مذاکرات آخر هفته اروپا و اول هفته تهران در حالی به پایان رسید که وزیر خارجه جمهوری اسلامی از گزاره “ان شا الله” برای خوب پیش رفتن مذاکرات استفاده کرده، پیش از آن همتای آمریکایی او از وجود اختلافات جدی سخن گفته بود و همتای آلمانی آن ها از نزدیک بودن تاریخی طرفین به توافق حرف زده است. همزمان نشریات تندرو در جناح راست به طور مستقیم و غیر مستقیم از امضای توافق شتابزده انتقاد کرده اند و برخی نشریات اصلاح طلب به گمانه زنی در خصوص سرنوشت مذاکرات دست زده اند.
پنجمین روز از آخرین دور مذاکرات تهران و گروه ابرقدرت های جهان دیشب در حالی در پایتخت اتریش پایان یافت که “شبکه خبر” در آخرین بخش اخبار خود در ساعت ۲۳ ترجیح داد هیچ خبری در خصوص مذاکرات وین منتشر نکند و به چند زیرنویس در خصوص دیدار وزرای خارجه جمهوری اسلامی و ایالات متحده اکتفا کند.
با این حال خبرگزاری های فارس و تسنیم – هر دو نزدیک با سپاه – با هیجان بیشتری نسبت به صدا و سیما اخبار نفس گیر ترین دور از مذاکرات هسته ای در بیش از یک دهه اخیر را منعکس کرده اند. در بخش لحظه به لحظه انعکاس اخبار مذاکرات که در خبرگزاری فارس به طور خودکار به روز می شود تقریبا هیچ گزارش اختصاصی وجود ندارد به غیر از اینکه یک جا آمده:” اغلب اخباری که این روزها از محتوای مذاکرات وین منتشر می‌شود، با فاصله زمانی کوتاهی تکذیب و انکار می‌شود، از این روست که بیشتر خبرها چندان قابل استناد نیستند و سکوت مقامات دو طرف کماکان ادامه دارد. “
تسنیم با صراحت بیشتری وارد گمانه زنی در خصوص مذاکرات شده است، خبرنگار این خبرگزاری در وین در گزارشی برداشت خود از فضای مذاکرات را چنین توصیف کرده است: “طرفهای غربی حداکثر تلاش خود را به کار گماشته‌اند تا در صورت به نتیجه نرسیدن احتمالی مذاکرات مدعی شوند «اصول بنیادین یک توافق ممکن» را به جمهوری اسلامی ارائه کرده‌اند و این طرف ایرانی بوده که آن را نپذیرفته است.”
تسنیم اما نهایتا جمله جواد ظریف – وزیر خارجه و رئیس هیات دیپلماتیک تهران در مذاکرات – را ملاک تحلیل خود قرار داده و نوشته است: “ا نتظار می‌رود طی ۴۸ ساعت آینده فضاسازی و جریان سازی رسانه‌های غربی برای انداختن توپ در زمین ایران و بازی مقصرسازی (Blame Game) در صحنه افکار عمومی جهان پیچیده‌تر و شدیدتر شود، در مقابل بایستی تأکید کرد که تیم مذاکراتی کشورمان به‌گفته رئیس دستگاه دیپلماسی «به‌دنبال راه‌حل، تفاهم و تعامل سازنده است و از حقوق و عزت و سربلندی کشور دست برنخواهد داشت و نتیجه هرچه باشد چه توافق باشد و چه ایستادگی در برابر زیاده خواهی، روز سوم آذر انشاءالله پیروزی ملی خواهد بود.”
بر اساس اخباری که در رسانه های بین المللی از جمله رویترز، آسوشیتدپرس منتشر شده است حجم رازداری دیپلمات ها در خصوص مفاد مذاکرات و موضوعات مورد اختلاف در این دور از مذاکرات بی سابقه است. صریح ترین موضع گیری از سوی جواد ظریف صورت گرفته است که در نوع خود بسیار مبهم است. به گزارش ایرنا – خبرگزاری دولت، -وی در پاسخ به سوال یکی از جوان ترین خبرنگاران ایرانی حاضر در مقابل هتل کوبورگ گفت: “انشاءالله خوب می شود.”
روز شنبه همچنین چهارمین دور مذاکرات سه جانبه جان کری، و کاترین اشتون هماهنگ کننده گروه ۱+۵ پشت درهای بسته انجام شد، وزیر خارجه ایالات متحده خاطرنشان کرده است :“فاصله های جدی بین مواضع ۱+۵ و ایران وجود دارد.”
