یک هفته پس از آنکه دبیر شورای امنیت ملی جمهوری اسلامی در جریان مذاکرات هسته ای با رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا از کمک برای نزدیک شدن دیدگاه ها خبر داد، اتحادیه اروپا بار دیگر تصمیم گرفت تحریم های اقتصادی بر جمهوری اسلامی را شدت بخشد.
تحریم ها در حوزه های مالی و نفتی، امان اقتصاد متزلزل جمهوری اسلامی را بریده است اما با توجه به پایفشاری تهران بر ادامه برنامه غنی سازی اورانیوم، اتحادیه اروپا قصد دارد فشارها را تشدید کند. خبرگزاری فرانسه با انتشار گزارشی از نامه نگاری وزرای سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان به کاترین اشتون خبر داده است. این کشورها از مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواسته اند مقدمات اعمال تحریم های بیشتر علیه تهران را مهیا کند.
یک مقام غربی ضمن تایید این خبر گفته “لازم است که تحریم‌ها را شدت ببخشیم” و در عین حال خاطرنشان کرده است: “ما فکر می‌کنیم که هنوز یک راه‌حل سیاسی و راه‌حل دیپلماتیک وجود دارد و این چیزی است که ما بر روی آن کار می‌کنیم.”
گفتنی است اروپا که با خرید ۱۸ درصد نفت ایران، دومین مشتری جمهوری اسلامی پس از چین به حساب می‌آمد، سه ماه پیش و به دنبال ناکامی مذاکرات هسته‌ای مسکواعلام کرد از ۱۱ تیرماه نه تنها خرید نفت از جمهوری اسلامی تحریم می شود بلکه شرکت های بیمه گر اروپایی حق صدور و ارائه “بیمه های شخص ثالث و زیست محیطی برای حمل و نقل نفت ایران” را نیز ندارند.
ادامه فشار با وجود مذاکرات مفید
به نظر می رسد با توجه به دیدار اخیر سعید جلیلی با کاترین اشتون، مقامات جمهوری اسلامی انتظار نداشتند اتحادیه اروپا باب گفتگو پیرامون تحریم های تازه را بگشاید. نماینده آیت الله خامنه ای در مذاکرات اتمی، هفته گذشته پس از سه ماه بار دیگر در شهر استانبول با رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد تا پیرامون برنامه اتمی جمهوری اسلامی گفتگو کند.
پس از پایان گفتگوها خانم اشتون مذاکرات را “مثبت و مفید” خواند و سعید جلیلی هم گفت: “امیدواریم کمک کنیم دیدگاه‌ها به هم نزدیک شود.”
قرار است کاترین اشتون با سفر به نیویورک، روز پنج شنبه وزرای امور خارجه کشورهای ۱+۵ ( ایالات متحده، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا بعلاوه آلمان) را در جریان گفتگوهای خود با جلیلی بگذارد.
ناظران می گویند جمهوری اسلامی امید داشت تا نگاه مثبت اشتون به مذاکراتش با جلیلی، مانع از افزایش فشارها بر جمهوری اسلامی تا زمان مذاکرات آتی تهران با ۱+۵شود. با این حال ظاهرا غرب تمایلی به سیاست خرید زمان جمهوری اسلامی ندارد و قصد دارد تا زمانی که جمهوری اسلامی در عمل گامی برنداشته است تحریم ها را تشدید کند.
قطعنامه سنا علیه تهران
در همین راستا بود که پنج شنبه هفته گذشته سنای ایالات متحده نیز با اکثریت قاطع آرا قطعنامه ای تصویب کرد که از دولت باراک اوباما می خواهد فشارهای اقتصادی و دیپلماتیک علیه تهران را افزایش دهد.
اعضای مجلس سنای آمریکا در آخرین جلسه کنگره پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۲ با ۹۰ رای موافق در قبال ۱ رای مخالف، قطعنامه مذکور را تصویب کردند.
ادغام تحریم های شدید اقتصادی غرب همزمان با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها وضعیت معیشت مردم را با دشواری بسیاری مواجه کرده است. از سوی دیگر افزایش بی سابقه نرخ ارز تاثیر بسزایی بر تورم گذاشته است تا آنجایی که ناظران بحران اقتصادی کنونی را از زمان جنگ هشت ساله با عراق به این سو بی سابقه ارزیابی می کنند. دیروز دلار در بازار تهران به قیمت ۲۵۳۰تومان فروخته شد. نرخ دلار اوایل پاییز گذشته تقریبا نصف این رقم بود.
همزمان کاهش صادرات نفت ایران با شیب بسیاری تندی در ماه های اخیر همراه بوده است. برخی رسانه ها از کاهش ۵۲ درصدی صادرات نسبت به متوسط صادرات نفت ایران در سال گذشته خبر داده اند. یعنی رسیدن از حدود ۲.2 میلیون بشکه در روز به ۱.1 میلیون بشکه در روز.
این سیر سقوط صادرات با قیمت کنونی نفت حدودا سالانه ۴۲ میلیارد دلار ضرر روی دست ایران می گذارد.
دولت و سرداران: اوضاع بهتر از همیشه است
با این اوصاف وزیر اقتصاد دولت احمدی نژاد همچنان از پر و پیمان بودن خزانه دولتی خبر می دهد. وی ۲۲ شهریور به خبرنگاران گفت: “ذخایر بانک مرکزی در حد بسیار خوبی است و هیچ موقع در تاریخ کشور ذخایر ایران در این حد نبوده است.”
اظهارات شمس الدین حسینی در حالی مطرح می شد که یک هفته پیش از آن اکبر ترکان، معاون سابق وزارت نفت در دولت نهم گفته بود که از سال ۱۳۸۴ تا پایان سال گذشته بیش از ۸۰ درصد درآمد نفتی صرف واردات کالا از خارج شده است؛خبری که مورد تایید رئیس گمرک جمهوری اسلامی نیز قرار گرفت.
از سوی دیگر در شرایطی که دولت مستقر کنترل قیمت ارز را رها کرده و قادر نیست برای مقابله با تحریم های غرب راهکارهای اقتصادی مناسبی اتخاذ کند، سرداران جمهوری اسلامی همچنان می کوشند از فواید تحریم ها بگویند. در همین راستا سردار احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی گفته است: “فشارها و تحریم‌ها نه تنها باعث عقب گرد ما نشد بلکه هر تحریمی باعث شد تا ما خودکفا شویم و امروز فشارهایی که بر بانک مرکزی و بر صادرات نفت ما می‌آورند باعث شد تا قدرت ما افزایش پیدا کند و گذشت زمان نشان داد که تحریم‌ها تاثیری نداشته است.”
از سوی دیگر منتقدین به طعنه می گویند دعاهای رئیس سازمان بسیج مستضعفین نیز در حال اجابت است. سردار محمدرضا نقدی اواسط بهار امسال گفته بود: “تحریم‌ها بزرگترین نعمت برای اقتصاد ماست و ما باید در هرنماز دعا کنیم که تحریم‌ها روز به روز عمیق‌تر شود چراکه این تحریم‌ها باعث پیشرفت ما شده است.”
