سال گذشته و پس از برگزاری سی و یکمین جشنواره “تئاتر فجر” که البته با انتقادها و گلایه‌های بسیاری از سوی منتقدان و هنرمندان تئاتر روبرو بود، نشستی در مورد آسیب‌شناسی جشنواره، افق‌های پیش‌رو و طرح مسائلی از این دست که باید فکری برای جریان یکپارچه و مستمر تئاتر بدون در نظر گرفتن تغییرات ساختار مدیریتی کرد، برگزار شد اما موضوع هرگز شکل اجرایی به خود نگرفت.
جشنواره تئاتر فجر ایران امسال در حالی برگزار می شود که تغییرات ناگهانی درامور اجرایی آن همه اهالی تئاتر را به دردسر انداخته است.از کاهش اعتبار مالی جشنواره تا تغییر ناگهانی دبیر اجرایی … صرفنظر از وضعیت ناگواری که جشنواره “تئاتر فجر” امسال به آن دچار است و از 10 روز مانده به آغاز جشنواره دبیر قبلی جشنواره عزل و قادر آشنا جانشین او می‌شود و لذا همه کارهای جشنواره در سه شیفت کاری، اصطلاحاً به دقیقه نود می‌کشد،شیوه سلیقه‌ای در نحوه اداره و برگزاری این جشنواره روند برپایی آن را با مشکلات زیادی روبرو ساخته است، روندی که با روی کار آمدن مدیران به منظور برگزاری دوره‌های جدید، منسوخ شده و هیچ کدام از دبیران ادوار گذشته این جشنواره از راهکار ابداعی مدیر قبلی، تبعیت نمی‌کنند.
دوره سی و دوم در بخش انتخاب و معرفی دبیر با شرایط نامناسبی مواجه شدند. معرفی اسماعیل عالیزاد به عنوان دبیر این دوره از جشنواره با توجه به تجربیات کم وی در عرصه مدیریت و فعالیت‌های اجرایی تئاتر، تصمیمی سؤال برانگیز برای خانواده تئاتر بود اما این تصمیم نیز همچون دیگر تصمیمات صورت گرفته از سوی مدیران و مسئولان هنری در سال‌های اخیر، گرفته و اجرا شد و خانواده تئاتر نیز با کنار گذاشتن نگاهی بدبینانه چشم انتظار اعلام برنامه‌ها و برنامه ریزی‌های در نظر گرفته شده برای دوره سی و دوم تئاتر فجر، ماندند.
اسماعیل عالیزاد، دبیر سی و دومین جشنواره تئاتر فجر
با سپری شدن فصل بهار و تابستان سال 92 و تغییر و تحولاتی که در بدنه دولت و به طبع آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت هنری وزارت ارشاد رخ داد، حواشی نحوه برگزاری سی و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بیش از پیش شد. بحث تغییر دبیر جشنواره در محافل تئاتری مطرح شد که این بحث از سوی عالیزاد در گفتگویی با یکی از رسانه‌های مکتوب به عنوان شایعه‌ای غیر قابل استناد تلقی شد.
اما تکذیب این شایعه هم باعث کمرنگ شدن حواشی ایجاد شده در خصوص تغییر دبیر جشنواره نشد. از سوی دیگر اعتراض هنرمندان مختلف تئاتری درباره نگاه موجود در تدوین فراخوان و بخش‌های مختلف جشنواره سی و دوم مطرح شد. حاشیه به وجود آمده دیگر هم که جشنواره تئاتر فجر را در دوره سی و دوم خود تحت تأثیر خود قرار داده، بحث تغییر مدیرکل هنرهای نمایشی است.
احتمال تغییر مدیرکل هنرهای نمایشی و نامعلوم بودن این امر باز هم تأثیرات منفی خود را در بین اهالی تئاتر نسبت به شرایط تئاتر فجر ایجاد کرد. عدم بودجه مناسب در معاونت هنری وزارت ارشاد حاشیه دیگری بود که گریبانگیر دبیرخانه این فستیوال شده است.
بخش بین‌الملل جشنواره و بازار بین‌المللی تئاتر و همچنین بخش‌های ویژه و پوستر و عکس دوره سی و دوم هم تا اخرین لحظات آغاز این رویداد مهم هنری در ایران از وضعیت مشخصی برخوردار نبودند.
همین شرایط باعث شد تا هنرمندان تئاتری از نسل‌های مختلف واکنش‌های متفاوتی نسبت به حضور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر داشته باشند. جشنواره‌ای که زمانی هنرمندان برای حضور در آن با هم رقابتی قابل توجه داشتند در دوره‌های اخیر با کمبود انگیزه هنرمندان برای شرکت مواجه شده است.
