رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس در مصاحبه با “روز” میگوید در ایران زندانی سیاسی وجود ندارد.به اعتقاد الهیار ملک شاهی تا زمانی که طرح جرم سیاسی که روز گذشته به کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس ارجاع شده تصویب نشده باشد زندانی سیاسی هم وجود ندارد.
کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس اخیرا در بررسی لایحه آئین دادرسی کیفری، به رئیس قوه قضائیه اختیار داده است که به زندانیان واجد شرایط و دارای وضعیت ویژه در طول سال ۲ بار مرخصی بدهد. آقای ملک شاهی به “روز” میگوید که این علاوه بر سه روز مرخصی در ماه است که برای زندانیان در نظر گرفته شده.
مصاحبه روز با الهیار ملک شاهی، رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در پی می آید.
آیا زندانیان سیاسی هم مشمول مصوبه اخیر کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس برای استفاده از مرخصی می شوند؟
اصلا ما زندانی تحت عنوان زندانی سیاسی نداریم، چون در واقع جرم سیاسی در حال حاضر در قوانین ما نیست و تعریف نشده.
اگر زندانی سیاسی نداریم چطور اخیرا با تبلیغات فراوان اعلام شد که ۱۲ زندانی سیاسی آزاد شده اند؟
یکسری افرادی هستند که به شکل حقوقی صحبت نمیکنند. ما جرمی به عنوان جرم سیاسی در قوانین نداریم، وقتی جرمی نداریم زندانی سیاسی هم نداریم. ما اتفاقا الان در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس طرحی را دنبال میکنیم که براساس آن جرم سیاسی تعریف شود. اگر طرح ما به تصویب برسد پس از آن اگر کسی مرتکب مصادیقی که ما به عنوان جرم سیاسی تعریف میکنیم، بشود، مجرم سیاسی محسوب و زندانی سیاسی خواهد بود. البته شیوه های رسیدگی به جرایم سیاسی متفاوت از جرایم عادی خواهد بود و تقریبا شبیه رسیدگی به جرایم مطبوعاتی است، یعنی با حضور هیات منصفه و اگر محکوم هم شوند تسهیلات بیشتری در اختیارشان است ولی الان که من با شما صحبت میکنم این قانون را نداریم؛ نه قانون جرم سیاسی، نه مصادیق جرم سیاسی، نه زندانی سیاسی، نه محکوم سیاسی، نه محبوس سیاسی، چون اصلا قانون آن را نداریم.
به طور مثال کسانی که بعد از انتخابات ۸۸ بازداشت شده اند اگر زندانی سیاسی نیستند چه عنوانی دارند؟
امنیتی هستند یا برای اخلال در نظم محکوم شده اند یا عنوان هایی که عنوان های عمومی جرم است.
خب اخلال در نظم، سیاسی نیست؟
در قانون تعریف نشده، باید ابتدا تعریف شود.
عدم تعریف جرم سیاسی می تواند توجیه مناسبی باشد برای نادیده گرفتن حقوق زندانیان سیاسی؟
وقتی در قانون زندانی سیاسی نداریم پس تسهیلات ویژه ای هم ندارند و همچون سایر زندانیان هستند.
حرف من درباره تسهیلات ویژه نیست. همین بحث مرخصی که مطرح است؛ براساس قانون زندانیان حق استفاده از آن را دارنداما در حال حاضر خیلی از زندانیان سیاسی از آن محروم هستند.
زندانیان امنیتی یا بقیه زندانیان تابع مقرراتی عمومی برای استفاده از مرخصی هستند. در مصوبه ای که اخیرا ما داشتیم ـ البته مصوبه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس است و باید برود دوباره شورای نگهبان ببیند و قطعی شود ـ تسهیلات بیشتری برای زندانیان قائل شده ایم که مثلا در طول ماه بتوانند از یکی دو روز مرخصی استفاده کنند و بعضا یکسری تشویق هایی را داشته باشند. مصوب کرده ایم که رئیس قوه قضائیه اجازه داشته باشد در طول سال به مناسبت های ملی و مذهبی دو بار به زندانیان مرخصی اعطا بکند. تسهیلاتی از این دست برای زندانیان. ولی در اینجااختلافی بین زندانیان، از هر نوعی که باشند، قائل نشده بلکه یک موضوع عمومی است و همه زندانیان می توانند از این تسهیلات استفاده کنند.
