقعی تورم) کرده است و بسیاری از این مؤسسات ورشکست شده اند. فایننشیال تایمز به نقل از یافته های غیر رسمی اعلام کرده سهمی از وام های بازپس داده نشده که در زمان حکومت آقای احمدی نژاد روی دست مؤسسات باقیمانده، اکنون تا 20 درصد مطالبات بانکی را تشکیل می دهد.
اقتصاددانان ایرانی نیز رئیس جمهور را به دلیل سیاست هایش، نامه باران کرده اند. جدید ترین این نامه ها، به اتهامات وارد شده از سوی 60 شخصیت دانشگاهی به دولت او درباره «آرمانگرائی افراطی، شتابزدگی در اجرا… و روابط تنش زا با دنیای خارج» مربوط می شود. در این نامه آمده است که ایران در مقایسه با همسایگانش از نظر رشد عقب افتاده، رقابت را از دست داده و در مهار بیکاری شکست خورده است.
ایران با خطر فروپاشی فوری روبرو نیست. بازار سهام ایران از ماه جولای تا کنون در مقایسه با کاهش 53 درصد شاخص سرمایه شناور مورگان استنلی، تنها با 16 درصد نزول همراه بوده است. اما تحریم ها با هدف قرار دادن سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز کشور، هزینه انجام معاملات تجاری را بالا برده اند. هرچند افزایش بهای کالا، مردم را عصبی کرده است، اما خریداران معمولی هنوز با قحطی روبرو نشده اند. دولت ایران پس از تلاش برای اعمال مالیات 3 درصد بر ارزش افزوده در ماه سپتامبر، با اعتصاب کسبه بازار روبرو شد که از دیرباز به عنوان یکی از مهمترین شالوده های محافظه کاران ایران شناخته می شوند و برای اولین بار پس از انقلاب 1357 دست به چنین اعتراضی علیه دولت زدند. دولت مجبور به عقب نشینی شد.
سهمیه بندی بنزین در سال گذشته به عنوان تلاشی برای کاهش مصرف این کالای یارانه ا ی نیز، منجر به آشوب هائی شده بود.
بالاتر از همۀ اینها، آقای احمدی نژاد با مشکلات فزاینده سیاسی روبرو شده است. وزیر کشور تندرو و یکی از نزدیکانش پس از فاش شدن قلابی بودن مدرکش از آکسفورد، در ماه اکتبر با استیضاح مجلس روبرو شد. محافظه کاران دینی از آن پس به حمله علیه معاون گردشگری و میراث فرهنگی او دست زده اند که علتش، توهین به قرآن در جریان مراسمی بود که زنان (دف زنان) در حال حمل این کتاب مقدس بودند. با اینحال، آقای احمدی نژاد هنوز از پشتیبانی رهبر قدرتمند ایران- آیت الله علی خامنه ای- برخوردار است. برخی از تحلیلگران می گویند ممکن است آیت الله خامنه ای ورود وی به انتخابات ریاست جمهوری آینده را به چشم یک هزینه (برای نظام) ببیند.
یکی از آزمون های حیاتی، نحوه تعامل آقای احمدی نژاد با دولت جدید آمریکا خواهد بود. انعطاف ناپذیری ایران بر سر بلندپروازی های هسته ای تا کنون به قیمت زیادی برای او تمام شده است. دیدارهای اخیر از چین و روسیه که توانست حرکات غرب برای سخت تر کردن تحریم ها را ناکام بگذارد، به عنوان موفقیت برای ایران ارزیابی شده است. آقای اوباما گفته حاضر است بدون پیش شرطی با ایران مذاکره کند. به همین دلیل، در ایران پیروزی وی بر مک کین را به صورت شکست تندروهای آمریکائی به تصویر کشیده اند.
اما اظهارات اخیر مقامات ایرانی حاکی از آن است که به اوباما به چشم یک دشمن سرسخت تر نگریسته می شود. آقای احمدی نژاد دست به اقدام بی سابقه ای در ارسال نامه تبریک به رئیس جمهور منتخب آمریکا زده بود. اما سخنان او بلافاصله تحت الشعاع هشدارهای سایر مسؤولان کشور قرار گرفت که با روی کار آمدن اوباما، آمریکا تاکتیک مذاکرات را از نوع «سخت» به «نرم» تبدیل نموده و آقای اوباما از محبوبیت خود برای جمع کردن نیرو علیه جمهوری اسلامی استفاده خواهد کرد. آزمایش اخیر موشکهای جدید با طراحی سوخت نیمه جامد در ایران و ادعای برد 2000 کیلومتری برای آنها نیز از ادامه مخاصمات حکایت می کند، و البته تا حدی خبر از بدبینی های درحال رشد می دهد.
منبع: اکونومیست- 20 نوامبر