دلفین منیویی
واشنگتن معمولا در هرج و مرج پیش آمده در عراق، تهران را مسؤول می داند و بیشتر از آن نیروی قدس را. حتی اگر کارشناسان اذعان کنند که این نیرو بهترین یگان نیروهای ویژه در جهان است، ولی باز می توان گفت نقش مستقیم آن در حمایت مسلحانه از شبه نظامیان شیعه عراقی هنوز ثابت نشده است.
نیروی قدس که به مسلح کردن شبه نظامیان شیعه عراقی متهم شده، در نظر بسیاری از کارشناسان همچنان به عنوان یک راز ناگشودنی باقی مانده است. کارشناسان تا به امروز نتوانسته اند نقش مستقیم آن را در عملیات تروریستی علیه نیروهای ائتلاف عراقی یافت کنند. ازطرف دیگر، همگی آنها روی یک مسأله توافق نظر کامل دارند: نیروی قدس بین هزاران سازمان نظامی و جاسوسی جمهوری اسلامی، پرتجربه ترین و هراسناک ترین آنهاست و به خوبی قادر است شبکه های مهمی را در خارج از کشور رهبری و آنها را فعال نگهدارد. ماهان عابدین، محقق مرکز مطالعات تروریسم در لندن، در این خصوص می گوید: “این سازمان به شکلی باورنکردنی کارآمد، منضبط و متخصص است، چه در زمینه اطلاعاتی و جاسوسی و چه در زمینه آموزش های نظامی.”
نیروی قدس که پس از انقلاب اسلامی سال 1979 تأسیس شد، در حقیقت از نخبگان سپاه پاسداران تشکیل شده و تحت فرمان مستقیم رهبر انقلاب است. هدف این نیرو حمایت از کشور و مبارزه علیه دشمنان داخلی و خارجی نظام است. در اوایل سال های 1980، ایران مورد تهدید عراق و مخالفان ایرانی بود. هدف این نیرو را می توان از دو زاویه نگاه کرد: دفاع از منافع حکومت دین سالار شیعه که تازه متولد شده و صدور مخفی عقاید این حکومت به خارج از کشور.
نیروی قدس که امروز حدود 1000 عضو دارد، از میان کارآمدترین رزمندگان سپاهی ثبت نام به عمل می آورد. به گفته بسیاری از کارشناسان، کماندوهای نیروهای ویژه قدس به دلیل نقش فعال خود در آموزش و سازماندهی حزب الله لبنان علیه نیروهای اسراییلی بسیار شناخته شده اند. آنها همچنین در برخی عملیات در کشورهای سودان، افغانستان و بوسنی شرکت کرده اند. این نیرو در سال های 1980 و 1990 نیز به همراه کردها در شمال عراق و به همراه شیعه ها در جنوب عراق، با هدف سرنگونی حکومت صدام حسین در عراق فعالیت کرد. پس می توان گفت افراد آن “خاک” عراق را به خوبی می شناسند. به علاوه، این نیرو از سال 1991، یعنی از زمانی که کردهای عراق نیمه خودمختار شدند، چندین شعبه نیمه رسمی در شمال این کشور دایر کرده است.
حمایت مسلحانه و لجستیکی
از دید واشنگتن، هیچ شکی وجود ندارد که نیروی قدس در حال حاضر برخی از شبه نظامیان شیعه عراقی را از نظر تسلیحاتی و لجستیکی تحت حمایت خود دارد. دیپلمات های ایرانی که در ماه ژانویه در اربیل دستگیر شدند نیز متهم به عضویت در این نیرو هستند. ولی دیپلمات ها و کارشناسان نظامی اروپایی در این مورد محتاطانه تر عمل می کنند و از این نگرانند که شاید برخی از بازهای امریکایی به دنبال بهانه برای توجیه یک مداخله نظامی جدید علیه ایران باشند. یک کارشناس نظامی که با سرزمین ایران نیز آشنایی دارد می گوید: “می خواهند تأثیر نظامی ایران در عراق را بزرگ جلوه دهند.” به گفته او، عکس های جنجال برانگیز مواد منفجره ای که در عراق یافت شده و در ماه فوریه نیز در مطبوعات بغداد به چاپ رسید هیچ چیزی را ثابت نمی کند. او در این خصوص می افزاید: “هیچ چیز نشان نمی دهد که این مهمات در ایران ساخته شده و هیچ چیز ثابت نمی کند که این مهمات به فرمان ایران وارد عراق شده باشد.”
درحقیقت بسیاری از کارشناسان از خود می پرسند که شاید نیروهای ایرانی بدون دریافت فرمان از رهبر انقلاب به اجرای برخی عملیات اقدام می کنند. این کارشناس اظهار می دارد: “اظهار نظر کردن در خصوص این مسأله نیز مشکل است.”
به گفته اشخاصی که با پرونده ایران آشنایی دارند، اقدام مسؤولین امریکایی در متمرکز شدن روی نیروی قدس اشتباه است. ماهان عابدین در این خصوص می گوید: “این کماندوها آنقدر باهوش هستند که مستقیماً به نیروهای ائتلاف حمله نکنند. فکر نمی کنم حمله مستقیم به نیروهای امریکایی به نفع ایران باشد.” او در ادامه می افزاید: “برعکس، این نفوذ سیاسی، مذهبی و اقتصادی ایران است که بسیار اهمیت دارد. متحدین ایران در عراق کم نیستند.”
تهران از سال ها پیش روابط بسیار خوبی را با گروه های سیاسی کرد و شیعه آغاز کرده و اکثر این گروه ها امروز در بغداد در رأس قدرت اند. جمهوری اسلامی برای خود این امکان را به وجود آورده که شبکه پرنفوذی را گسترش دهد تا در صورت حمله کشورهای دیگر به خاک و حکومت خود، آن را فعال کند.
ماهان عابدین می گوید: “امروز هدف ایران حمایت از متحدان طبیعی خود در عراق است تا در صورت خروج نیروهای ائتلاف از این کشور، بتواند نفوذ و سیطره خود را همچنان حفظ کند. و اگر نیروی قدس در این رابطه نقشی داشته باشد، مطمئناً نقش آن آموزش و به کار گماردن برخی شبه نظامیان در سیستم اطلاعاتی خواهد بود تا امکان مبارزه آنها علیه اقلیت های سنی که رقیب اصلی تهران هستند را به وجود آورد.”
مترجم: علی جواهری