دانیل دامبی
شش سال پیش جورج بوش از سه کشور ایران، عراق و کره شمالی به عنوان اجزای اصلی یک گروه بیادماندنی، «محور شرارت» نام برد.
امروز دو کشور بازمانده از این محور دچار سرنوشت های متفاوتی شده اند. سیاست ایالات متحده در قبال ایران هنوز به برقراری مذاکره یا کاستن از سرعت برنامه هسته ای منجر نشده است. اما رویکرد واشنگتن به کره شمالی هم به گفتگو منجر شده و هم به توقف فعالیت رآکتوراتمی دوره استالین در یونگ بیون- که تاکنون در آن پلوتونیوم به اندازه کافی برای تولید چندین بمب هسته ای تولید شده است.
خاویر سولانا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ماه جاری برای ارائه پیشنهاد تنظیم شده از سوی آمریکا و سایر کشورهای بزرگ به ایران سفر کرد. این درحالی است که تقریبا همگان انتظارگشایشی در مناقشه با ایران را ندارند.
از سوی دیگر، کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا این هفته به امید بهبود همکاری با پیونگ یانگ، مشغول دیدار از کره جنوبی، چین و ژاپن شده است. وی هفته پیش گفت شفاف سازی فعالیت های کره شمالی که مدت زیادی انتظار آنرا می کشیدند به زودی به مرحله عمل خواهد رسید. کاخ سفید هم دیروز از مهلت درنظر گرفته شده در روز پنجشنبه خبر داد. در همین حال، خانم رایس گفته است واشنگتن «به دلیل اطلاعات دیگری که از قابلیت های غنی سازی اورانیوم کره شمالی دریافت کرده، با مشکلاتی روبرو شده است.»
سیاستگذاران و سیاستمداران آمریکایی بر اساس همین اختلاف نظرات به مناظره ای وارد شده اند که آیا می بایست سیاست اعمال شده درقبال کره شمالی را با رویکردی انعطاف پذیرتر به ایران نیز تعمیم داد یا خیر.
بسیاری از دموکرات ها می گویند پیشرفت های حاصل شده تا همین جای کار در گفتگو با پیونگ یانگ، ثمربخش بودن گفتگوی آمریکا با دشمنانش را روشن می سازد. این چیزی است که سناتور باراک اوباما نیز از آن سخن گفته است.
آقای بوش یکسان بودن رویکرد واشنگتن درقبال کره شمالی و ایران را رد می کند زیرا سیاست موجود برای این دو کشور تحت تاثیر مذاکرات چندجانبه سایر کشورها نظیر روسیه و چین نیز هست.
بسیاری از کارشناسان نسبت به عمیق بودن تفاوت های موجود میان کره شمالی و ایران هشدار می دهند. کره شمالی همین حالا هم توانسته ذخیره پلوتونیوم دراختیار داشته باشد و به یک آزمایش هسته ای دست زده است، درحالیکه ایران با این ادعا که برنامه هسته ای اش صلح آمیز است هنوز راه طولانی را در پیش دارد. واشنگتن اصرار دارد ایران غنی سازی را متوقف سازد تا امکان آغاز مذاکرات فراهم آید، اما طرفداران اوباما این عقیده را رد می کنند.
ایالات متحده پس از آزمایش هسته ای سال 2006 از سوی پیونگ یانگ، به مناظرات شدت بخشید. رابرت اینهورن، مقام اسبق دولت کلینتون که اکنون در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی مشغول به کار است، اعتقاد دارد می توان به دنبال توافقی با کره شمالی بود تا برنامه هسته ای خود رامتوقف کند اما تسلیحات هسته ای که اینک دراختیار دارد را نابود نکند. این موضعی است که از نظر ایالات متحده غیرقابل پذیرش است.
کره شمالی هم از سوی دیگر نسبت به دو کشور دیگر (در محور شرارت) فقیر تر و منزوی تر است. آقای اینهورن می گوید: «موضع ما دربرابرکره شمالی نسبت به ایران قدرتمندتر است.»
جوزف سیرینسیون رئیس سازمان عدم اشاعه تسلیحات پلافشیرز که مشاور اوباما نیز هست، می گوید ایالات متحده هم به هویج های بزرگتر و هم به چماق های قوی تر نیاز دارد. «حلقه گمشده با ایران، اطمینان بخشیدن امنیتی است (ضمانت اینکه حمله ای علیه آن کشور درکار نخواهد بود). این چیزی بود که لیبی احتیاج داشت، چیزی که کره شمالی می خواست و ایران نیز می خواهد.»
پیشنهاد آقای سولانا به ایران وقتی با چنین ضمانت هایی همراه خواهد شد که تعهد اعضای سازمان ملل بر «خودداری از استفاده از زور علیه تمامیت ارضی سایر کشورها» را دربربگیرد.
اما متنفدان آقای بوش در حزب جمهوری خواه خود او نیز از این نگرانند که بوش تا اینجای کار هم امتیازات زیادی به کره شمالی داده است.
پیتر هوکسترا نماینده عالیرتبه جمهوری خواه در کمیسیون امنیتی مجلس نمایندگان آمریکا گفته است تأخیر دولت در روشن ساختن کنگره نسبت به اتهامات وارده به پیونگ یانگ در کمک به ساخت یک رآکتور برای سوریه، باعث آسیب وارد آمدن به هرگونه توافقی با کره شمالی شده است. او گفت: «اینطور به نظر می رسد که هرچه رفتار بدتری با این دولت داشته باشید، آنها برخورد بهتری با شما خواهند داشت. الگوئی که از مذاکرات با پیونگ یانگ استنباط می شود این است که از مدل کره شمالی پیروی کنید.»
منبع: فایننشیال تایمز- 24 ژوئن