درحالی که منوچهر متکی هنگام معرفی برنامه های وزارت خارجه درمجلس هیچ سخنی از تغییرات گسترده نیروهای انسانی در آن سخنی به میان نیاورد، برخی منابع نزدیک به دولت خبر از جابه جایی گسترده سفرای جمهوری اسلامی درکشورهای جهان می دهند. محمود احمدی نژاد هنگام معرفی وزیر امورخارجه خود از انجام” اصلاحات” دراین وزارتخانه سخن گفته بود و همزمان، خبر می رسد که حکم پایان ماموریت چهل نفر از سفرای ایران صادر و به آنها اعلام شده است.
۸۰ سفارتخانه مساله دار
هاشم صباغیان وزیرکشور دولت موقت در گفت وگو با روز می گوید: “به صورت کلی دولت که تغییر می کند احتمال دارد که برنامه سیاست خارجی اش را بخواهد یک تغییر کلی بدهد. ولی هنوز اعلانی در این زمینه نشده است. آقای متکی هم که به عنوان وزیر امور خارجه معرفی شده در مجلس برای رای اعتماد چیزی در مورد سیاست خارجی نگفت و تنها در خصوص مساپل شکلی وزارت خارجه صحبت کرد. باید منتظر بود که سفرای جدید از چه گروه وچه تیپی قراراست انتخاب شوند.”
خبرگزاری نیمه رسمی فارس که طی ماه های گذشته به انعکاس خبرهای درونی دولت و یا دستگاه های امنیتی پرداخته است در خبری آورده که قرار است به جای حدود 40 نفر از سفرای فعلی دولت در خارج از کشور، سفرای جدیدی از میان “کارشناسان معتقد به مبانی انقلاب” در سفارتخانه های ایران حضور پیدا کنند. این خبرگزاری البته دلیل این تغییرات را “شکستن حلقه بسته حضور دیپلمات ها برای مدت زمان طولانی در خارج از کشور” دانسته و آورده است: “از جمله رسوم نادرست در وزارت خارجه انتصاب مکرر حلقه بسته ای از افراد به عنوان سفیر است که موجب شده برخی افراد بیش از ۲۵ سال از سی سال پس از انقلاب را به عنوان ماموریت خارجی در سفارتخانه های ایران در خارج از کشور سپری نمایند.”
این خبرگزاری در ادامه به موضوعی پرداخته که به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی تغییرهای گسترده درسفارت های ایران در خارج از کشور باشد: “برخی از این افراد در جریان اغتشاشات اخیر تهران رسماً به موضع گیری در حمایت از آشوب گران پرداخته بودند… همچنین بازنشسته نمودن افرادی که دوره خدمتی آنها سپری شده است از دیگر اقداماتی است که در ماههای آینده صورت خواهد گرفت… در حال حاضر ۸۰ سفارتخانه ایران نیازمند حضور کارشناسان و سفرای جدید ارزیابی شده است.”
انتخاب سفرای مطیع
صباغیان در خصوص اثرات این تغییرات معتقد است: “اگر این سفرا از همان جناح از وابستگان وافراد نزدیک به احمدی نژاد باشند که تغییری در سیاست خارجی ایجاد نخواهد شد. فقط ممکن است سفرایی را انتخاب کنند که بیشتر مطیع باشند. احتمالا برخی از سفرایی که طی چهار سال گذشته طبق دستورات رییس جمهوری عمل نکرده اند تغییرخواهند کرد.”
یکی از دیپلمات های ایرانی که مایل به ذکر نام خود نیست در همین ارتباط به روز می گوید: “به محض انتخاب شدن احمدی نژاد خیلی از افراد چمدان های خود را جمع کرده اند که به ایران بازگردند. برخی هم چون کارت سبز اقامت دارند و طی مدت اقامت خود توانسته اند وضعیت اقامت خود را سروسامان بدهند به ایران باز نخواهند گشت.”
یک دیپلمات ایرانی که در آمریکا کار می کند و طی ماه های گذشته در یکی از آژانس های سازمان ملل مشغول به کار شده، با اشاره به تاثیر وقایع بعد از انتخابات بر روی تغییرات گسترده سفرا دراقصی نقاط جهان تاکید دارد: “بعد از انتخابات و زمانی که تجمعات ایرانیان خارج از کشور در مقابل سفارت خانه های ایران شکل گرفت از سفرا خواسته شده بود از این تجمعات فیلم برداری کرده وافرادی که به رهبری تجمعات می پرداختند و یا نفش سازمان دهی را شناسایی کنند. اگرچه برخی از سفارتخانه این کار را کردند اما برخی از سفرا و دیپلمات های باسابقه به تهران گفتند که این کار تاثیر بدی روی روابط ایران و کشورهای میزبان می گذارد و اساسا این کار رابطه سفارت را با ایرانیان مقیم بدخواهد کرد که در دراز مدت نه برای سفارت خانه ها خوب است نه برای جمهوری اسلامی. “
وی می افزاید: “همچنین از سفرا و دپیلمات ها خواسته شده بود که با نوشتن مقالات وحضور در تلویزیون و رادیوهای محلی مواضع دولت احمدی نژاد را مطرح کنند و به نوعی به دفاع از عملکرددولت بعد از انتخابات بپردازند که خیلی از سفرا و دیپلمات ها از انجام این کار سرباز زده اند.”
به باور کارشناسان با توجه به این که اینکه سفرای جدید منتخب دولت نهم همگی از طرفداران سرسخت احمدی نژاد محسوب می شدند، علنی شدن عزم دولت به تغییر آنان حاکی از آن است که حتی بدنه محافظه کار وزارت خارجه نیز از انجام ماموریت هایی که رییس دولت به آنها واگذار کرده چندان خوشنود نبوده و از انجام برخی از آنها سرباز زده اند.
چهارسال پیش در چنین روزی
محموداحمدی نژاد چهارسال قبل نیز با یک خانه تکانی شدیددر وزارت خارجه پس از روی کار آمدن، چهل سفیر را از کار برکنار کرد. بسیاری از این سفرا نه زبان کشورمقصد را می دانسند و نه سابقه دیپلماتیک کافی برای تصدی پست سفارت را داشتند.
در آن زمان، صادق خرازی، شمس الدین خارقانی و محمدحسین عادلی سفرای ایران در فرانسه، آلمان و انگلیس به وزارت خارجه فراخوانده شدند تا درخصوص مساپل هسته ای به تبادل نظر بپردازند. اما به جای مباحث هسته ای انها حکم برکناری خود را دریافت کردند. مقامات وزارت خارجه اعلام کردند که عادلی بازنشسته شده و مدت ماموریت صادق خرازی و خارقانی نیز به پایان رسیده.
در جریان بسیاری از این تغییرات سفارتخانه مقصد برای مدتی بدون سفیر مانده و اتخاذ هر گونه تصمیم مهم در سطح سفارتخانه با تاخیر مواجه می شود. در همین زمینه می توان به سفارت چین اشاره کرد که هنگامی که فریدون وردی نژاد سفیر ایران از چین راهی تهران شد به مدت یک سال بدون سفیر ماند.
