رسا قاضی نژاد
مهدی ندامی یا همان میترا ولیزاده جوان دوجنسی (Transsexual) بیش از یک سال است که در بند 240 زندان اوین و در سلول انفرادی نگهداری می شود. مهدی ندامی، 22 ساله از پانزدهم دی ماه سال 1385 به اتهام دفاع از خود در برابر دو جوان به نام های محمد و مرتضی که منجر به جرح و از دست رفتن بینایی یکی از آنان شده، بازداشت و از این تاریخ در زندان بسر می برد.
به گزارش منابع خبری، وی پدر خود را در یک سالگی از دست داده و پس از فوت مادر در سن شانزده سالگی از طرف خویشاوندانش طرد شده است.او پس از طرد از سوی خانواده به تهران آمده و با یک دوجنسی دیگر در یک منزل اجاره ای زندگی می کرده است. در روز حادثه در حالی که به دلیل اخطارهای مکرر صاحبخانه مبنی بر پرداخت اجاره بها و نیاز شدید مالی تحت فشار قرار داشته ازدو جوان به نام های محمد و مرتضی درخواست کمک می نماید. این دو با قول مساعد وی را به منزل خود می برند.
طبق گفته ی مهدی این دو در منزل دست و پای وی را بسته و در اتاق خواب وی را به مدت چندین ساعت مورد آزار و اذیت قرار داده اند. پس از آن از خروج وی از منزل ممانعت نموده و اقدام به ضرب و شتم وی به منظور آزار مجدد می نمایند. وی چاقویی را که به همراه داشته به قصد دفاع بیرون می آورد که در نتیجه حمله مرتضی چاقو به چشم وی اصابت می کند.
مهدی ندامی (میترا ولیزاده) پس از این واقعه دستگیر و به زندان اوین منتقل می شود. وی به دلیل شرایط خاص در یک سلول 9 متری و به صورت انفرادی نگهداری شده و طبق گفته ی خودش امکان خارج شدن از سلول و رفتن به هواخوری در وقت معمول برای وی میسر نیست. رفتار مسئولین زندان و دیگر زندانیان با وی نامناسب و ناراحت کننده گزارش شده است.
دگر جنس خواهی، نوعی اختلال هویت جنسی شناخته شده است که در آن فرد به طور مستمر از احساس تعلق به جنسیتی که به آن متعلق است، ناراضی است و با جنس مخالف خود همانند سازی می کند. مهدی ندامی قربانی تحقیر و توهین به دلیل دوجنسه بودن و فقدان فرهنگ و بستر مناسب جهت برخورد با اقلیت های جنسی است.
وی توسط شعبه 1088 دادگاه عمومی تهران به دوسال حبس و پرداخت دیه ای در حدود هجده میلیون و پانصد هزار تومان محکوم شده است. حکم صادره توسط شعبه 36 دادگاه تجدیدنظر به ده ماه کاهش یافته که با محاسبه مدت بازداشت و در صورت پرداخت دیه وی امکان آزادی از زندان را خواهد یافت. اما با توجه به عدم حمایت خانواده و فقدان توانایی مالی امکان پرداخت این مبلغ فراهم نشده و او کماکان در زندان بسر می برد.
یک بیماری ژنتیکی
اما اختلال هویت جنسی، یک بیماری ژنتیک است که عواملی چون فرهنگ و آموزش در تشدید و ایجاد عوارض آن تاثیر می گذارد. سازمان بهداشت جهانی (WHO)، دو درصد از جمعیت جهان را مبتلا به این بیماری می داند. ترنس ها هویت جنسی و روانی متفاوتی با بدن خود دارند. تغییر جنسیت پروسه نفسگیری است که به غیر از چندین جراحی نیاز به سال ها هورمون درمانی، روان درمانی، مشاوره و… دارد.
این بیماران بیشترین آمار خودکشی در میان اقلیت جنسی را از آن خود کرده اند. 40 تا 60 درصد این بیماران بعد یا قبل از تغییر جنسیت خودکشی می کنند.
