رولا خلف
به نظر می رسد ایران و آمریکا در عراق به نقطه مشترکی رسیده اند. منافع هر دو کشور به طور کم نظیری بر روی این تصمیم منطبق شده که نوری المالکی، نخست وزیر بحث انگیز عراق، بهترین گزینه ممکن برای دراختیار گرفتن سکان رهبری دولت بعدی این کشور است.
ایران و آمریکا به عنوان قدرتمندترین قدرت های خارجی صاحب نفوذ در عراق که اکنون مسیری مشترکی را در پیش گرفته اند، شش ماه پس از انتخابات پارلمانی عراق هنوز نتوانسته اند حول چهره جنجال برانگیز مالکی به توافق برسند. هیچیک از جناح های داخلی نتوانستند برنده مطلق انتخابات باشند و به عبارت دیگر، دولت جدید باید از نوع ائتلافی باشد. ادامه بن بست سیاسی این کشور، بر محدودیت های نفوذ قدرت های خارجی صحه گذاشت.
یک دیپلمات ارشد غربی در بغداد گفت: “بعضی ها فکر می کنند مالکی تنها مرد سرسخت شیعه در صحنه است. این دیدگاه از احساس نیاز عراق به یک مرد قدرتمند برای تثبیت امنیت ریشه می گیرد. اما فشار آمریکا برای انتخاب مالکی به عنوان یک عاملی ایجادکننده اتحاد میان مخالفان عمل کرده است.”
مقامات ایالات متحده اصرار دارند که از هیچ نامزدی حمایت نمی کنند و باهرکسی که سکان دولت بعدی عراق را در دست بگیرد همکاری خواهند کرد. ضمناً آنها گمانه زنی ها مبنی بر وجود دسیسه و توافق ایران و آمریکا بر سر رهبری عراق را تکذیب می کنند.
در عین حال، دیپلمات ها و تحلیلگران می گویند از دید آمریکا، آقای مالکی مناسبترین نامزد شیعه در کشوری است که شیعیان در آن در اکثریت هستند. شیعیان از زمان سقوط صدام در سال 2003، دست بالا را در صحنه سیاسی عراق داشته اند.
پیتر هارلینگ تحلیلگر گروه بحران بین المللی می گوید ادامه این روند، به دلایل متفاوت، به نفع منافع ایالات متحده و ایران است. درحالیکه ایالات متحده بر روی خروج نیروهای نظامی خود از عراق تا آغاز سال آینده متمرکز شده است، واشنگتن مایل است از وقوع یک بحران سیاسی پیشگیری کند.
در همین حال، ایران پس از آنکه به استقرار ائتلاف شیعیان در انتخابات سال 2005 کمک کرد، اولویت خود را در تثبیت قدرت آنها می بیند. اگر آقای مالکی کنار برود، ممکن است وی و حزب قدرتمند الدعوه از ائتلاف کنار بکشند. البته آنها همین حالا نیز به فکر این انشقاق افتاده اند. با همه این اوصاف، صحنه سیاسی عراق پیچیده است و سایر بازیگران خارجی در تکمیل مسیر آقای مالکی نقش آفرینی می کنند.
سردسته مخالفان وی، ایاد علاوی است که رهبری یک ائتلاف روشنفکررا در پیروزی در انتخابات پارلمانی 7 مارس را برعهده داشت. ائتلاف وی با دموکراسی بیشتر، بر ائتلاف حکومت قانون به رهبری مالکی پیروز شد.
هرچند آقای علاوی شیعه است اما توانست پشتیبانی چشمگیر اعراب سنی عراق را کسب کند . وی ضمناً از پشتیبانی قدرت های منطقه ای نظیر عربستان سعودی، سوریه و ترکیه برخوردار است.
درحالیکه همگان اتفاق نظر دارند که دولت بعدی عراق باید فراگیر باشد و حتی اقلیت سنی ها را نیز دربر بگیرد، اما آقای علاوی نتوانست خود را به عنوان نخست وزیر کشور بقبولاند. با این حال، وی همچنان در عدم پشتیبانی از نخست وزیری مالکی اصرار می ورزد.
سرسختی وی باعث شد ایران در اوائل ماه جاری بتواند سوریه را با خود همراه کند. سوریه در جریان انتخابات عراق از علاوی پشتیبانی کرده بود و راه خود را تا اندازه ای از تهران جدا کرده بود. آقای مالکی سال گذشته سوریه را به پناه دادن به ستیزه جویانی متهم کرده بود که دست به حملات تروریستی در عراق می زنند.
پس از دیدار 18 سپتامبر محمود احمدی نژاد از دمشق، فضای روابط میان مالکی و سوریه بهتر شد. عراق و سوریه هفته گذشته و یکسال پس از فراخواندن سفرایشان، برای از سرگرفتن فعالیت سفارتخانه هایشان توافق کردند.
آقای هارلینگ می گوید هنوز برای قضاوت درباره مسیری که سوریه در پیش خواهد گرفت، زود است. دمشق هنوز به مالکی سوء ظن دارد و باید متقاعد شود قول های وی برای گرم شدن روابط عملی خواهند شد. آقای علاوی در هفته جاری برای گفتگو با بشار اسد به دمشق سفر کرد و این احتمالاً نشانه ای از نگرانی وی نسبت به ازدست دادن حمایت های آن کشور است.
درحالیکه این مانورها ادامه دارد، تحلیلگران و دیپلمات ها اعتقاد دارند شانس آقای مالکی برای حفظ قدرت به پشتوانه حمایت ایران و آمریکا بیشتر شده است.
علی الدباغ، مقام ارشد دولتی عراق و متحد نزدیک به آقای مالکی گفت: “وقتی کسی از پشتیبانی ایرانی ها و آمریکایی ها برخوردار باشد، آنهم درحالیکه این دو همیشه دشمن هستند و معمولاً بر سر چیزی توافق نمی کنند، این اعتبار بزرگی برای آن فرد آقای (مالکی) محسوب می شود.” وی در عین حال گفت: “اگر مردم عراق نخواهند، نه ایرانی ها و نه آمریکایی ها هیچیک نمی توانند هیچ راهکار عملی تحمیل کنند.”
منبع: فایننشیال تایمز- 1 اکتبر
