پیش بینی کردن در مورد سیاست و برنامه ریزی برای آن بسیار کار مهمی است که سیاستمداران حتما باید آن را انجام دهند، اما در ایران قواعد بازی به ما می گوید بسیاری از چیزهایی که قطعا و عقلا و منطقا باید نقش مهمی در سیاست و بخصوص موضوعی مثل انتخابات داشته باشند، اتفاقا نقش ندارند، و خیلی از مسائلی که در انتخابات موثر هستند، اصلا قابل پیش بینی نیست. به همین دلیل خطرناک ترین کار در انتخابات ایران این است که آینده را پیش بینی کنید و روی چیزی حساب کنید یا حتی برنامه ریزی کنید. حتما پاسخ می دهید که با این وضع پس چه کنیم؟ من نمی دانم، به نظر من شما بیش از ده بیست درصد در اتفاقی که می افتد نقش ندارند، حالا شما می خواهید روی آن حساب بکنید یا نکنید.
نظرسنجی غیرممکن است
معمولا در انتخابات همه چیز با نظرسنجی باید پیش برود، در انتخابات ایران نظرسنجی بی معنی است، چرا که اولا، اکثر مردم خودشان نمی دانند نظرشان چیست و در بسیاری موارد بعد از رای دادن متوجه می شوند به چه کسی رای داده اند. ثانیا مردم چیزی را می گویند که مامور نظرسنجی آماده شنیدن آن است، نه نظری که واقعا دارند. ثالثا نظر مردم در طول هفته تغییر می کند، برای همین نظری که یک هفته قبل از انتخابات داده می شود، ممکن است سی درصد با نتیجه انتخابات فرق کند، رابعا نظر بسیاری از مردم از نظر دولت جرم است.
مردم به کسی رای می دهند که نمی شناسند
برخلاف آنچه فکر می کنیم در ایران مردم به کسی که می شناسند رای نمی دهند چون می دانند که معایبی دارد، بلکه به کسی رای می دهند که نمی شناسند، ولی امیدوارند که همان باشد که می خواهند. به همین دلیل بدشانس ترین نامزدهای انتخابات کسانی هستند که مردم آنها را خوب می شناسند و خوش شانس ترین نامزدها کسانی هستند که رقیب کسی می شوند که شناخته شده است، چون در هر حال مردم فکر می کنند هر کسی که معروف است طرفدار حکومت است و هر کسی که معروف نیست، مخالف دولت است. بنابراین بزرگترین اشتباه در انتخابات ایران معرفی کردن نامزد انتخاباتی است. چون شما هر چه بیشتر او را معرفی کنید، یا صلاحیتش رد می شود، یا مردم او را می شناسند و به او رای نمی دهند.
نامزدها دقیقا چیزی را می گویند که نیستند
معمولا در انتخابات ایران نامزدها همان که نیستند معرفی می شوند، مثلا هاشمی رفسنجانی به دلیل اختلاف شدیدی که با رهبری دارد، همیشه خودش را نزدیکترین فرد به رهبر معرفی می کند، یا احمدی نژاد به دلیل اینکه مطیع رهبری است، مطلقا در طول انتخابات یک بار هم اسم رهبری را نمی برد، خاتمی هم که طرفدار آزادی بیان است، معمولا در انتخابات از عدالت اقتصادی حرف می زند، موسوی هم که طرفدار عدالت اقتصادی است در تمام انتخابات از آزادی بیان دفاع می کند، در عوض لاریجانی که طرفدار کنترل فرهنگی است، از آزادی های فرهنگی حمایت می کند. بهترین راه برای موفق شدن در انتخابات ایران این است، دشمن ات را به عنوان سخنگو تعیین کن.
صدا و سیما، رسانه شهید بهشتی( ملی سابق)
معمولا صدا و سیما در ایران طرفدار همان کسی است که رئیس می گوید، اما سیاستش این است که همیشه نامزدها را طوری معرفی کند که مردم دوست دارند بشوند، مثلا احمدی نژاد را چنان معرفی می کند انگار نخست وزیر دوران جنگ بوده، در عوض نخست وزیر دوران جنگ را چنان معرفی می کند که کاملا شبیه احمدی نژاد می شود. شانس بزرگ نامزدهای انتخاباتی این است که صدا و سیما علیه آنها نظر بدهد چون قطعا رای می آوردند. البته صدا و سیما در تمام مدت قبل از انتخابات کاری می کند که مردم در انتخابات شرکت نکنند و بعد از انتخابات چنان نشان می دهد که انگار همه در آن شرکت کرده اند.
تحریم کننده ها و شرکت کننده ها
در همه جای دنیا اکثر مردم آرزوی شان این است که کسی انتخاب شود که وضع شان روز به روز بهتر شود تا ثبات و امنیت بیشتری بوجود بیاید، در حالی که گروهی در ایران به کسی رای می دهند یا باعث انتخاب کسی می شوند که کاری کند که اوضاع کشور روز به روز بدتر شود و بی ثباتی بیشتری بوجود بیاید.
چه کسی می تواند رای بدهد؟
معمولا طبق قانون شما باید هجده ساله باشید تا بتوانید رای بدهید، ولی ممکن است مجلس تصمیم بگیرد که پانزده ساله ها هم بتوانند رای بدهند، بستگی دارد به اینکه نوجوانان از دولت خوششان بیاید یا نه، مجلس می تواند در آخرین لحظه تصمیم بگیرد و معمولا دلایل محکمی هم وجود دارد که اثبات می کند سن پانزده سال به همان اندازه مناسب است که سن هجده سال یا بیست سال یا دوازده سال.
چه کسی صلاحیت دارد؟
معمولا کسی که صلاحیتش توسط شورای نگهبان تائید می شود، ممکن است یک سال دیگر به عنوان جاسوس آمریکا دستگیر یا به عنوان پناهنده سیاسی به فرانسه برود، یا درست برعکس کسی که صلاحیتش رد می شود، ممکن است دو سال بعد به عنوان رئیس شورای نگهبان انتخاب شود.
انتخابات غافلگیر کننده
تقریبا همه مردم ایران تا یک روز قبل از رای گیری مطمئن هستند که همان کسی که رئیس تعیین کرده انتخاب می شود، اما نتیجه انتخابات همیشه همان است که فکرش را نمی کنید، به عبارت دیگر همیشه نتیجه انتخابات غافلگیر کننده است، با این حال ما باوجود اینکه می دانیم غافلگیر خواهیم شد، باز هم غافلگیر می شویم.