مریم خاتون ملک آرا، در سال 1365 فتوای تغییر جنسیت خود را از آیت الله خمینی گرفت و با تغییر جنسیت نام خود را به عنوان اولین تغییر جنسیت داده ایرانی ثبت کرد.
پیگیری های مستمر او طی 15 سال گذشته منجر به تغییرات نسبی در نگرش مسوولان نسبت به بیماری اختلال هویت جنسی شد. وی یکی از اعضای انجمن ملی بیماران فراجنسیتی است که نمایندگان، وزارت کشور، وزارت رفاه، نیروی انتظامی، سازمان بهزیستی، وزارت کار، بسیج، کمیته امداد و قوه قضائیه از اعضای اصلی آن هستند.
وی با اشاره به تصویب هزینه 5 میلیون تومانی کمک درمان از سوی وزارت بهزیستی می گوید: “پرداخت هزینه های درمانی به عهده وزارت بهداشت و درمان است که این وزارتخانه این وظیفه را به عهده نمی گیرد. با توجه به طرد این بیماران از خانواده و نیز عدم امکان اشتغال و هزینه های جانبی از قبیل مسکن و مشاوره و… 5 میلیون تومان هیچ کمک قابل قبولی به ترنس ها نمی کند و تنها هزینه لیزر یا بخشی از جراحی های زیبایی است.”
ملک آرا تاکید می کند که جراحی زیبایی از الزامات تغییر جنسیت است و نباید به عنوان “لوکس بودن” این هزینه را نادیده گرفت.
او درباره کیفیت درمان و جراحی در ایران می گوید: “با توجه به نمونه های بسیار زیادی که با آنها ارتباط دارم اعلام می کنم که درمان در ایران مطلقاً ممکن نیست چون متخصصان ایرانی فاصله باور نکردنی با تجربه های جهانی دارند.”
عفونت و اختلال مجاری ادرار و مدفوع و خونریزی شایع ترین عوارض این جراحی در ایران است. ملک آرا منزل مسکونی خود در کرج را در اختیار این بیماران قرار داده است. خدمات مشاوره حقوقی، روانی، مراقبت های پزشکی دوره نقاهت و… را با هزینه شخصی ارائه می دهد. در حالی که اکثر بیماران و خصوصاً بیماران خاص در همه جای جهان و در ایران دارای NGOهای تخصصی خود هستند سال ها تلاش ملک آرا برای ثبت یک NGO بی نتیجه مانده است.
وی می گوید: “تقاضای ما بعد از سال ها در سال 83 مورد تایید رئیس جمهور و وزیر اطلاعات وقت قرار گرفت و همه مراحل اداری آن طی شد، اما بعد از مدیریت جدید امور اجتماعی وزارت کشور مجدداً پرونده رد شد و هنوز نتوانسته ایم این انجمن را ثبت کنیم.”
پنج هزار دوجنسی
خبر این زندانی یکساله این جوان دوجنسه ایرانی در حالی انتشار یافته است که پیش از این در ابتدای سالی که در آستانه پایان آن قرار داریم، یکی از مقامات بهزیستی بنام مریم حسینی اعلام کرده بود: “حدود سه تا پنج هزار بیمار دوجنسیتی در کشور وجود دارد که حدود 200 نفر از آنان تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند.”
وی همچنین خاطر نشان کرده بود: “احتمال می دهیم آمار مبتلایان به این ناهنجاری بیشتر باشد، اما شناسایی آنان بسیار سخت است.”
به گفته حسینی در برخی استانها افراد بیمار جرات بروز بیماری خود را ندارند، زیرا تعدادی از آنان در صورت بروز بیماری “کشته” میشوند.
حسینی با اشاره به هزینه بالای عمل جراحی این افراد گفت: “هزینه عمل جراحی این افراد بسیار بالا است و سازمان بهزیستی نیز دو سوم این هزینه را پرداخت میکند. حمایت از افراد دو جنسیتی وظیفه تمام سازمانهای ذیربط است و سازمان بهزیستی به تنهایی نمیتواند این کار را انجام دهد”.