هنرمندان تئاتر اعتراض های زیادی را در رسانه های عمومی درباره شکل برگزاری جشنواره فجر امسال داشتند.نگاهی داریم به گله های تئاتری ها:
پس از نادیده گرفته شدن آثار شهرستانی در بخش چشم انداز جشنواره تئاتر فجر و اعتراضات گسترده اهالی تئاتر در شهرستان ها،قادر آشنا (مدیروقت مرکز هنرهای نمایشی)، وحید لک (مسئول هماهنگی شهرستان ها ) به اتفاق عالیزاد دبیر سابق جشنواره تصمیم گرفتند تا در بخش جدیدی آنها را شرکت دهند.
در همین زمینه نخستین عکس العمل ها از سوی میلاد اکبرنژاد نویسنده “رقصیدن در تاریکی” خطاب به دبیر جشنواره تئاتر فجر این گونه بود: آقای عالیزاد مگر ما گدا هستیم که شما می‌خواهید به ما صدقه بدهید. توقع‌ام عقلا و منطقا این است که کارم دیده شود.
حسین عبدالهی کارگردان تئاتراصفهان:
همه مدیران عرصه نمایش کشور از حمایت تئاتر شهرستانها سخن می گویند ولی در عمل چیز دیگری است.بخش چشم انداز تئاتر ایران به چشم انداز تئاتر تهران بدل شده است.
همه 12 اثر پذیرفته شده در این بخش از استان تهران است و استان هایی مانند شیراز،اردبیل، خراسان رضوی و اصفهان در این باره به دبیر خانه جشنواره نامه نگاری،شکایت و اعتراض کردند.
پویان عطایی کارگردان و بازیگر تئاتر اصفهان:
با این اقدامات جشنواره تئاتر فجر، تئاتر شهرستانها تعطیل می شود. از دبیر خانه جشنواره دعوت کردیم کارمان در اصفهان بازبینی شود ولی آنها مخالفت کردند.ما مجبور شدیم با هزینه شخصی به مبلغ یک میلیون و 500 هزار تومان فیلم تئاتر ˈسندباد نامه به روایت شهرزادˈ را برای بازبینی در جشنواره ارسال کنیم که آنها حتی تنها کار شهرستانی را با وعده هایی که داده بودند انتخاب نکردند.برخی از همکاران در شهرستان ها دیگر نیز اظهار می کنند که بازبین ها فیلم های سایر بخش ها را نیز بررسی نکردند.باید اسم جشنواره تئاتر فجر را جشنواره تئاتر تهران گذاشت.وقتی مدیریت امور استان های مرکز هنرهای نمایشی در دستان فردی غیر متخصص است و وحید لک از عهده ابتدایی ترین تصمیمات اجرایی بر نمی آید پس انتظاری از رویدادهای تهران نداشته باشیم.
تینو صالحی کارگردان تئاتر:
وی با تاکید بر اینکه مشکل تئاتر ایران حضور افراد غیرمتخصص در سمت‌های تخصصی است، اظهار داشت: جشنواره تئاتر فجر امسال برای تمام تئاتر ایران ازجمله هنرمندان، مدیران میانی و معاونت هنری جدید درس عبرت خواهد شد. این مثل معروف است که می‌گویند برای به نابودی کشیدن یک سیستم اصلا نیاز به کار خاصی نیست، بلکه کافیست تنها افراد غیرمرتبط را در پست‌ها و سمت‌ها به کار بگیرید. فردی که امروز به عنوان دبیر جشنواره تئاتر فجر فعالیت می‌کند تا به حال کجای تئاتر ایران بوده که بخواهد درباره کیفیت نمایش من قضاوت کند؟ تنها اینکه یک سمت نظارتی داشته و سال بعد هم دبیر شده است.
علی رفیعی کارگردان تئاتر:
متاسفانه جشنواره فجر امروز در بدترین شرایط خود قرار گرفته است و سیاست گزاران آن افراد کوتوله در تئاتر هستند که اصطلاحا حضورشان در تاتر باعث ننگ است چه رسد به اینکه بخواهند مدیریت کنند و تصمیم بگیرند.این گونه است که همه خانه نشین می شوند و کار نمی کند و مرگ و بیماری به سراغ هنرمندان می آید.بنویس اگر قرار است این جشنواره با همین منوال پیش رود بهتر است چراغ آن هر چه زودتر خاموش شود.
ایرج راد بازیگر تئاتر:
همه تلاش می کنیم تا جشنواره را به بهترین شکل ممکن برگزار کنیم اما واقعیت این است که این مهم تا اندازه ای در دستان هنرمندان است و بخش زیاد آن مربوط به سیاست گزاری ومدیران است.امیدواریم که شاهد اجراهای خلاق و درخشان باشیم.گرچه گمان همه ما این است که با این وضع مدیریتی هرگز اتفاق درخشانی هم در تولیدات گروهها نباید داشت.
هما روستا بازیگر تئاتر:
برای همه این بی برنامگی ها و بی مسئولیتی ها و بی خیالی ها افسوس می خورم و امیدوارم دولت جدید گام های خود برای ترمیم وضعیت موجود بردارد.
