نادیا حجاب
مسأله هسته ای ایران هر چه باشد،پر از صحنه های نمایشی درام است. اسرائیل و ایران به تازگی قدرت نظامی خود را در تمرینات و آزمایش های پر سر و صدا به نمایش گذاشتند. گروه 5+1 هم اخیراً بسته تازه ای از هویج و چماق را رهسپار ایران کرد. این گروه شامل آمریکا، انگلستان، فرانسه، روسیه و چین به عنوان پنج عضو دائم شورای امنیت و نیز آلمان است.
قطعنامه اعمال محاصره دریایی به همراه سایر تنبیهات علیه ایران نیز در کنگره آمریکا از پشتیبانی نزدیک به نیمی از نمایندگان مجلس و یک سوم سنا برخوردار شد، که این خود در تعارض با برآوردهای سازمان امنیت ملی آن کشوراست. بر اساس آن برآورد، ایران دیگر برنامه فعال تسلیحات هسته ای در دست ندارد.
این کشمکش ها، فیل را در اتاق پنهان کرده است. درواقع، تعداد زیادی از این جانورعظیم عاج دار در این معرکه وجود دارد که کسی اساسا به آن توجه نمی کند. برای مثال، سه تا از این فیل ها را درنظر بگیرید: زرادخانه عظیم هسته ای اسرائیل، و توان هسته ای متوسط هند و پاکستان.
به گفته اتحادیه دانشمندان آمریکا، انبار هسته ای اسرائیل شامل 100 تا 200 عدد تجهیزات هسته ای است. این تعداد بر اساس منابع دیگر تا 400 عدد هم بالا می رود. اعتقاد بر این است که هند و پاکستان نیز، هریک صاحب 35 عدد از این تجهیزات هستند. در عین حال هیچکدام از این سه کشور، معاهده پیمان منع اشاعه جنگ افزار هسته ای (ان پی تی) را امضاء نکرده اند.
معذالک، آمریکا و اروپا کوچکترین اقدامی در این مورد نکرده اند. مثلاً اسرائیل به طور آشکاراز گزارش شش ماهه سازمان های اطلاعاتی آمریکا برای تعیین کشورهای خارجی که دانش فنی تولید تسلیحات کشتار جمعی در اختیاردارند، کنار گذاشته شده است.
حتی زمانیکه اصطکاک با ایران در سال 2006 بالا گرفته بود، دولت آمریکا برای جلب موافقت همکاری هسته ای با هند در حال مذاکره با کنگره بود. این برخلاف قوانین آمریکا است که انجام همکاری هایی از این دست را با کشورهایی که پیمان ان پی تی را امضاء نکرده اند، منع می کند.
البته ممکن است این معامله که موافقت مقدماتی کنگره را نیز بدست آورده، به دلیل زمان کوتاه باقیمانده برای کسب موافقت نهایی تا پایان سال 2008 به اجرا درنیاید. اما اگر اجرایی شود، به هند این اختیار را خواهد داد که درهای تأسیست هسته ای صلح آمیز خود را به روی بازرسان باز کند، درحالیکه درهای تأسیسات نظامی را همچنان بسته نگاه می دارد. هرچند درخواست پاکستان نیز برای رسیدن به توافق مشابه مورد پذیرش قرار نگرفت، اما هرگز مانند ایران با آن کشور رفتار نشد.
این قدرت های هسته ای در همسایگی ایران موضع گرفته اند. همانطور که مؤسسه کاتو در گزارش سال 2006 بدرستی اشاره کرده است، “ایران در منطقه ای ناپایدار و درمحاصره همسایگان متخاصم واقع شده است. روسیه، اسرائیل، پاکستان و هند همگی مجهز به سلاح هسته ای هستند، بنابراین مسائل تهدیدآمیز منطقه ای سایه بزرگی بر سر ایران پهن کرده است.“
با درنظر گرفتن این حقیقت، بهترین راه برای توقف بلندپروازی های هسته ای ایران، پرداختن به موضوع اسرائیل، هند و پاکستان برای کنار گذاشتن توان هسته ای خود و تبدیل خاورمیانه به منطقه عاری از سلاح است.
حقیقت این است که پنج عضو شورای امنیت در سال 1991 به چنین رویکردی رأی داده بودند. ماده 14 از قطعنامه 687 شورای امنیت سازمان ملل به عنوان بخشی از توافق آتش بس در پایان عملیات طوفان صحرا و بیرون انداختن عراق از کویت، رسماً هدف را “ایجاد خاورمیانه عاری از سلاح کشتار جمعی” تعیین کرده بود.
علیرغم درخواست های متعدد کشورهای عربی، ماده 14 هرگز به مرحله عمل درنیامد. چرا به آن عمل نشد؟ دراینجا، خود ان پی تی به عنوان بزرگترین فیل سر از اتاق درآورد. تحت معاهده ان پی تی که از سال 1970 به مرحله اجراء درآمده، پنج عضو اصلی صاحب قدرت هسته ای- معروف به پی5 قرار بر کاهش و انهدام زرادخانه های هسته ای خود گذاشتند. درمقابل، کشورهای دیگر نیز تعهد دادند که هرگز این تسلیحات را تهیه نکنند.
ازآنجا که پی 5 هرگز تن به چنین کاری نداد، 182 امضاء کننده دیگر ان پی تی مجبور به زندگی زیر سایه قدرت هسته ای آنها و تلاش برای تولید سلح هسته ای شدند. کشورهایی که سعی در فرستادن ایران به جهنم دارند، همان کشورهای مسؤول تخطئه پیمانی هستند که می توانست جلوی تلاش برای کسب این تسلیحات را بگیرد. درواقع، فرانسه و روسیه پشت سر آمریکا صف کشیده اند تا بر سر دانش فنی هند معامله کنند.
بعضی ها می گویند ایران بیشتر تحت تاثیر ایدئولوژی است تا منافع کشورش، و نمی توان با آن کشور معامله ”عقلانی” کرد. ایران گذشته از اظهارات ستیزه جویانه رئیس جمهورش، ظرف 30 سال گذشته رفتار خیلی خشونت آمیزی را از خود نشان نداده است. برای مثال برای تصرف خاک، آب و منابع نفتی کشور دیگری به جایی حمله نکرده است. بلکه خودش در سال 1980 مورد حمله عراق صدام حسین و تحت حمایت دولت آمریکا قرار گرفت.
بهترین راه برای متوقف کردن برنامه جاری هسته ای ایران، درپیش گرفتن کاهش و انهدام تسلیحات هسته ای است. اما حتی برای آغاز چنین اقدامی، احتیاج به انداختن نور بیشتری بر روی فیل های داخل اتاق هست.
منبع: میدل ایست آنلاین- 14 ژوئیه