همچنین به گزارش آفتاب، پیش از این احمد قشمی، مدیرکل ثبت احوال استان تهران از صدور شناسنامه مجدد برای افراد دوجنسی بعد از تعیین جنسیت با حکم دادگاه، خبر داده بود. وی گفته بود: “افراد دو جنسی شناسنامه اولیه دارند؛ اما زمانی که تغییر جنسیت صورت بگیرد؛ ثبت احوال با حکم دادگاه، ملزم به صدور شناسنامه برای آنان خواهد شد. شناسنامه جدید این افراد، تغییراتی جزیی نسبت به شناسنامه اولیه خواهد داشت که مهمترین آن تغییر نام شخص است.“
قشمی یادآور شده بود: “صدور شناسنامه مجدد متناسب با جنسیت برای افراد دو جنسی در ثبتاحوال مشکلی ندارد و این کار با حکم دادگاه انجام میشود.“
همچنین “اقتصاد گلستان” نیز به نقل از مدیرکل اداره پیشگیری از آسیب های اجتماعی بهزیستی، اعلام کرده بود که بهزیستی برای ساماندهی دوجنسی ها بودجه دریافت می کند.
وی گفته بود: “بحث افراد دوجنسه باید به صورت جامع در بهزیستی پیگیری شود و تمامی هزینه های ساماندهی آنها تامین شود. تنها شناسایی این افراد مطرح نیست، بلکه باید هزینه ها و خدمات مورد نیاز آنها را هم تامین کنیم. یکی از خدمات مورد نیاز افراد دوجنسه، ارائه خدمات روان درمانی و روانپزشکی است. پس از انجام خدمات روان درمانی در صورتی که این افراد قادر به تغییر جنس باشند، اقدامات اجرای عمل جراحی را فراهم می کنیم.“
وی، در خصوص غیرمعمول بودن زندگی این افراد، یادآور شده بود: “با توجه به اینکه این افراد نمی توانند به راحتی در جامعه حضور یافته و کار کنند، پس از انجام کارهای درمانی برای آنها اشتغال زایی می کنیم. وی خاطرنشان کرده بود: این افراد باید حمایت قانونی و اجتماعی داشته باشند و از نظر اقتصادی نیز تامین شوند.“
پنج میلیون برای عمل
همچنین خبرگزاری فارس به نقل از سازمان بهزیستی کشور خبر داده بود از این پس این سازمان “موظف” است برای تغییر جنسیت، 5 میلیون تومان در اختیار “دوجنسی ها” قرار دهد.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور اعلام کرده: “امسال علاوه بر اعتبار قبلی که برای درمان افراد دچار اختلال هویت جنسی در اختیار بهزیستی بود، ردیف جدیدی برای درمان این افراد از محل اعتبارات بند ب تبصره 15 قانون بودجه در اختیار بهزیستی قرار گرفت. بنابراین در مجموع 700 میلیون تومان برای کمک هزینه درمان در اختیار سازمان قرار گرفت.”
سیدمحمدی براساس آخرین آمار، تعداد متقاضیان تغییر جنسیت در ایران را 300 نفر و تعداد افرادی را که دچار اختلال هویت جنسی هستند 4 هزار نفر تخمین زده است.به طور میانگین هزینه هر تغییر جنسیت در ایران 12 میلیون و خارج از کشور بیش از 15 میلیون تومان است.
بنابر خبر فارس، بهزیستی نیز اعلام کرده است که این کمک بنابر تقاضای استان ها ممکن است تغییر کند و به میزان اعتبار و تعداد مراجعه کنندگان بستگی دارد.هرچند این خبر بر آمار 4 هزار نفری “ترنس”ها تاکید دارد، اما پیش از این آمارهایی مبنی بر وجود 30- 25 هزار نفری یا بیش از 150 هزار نفر ترنس اعلام شده است.