آقای ملک شاهی شما میگویید تسهیلات برای همه زندانیان است و اختلافی بین زندانیان نیست. بسیاری از زندانیان سیاسی که شما آنها را امنیتی می نامید سالهاست از مرخصی محروم هستند و…
در حال حاضرهمه زندانیان با یک شرایطی می توانند از مرخصی استفاده کنند. مصوبه ما استفاده زندانیان از مرخصی را بیشتر و تسهیل میکند.یعنی علاوه بر دوبار در سال، در هر ماه هم بتوانند مرخصی بروند.مجموعا مصوبه ای که ما داشتیم درواقع میزان استفاده از مرخصی برای زندانیان را افزایش میدهد و هیچ فرقی میان زندانیان در استفاده از این مرخصی نیست.
آقای دهقان، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس گفته “زندانیان واجد شرایط یعنی کسانی که نزدیکان آنان از دنیا رفته یا مریض هستند و همچنین کسانی که بیماری‌های صعب‌العلاج دارند می‌توانند از مرخصی ۳ روز در هر ماه استفاده کنند”. در حال حاضر حسین رونقی ملکی از زندانیان سیاسی وضعیت جسمانی مساعدی ندارد اما درخواست مرخصی استعلاجی او رد شده. چه کسانی این واجدین شرایط برای مرخصی را براساس مصوبه شما تشخیص خواهند داد؟
دادستان یا قاضی مربوطه می تواند در این زمینه نظر دهد. یعنی درباره مرخصی سه روز در ماه دادستان و قاضی مربوطه تصمیم گیر است و درباره مرخصی سالی دو بار هم این امر بر عهده رئیس قوه قضائیه گذاشته شده است. درباره زندانیان سیاسی اجازه دهید اول طرح جرم سیاسی در کمیسیون به نتیجه برسد و مصوب شود بعد براساس تعریف جرم سیاسی ما زندانی سیاسی خواهیم داشت و این زندانیان سیاسی هم تسهیلاتی خواهند داشت.
اشاره به طرح جرم سیاسی کردید. آقای ملک شاهی ماده اول فصل اول این طرح نگرانی های زیادی ایجاد کرده چنانچه گفته می شود با این ماده همه مردم ایران مجرم سیاسی خواهند بود.
کدام ماده؟
ماده اول فصل اول که میگوید “هرگاه رفتاری با انگیزه نقد عملکرد حاکمیت یا کسب یا حفظ قدرت، واقع شود بدون آنکه مرتکب، قصد ضربه زدن به اصول و چهارچوب های بنیادین نظام جمهوری اسلامی ایران را داشته باشد، جرم سیاسی محسوب می‌شود”.
این طرح هنوز مصوب نیست، در واقع یک پیش نویس و پیشنهاد است که جمعی داده اند. ما این طرح را، چون اخیرا یعنی همین دیروز به کمیسیون واصل شده، در آینده نزدیک به کمیته ای زیرمجموعه کمیسیون قضایی ارجاع میکنیم. ان کمیته از کارشناسان و حقوقدانان برجسته و قضات و کسانی که در علم حقوق مهارت دارند دعوت میکند و به صورت دقیق ماده به ماده بررسی می شود.در آن کمیته که تصویب شد در صحن کمیسیون قضایی با حضور نمایندگان قوه قضائیه و احیانا وزارتخانه هایی از دولت که مرتبط هستند وزارتخانه امنیتی، وزارت دادگستری و همچنین مرکز پژوهش های مجلس و.. بررسی می شود. در خود کمیسیون هم حقوقدانان برجسته ای هستند ۸ – ۹ نفر از اعضای کمیسیون ما از قضات قدیمی هستند. این مسائل بررسی می شود و انشالله مصوبه خوبی می شود.
نظر خود شما درباره این ماده چیست آقای ملک شاهی؟
درباره این ماده، اول باید چیزی در قانون جرم باشد، بدین معنی نیست که هر نقد و هر رفتاری جرم سیاسی باشد بلکه باید آن رفتار در قوانین موضوعه ما جرم تلقی شده باشد. ما میگوییم اگر اشخاصی با انگیزه های خاص مرتکب شده باشند جرم سیاسی است. یعنی اینطور نیست که بیاییم از نظر ماهیتی جرم انگاری بکنیم و مصداق جرم را بیاوریم. جرایم همان است که در قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین آمده، برخی از همین ها مصادیق جرم سیاسی قرار میگیرند.
