حدود یک هفته پس از برگزاری نشست مشورتی دوستان سوریه در تهران٬ آمریکا نسبت به دخالت‌های سپاه پاسداران در سوریه هشدار داده و جمهوری‌اسلامی را متهم کرده است که مشغول تشکیل گروه‌های شبه‌نظامی از میان شیعیان و علویان برای مبارزه در سوریه است. هم‌زمان جمهوری‌اسلامی نیز نسبت به تشکیل منطقه پرواز ممنوع در سوریه هشدار داده و آن را “توطئه شوم” نامیده است.
این برای چندمین بار در ماه‌های گذشته است که جمهوری‌اسلامی به دخالت در تحولات سوریه متهم می‌شود. پیش از این برخی کشورهای غربی گفته بودند که از میان ۴۸ فردی که توسط ارتش آزاد سوریه به گروگان گرفته شده‌اند٬ چند تن از فرماندهان سپاه پاسداران نیز حضور دارند. در روزهای گذشته خبرنگار شبکه العالم - شبکه عربی زبان وابسته به جمهوری‌اسلامی - نیز در سوره ربوده شده است.
لئون پانه‌تا، وزیر دفاع آمریکا، گفته است که جمهوری‌اسلامی مشغول “تشکیل و آموزش گروه های شبه نظامی در سوریه برای نبرد با مخالفان نظام حاکم” است و این می‌تواند باعث “پیچیده‌تر شدن اوضاع در این کشور” شود.
رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز گفت که نیروهای تحت‌آموزش ایران “از شیعیان و علوی‌ها” هستند و گروه آن‌ها مشابه “سپاه المهدی” است که تحت رهبری مقتدی صدر در عراق حضور دارند. وی درباره‌ی دلایل تشکیل این گروه از سوی جمهوری‌اسلامی گفته است: “ایران به منظور کاهش فشاری که ارتش سوریه با آن روبرو است، این گروه‌های شبه نظامی را تشکیل می‌دهد”.
مخالفان دولت بشار اسد تاکنون چندین بار سپاه پاسداران را متهم کرده‌اند که در سرکوب معترضان سوری نقش ایفا می‌کند.
زمستان گذشته یک عضو شورای ملی سوریه ـ که رسانه‌ها نام وی را منتشر نکرده بودند ـ نیز گفته بود که قاسم سلیمانی فرمانده اتاق جنگ در سوریه شده است. بنابر ادعای این فرد علاوه بر قاسم سلیمانی٬ بشار اسد، ماهر اسد، آصف شوکت و رامی محلوف دیگر اعضای این اتاق هستند. مقامات آمریکایی هم تاکید کرده بودند که قاسم سلیمانی در سوریه حاضر بوده و در سرکوب معترضان نیز دست داشته است.
اوایل ماه جاری اخباری منتشر شده بود که از حمله نیروهای مخالف دولت بشار اسد به دفتر رهبر جمهوری‌اسلامی در دمشق حکایت داشت. براساس این اخبار هفت تن از اعضای این دفتر کشته شده بودند. برخی رسانه‌های اسراییلی نیز خبر از مرگ قاسم سلیمانی - فرمانده سپاه قدس - درحادثه انفجار دبیرخانه شورای امنیت ملی سوریه داده بودند. این اخبار اما از سوی مقامات جمهوری‌اسلامی تکذیب شد.
در همین حال رامین مهمان‌پرست٬ سخنگوی وزارت امورخارجه٬ نسبت به تشکیل منطقه پرواز ممنوع در مرز سوریه با اردن و ترکیه هشدار داد. وی در این باره گفت: “توطئه شومی که برای آماده کردن مقدمات یک درگیری نظامی از طریق اعلام منطقه پرواز ممنوع دارد به گوش می رسد، این هشدار را به همه کشورهای منطقه می دهد که متوجه عواقب این اقدامات صهیونیستی آمریکایی در منطقه باشند”.
جمهوری‌اسلامی هفته گذشته اقدام به برگزاری نشست مشورتی دوستان سوریه در تهران کرده بود. بنابراعلام رسانه‌ها قرار بود این کنفرانس با حضور وزرای خارجه کشورهای مختلف در تهران برگزار شود. همچنین از کوفی عنان، نماینده سازمان ملل برای حل مسئله سوریه نیز دعوت به‌عمل آمده بود٬ اما عنان در این نشست حضور نیافت. روسیه نیز سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه خود را به این اجلاس نفرستاد و لبنان، ترکیه و عربستان سعودی دعوت ایران برای شرکت در این نشست را نپذیرفتند.
پیش از این مقامات جمهوری‌اسلامی دخالت در اتفاق‌های سوریه را رد می‌کردند؛ از آن جمله آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی٬ بهمن ماه گذشته در نماز جمعه گفته بود: “ما آنجائی که دخالت کنیم، صریح می‌گوییم”. وی در عین حال اعتراضات مردمی در سوریه را - که مهم ترین متحد جمهوری اسلامی در خاورمیانه است - “انحرافی” خوانده بود.
اما خردادماه گذشته سردار اسماعیل فانی٬ جانشین قاسم سلیمانی در سپاه قدس٬ با تایید دخالت‌های جمهوری‌اسلامی در سوریه٬ به ایسنا گفته بود: “وقتی که در سوریه نبودیم کشتارهای مردم آن توسط معارضین زیاد بود اما با حضور جمهوری اسلامی به طور فیزیکی و غیر فیزیکی جلوی کشتارهای بزرگ در سوریه گرفته شد”.
سال گذشته نیز گزارش های تایید نشده از سفر یکی از نزدیکان قاسم سلیمانی به نام “حاج محمد فرد” و از فرماندهان ارشد سپاه قدس به سوریه حکایت داشت. براساس این گزارش ها حاج محمدفرد با هماهنگی آصف شوکت، شوهر خواهر بشار اسد و ماهر الاسد برادر وی برای بررسی چگونگی مقابله با مخالفان و جلوگیری از سرنگونی رژیم اسد به سوریه اعزام شده بود. گفته می شود حاج محمد فرد در دهه هشتاد فعالیت های نظامی گسترده ای در جنگ داخلی لبنان داشته است.
نحوه پشتیبانی جمهوری‌اسلامی از سوریه و همچنین رویکرد رسانه‌های رسمی به اتفاقات رخ داده در این کشور انتقادات مختلفی را برانگیخته است. از آن جمله وب‌سایت عصر ایران - نزدیک به اصول‌گرایان - با انتشار یادداشتی٬ از آ‌نچه که “تحمیل جبری نادانی بر مخاطب” نام برده٬ انتقاد کرده و رویکرد رسانه‌های رسمی جمهوری‌اسلامی و برخی از رسانه‌های نزدیک به اصول‌گرایان را مصداق “کاسه‌های داغ‌تر از آش” دانسته و نوشته بود: “برخی از رسانه‌های وطنی تصور می‌کنند هنوز در عهد چاپار هستند و مردم به جز آن‌ها گزینه دیگری ندارند یا اگر به دروغ بنویسند که دمشق آرام است، گروه‌های مخالف با خواندن این خبر، ترک مخاصمه می‌کنند و داستان به خوبی و خوشی به پایان می‌رسد”.
