گوهر خیر اندیش متولد 1333 شیراز، از آغاز دهه 1350 با پیوستن به اداره فرهنگ و هنر استان فارس شروع به فعالیت در زمینه بازیگری و کارگردانی تئاتر کرد. اما یک دهه و نیم بعد بود که با فیلم روزهای انتظار به تماشاگران سینما معرفی شد. دو دهه فعالیت مستمر در برابر دوربین و حضور در فیلم ها و نقش های متفاوت و گاه جسورانه، خیراندیش را به بازیگری تاثیرگذار در سینمای ایران تبدیل کرد. او تاکنون دو جایزه از جشنواره فجر دریافت کرده و این روزها فیلم قاعده بازی را روی پرده دارد. فیلمی که بار دیگر خیراندیش را در نقشی متفاوت به نمایش می گذارد.
پاسخ به توقع مخاطب
از فیلم “قاعده بازی” و چگونگی ایفای نقش درآن فیلم صحبت کنید؟
زمانی که فیلم “قاعده بازی” به من پیشنهاد شد، یکسری تعاریف از نقشم ازسوی کارگردان به من داده شد. من با این تعاریف می توانستم، نقش متفاوتی را در کارنامه کاریم داشته باشم. آن تعریفی که ازنقش ریحانه به من داده شد، داستان دختری را روایت می کرد که سال هاست که ازدواج نکرده و در خانه مانده است این اتفاق از آنجا شکل گرفته است که این دختر وجه و بیعانه خانه ای که خانواده اش درآن ساکن هستند، قرارگرفته است. ریحانه به نوعی آشتی دهنده این دو خانواده به حساب می آید و به عکس دیگر افراد خانواده تعرض و توجهی به مادیات دنیا ندارد او درعالم شخصی سیر می کند و دنیایی پاک، صادق و کودکانه دارد و در دنیای کودکانه خودش بازمانده است و درعین حال به پشتوانه همین پاکی و صداقت یک سری مسائل را پیش بینی می کند. همه این ویژگی ها برای من دورنمای زیبا و پرکاری ازنقش ریحانه برجای گذاشت. به همین لحاظ و تجربه کار متفاوت درکارنامه کاری خودم، نقش ریحانه را پذیرفتم. درعین اینکه احساس می کردم به توقع مخاطب و تماشاگرم با این کار پاسخ بدهم.
اما خیلی ازاین ویژگی ها و جزئیات در فیلم دیده نمی شود و ما شخصیت ریحانه را درحاشیه می بینیم؟
بله، نقش ریحانه با این تعاریف و به شکل کامل به تصویر در نیامد، به این جهت که من به دلیل ایجاد یکسری مشکلات و موانع حرفه ای و کاری یک ماه از پروژه فاصله گرفتم و زمانی که دوباره برای ادامه بازی به پروژه پیوستم، دیگر زمان کافی در دست نداشتم تا به آن تحلیل هایی که ازنقش ریحانه داشتم، برسم و با تامل، دقت و توجه کارکنم. به دلیل زمان کمی که مانده بود، خیلی این نقش به صورت شتابزده و با تکرارپلان های محدود، فیلمبرداری شد و بسیاری از جزییات نقش ریحانه حذف شد. باید بگویم به نوعی این نقش شهید شد و آن پتانسیل که برای تبدیل شدن به یک نقش خوب داشت به ظهورنرسید و یک نقش خام و ناقص درآمد، همین باعث تاسف بود که این نقش را تماشاگر و مخاطبی که کارهای دیگر من را دیده است، متوجه من نمی داند، زیرا که می داند من با چه وسواسی نقش هایم را انتخاب می کنم و درعین حال با چه وسواسی آنها را به اجرا درمی آورم.
آیا شما معتقدید که “قاعده بازی” رسالت خود را انجام داده و به هرحال آن ارتباطی که باید با مخاطب برقرارکرده است؟
قاعده بازی فیلمی است که درنوع خودش سروصدای زیادی کرد و بر اساس سلیقه ها و نظرهای مختلف، مورد ارزیابی های متفاوتی قرار گرفت و نظرهای متفاوتی را به خود جلب کرد و این مهم به این لحاظ صورت گرفت که کارگردان از هوشمندی خاصی برای اجرای فیلمنامه استفاده کرده است و ازآنجا که کارگردان یک کار سردستی و سرسری ارائه نداده است. بنابراین نباید به این فیلم سرسری نگاه شود و یک قضاوت کلی و سرسری ودادن یک حکم کلی درمورد فیلم بی رحمانه است و کسانی که فیلم را ارزیابی می کنند باید با دیدی کامل و پخته و با درنظرگرفتن شرایط و جزئیات این امر را انجام دهند.
آیا تفاوت خاصی میان یک بازی کمدی و یک بازی جدی وجود دارد؟
بازیگر، بازیگر است ومن هیچ تفاوتی میان بازی درمدیوم های مختلف سینما، تلویزیون و تئاتر نمی بینم و چه بسا در ژانرهای مختلف، بازی، بازی است. تنها تفاوتی که میان نقش ها وجود دارد، این است که هرکدام طراحی وتحلیل های خاص خودشان را می طلبند و من اساس این طراحی وتحلیل نقش ازسوی بازیگر را تلاش برای باورپذیری می دانم. تا نقش ازسوی تماشاگر پذیرفته شود و تا امروز نیز اغلب کارهایی که بازی کرده ام، برای مردم قابل باوربوده و از سوی مردم پذیرفته شده است.
قاعده بازی یک کار پر پرسوناژ و شلوغی است و این خطر برای کار وجود داشت، یک نقش میان انبوه دیگر نقش ها گم شود و مخاطب را دچار سردرگمی کند. شما با توجه به اینکه شرایط محدود زمانی امکان رسیدن به یک تحلیل و طراحی کامل را از شما گرفت دست پیدا کنید، برای رسیدن به نقش و جلوگیری از این اتفاق چه کردید؟
من و تمام بازیگران این فیلم سعی کردیم به کمک کارگردان درنقش ها ریزه کاری ها وطراحی هایی را انجام دهیم که دیده شوند و برای تماشاگر قابل باور و پذیرش و قابل تفکیک باشند. شما در قاعده بازی تفاوت کاری تک تک بازیگرها را نسبت به دیگرکارهایشان احساس می کنید و همه بازیگرها درنوع خودشان شاخص ترین و متفاوت ترین نقش هایشان را به نمایش گذاشتند. به عنوان مثال آقای آریا یکی ازمتفاوت ترین نقش هایشان رابا این فیلم درکارنامه کاریش ثبت کرده است.
درحال حاضر مشغول چه کاری هستید؟
همچنان مقابل دوربین سریال “ میوه ممنوعه” به کارگردانی حسن فتحی مشغول بازی هستم که بازیگرانی چون علی نصیریان، هانیه توسلی، امیرجعفری و… درآن بازی می کنند. از15 شهریورماه هم درفیلم “ دایره زنگی” خانم بخت آور مشغول به کار شده ام. و درمهر، آبان و آذر نیز تمرین های نمایش “ ملاقات بانوی سالخورده” نوشته فردریش دورنمات، ترجمه وکارگردانی حمید سمندریان را آغازخواهم کرد تا در دی و بهمن درسالن اصلی تئاترشهر، روی صحنه برود. فیلم های “ خواستگارمحترم” به کارگردانی داود موثقی- نقشی که خیلی آن را دوست دارم- و فیلم “تردست” به کارگردانی محمد علی سجادی که در آن نقش یک روح را بازی می کنم، آماده اکران دارم.