مذاکره کنندگان بر اساس توافق ۳۰ تیرماه، امروز و فردا را نیز برای مذاکره وقت دارند و هنوز هیچ صحبت جدی مبنی بر احتمال تعیین یک ضرب الاجل چند ماهه دیگر برای تمدید مذاکرات مطرح نشده است اما رویترز به نقل از برخی از دیپلمات‌های غربی احتمال داده است مذاکرات تا ۲۶ نوامبر (۵ آذر ) هم ادامه پیدا کند.
فرانک اشتانمایر وزیر خارجه آلمان نیز وارد وین شد تا به طور مستقیم با همتایان ایرانی و آمریکایی خود مذاکره کند. خبرنگار رادیو فردا که در وین حاضر است جملاتی امیدوار کننده از او را مخابره کرده است: “علی‌رغم باقی ماندن اختلافات عمده، ایران و قدرت‌های جهانی در ۱۰ سال گذشته هرگز به این اندازه به توافق نهایی نزدیک نبوده‌اند.”
ورود وزیر خارجه ژرمن ها به وین یادآور حضور یک به یک وزرای خارجه اعضای گروه ۱+۵ در روزهای آخر مذاکرات سال گذشته در پاییز است که نهایتا پس از مذاکرات شبانه روزی ژنو منجر به امضای توافقنامه موقت شد و به هشت سال بن بست در مذاکرات دو طرف که از زمان روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد حادث شده بود پایان بخشید.
توافقی که رسانه هایی همچون کیهان، وطن امروز، رجا و چهره های سیاسی نزدیک به جبهه پایداری – به رهبری آیت الله مصباح یزدی علاقه ای به آن نداشتند و در تمام یک سال اخیر و به طور خاص در این روزها نیز به طور علنی یا تلویحی از امضای توافقی جدید انتقاد کرده اند.
کیهان در سرمقاله روز شنبه خود به قلم حسین شمسیان با انتقاد از توافق سال گذشته که به باور وی چارچوب حقوقی نداشته نوشته است: “شتاب در تنظیم توافقنامه، تجربه‌ای است که نباید دوباره تکرار شود. افزون بر آن، آوردگاه وین، عرصه رویارویی اراده‌ها و هوشیاری‌هاست، نه محلی برای کارآموزی و نه عرصه‌ای برای خوش‌بینی و خوش‌گمانی. با این وصف نمی‌توان از تیم مذاکره‌کننده پذیرفت که همانند ژنو، تن به توافقی بدهند که نه چارچوب حقوقی مشخصی دارد و نه ضمانت اجرای آن معلوم است.”
وطن امروز- متعلق به مهرداد بذر پاش از نزدیکان احمدی نژاد- هم در مقاله ای طولانی که حاوی ارجاعی تاریخی از سال ۱۱۵۶ هجری تا ۱۹۷۵ میلادی در خصوص اختلافات مرزی ایران با همسایگان غربی خود است، نهایتا به این نتیجه رسیده است که “آنچه در یک مذاکره مهم در سطحی بین‌المللی به دست می‌آید، می‌تواند گریبانگیر نسل‌های آینده حتی در قرن‌های بعد شود، پس در تنظیم مفاد قرارداد باید پیامدهای درازمدت را بر منافع زودگذر ترجیح داد.”
عدم حمله مستقیم به مذاکره کنندگان دولت روحانی که جزو سنت های یک ساله این دو نشریه بوده است می تواند این احتمال را مطرح کند که رئوس بالایی نظام از نشریات تندرو خواسته باشند در این روزهای حساس آتش بازی مستقیم علیه دیپلمات های جمهوری اسلامی را از دستور کار خارج کنند.
رجانیوز – نزدیک به جبهه پایداری- کنایه ای به ظریف و یارانش زد و در گزارشی نوشت: “موضوعی که تیم ایرانی باید به آن توجه داشته باشد آن است که از هول حلیم توافق نهایی در دیگ خواسته های محدود کننده طرف مقابل نیافتاد.”
روزنامه های اصلاح طلب و میانه رو اما دیروز بیشتر سعی در ارائه تحلیل از سرنوشت مذاکرات داشتند. برای نمونه ابتکار در سرمقاله خود پیش بینی کرده است که “طرفین در آخرین لحظه های فرصت باقی مانده، برای فرار از شکست مذاکرات، مطالبات حداکثری را رها و مواضع خود را تعدیل کرده و بر سرِ مطالبات تعدیل شده توافق کنند تا برای همیشه سایه بیم را از سر مناسبات جهانی بردارند.”
سرمقاله روزنامه آرمان هم این نظر را مطرح کرده است که صورت تمدید مذاکرات: “ظرف دو ماه آینده جمهوریخواهان تندرو درصدد اعمال تحریم‌‌های جدید که بیش از یک‌سال است توسط دموکرات‌ها زمینگیر شده برخواهند آمد و این طبیعتا واکنش ایران را به دنبال خواهد داشت و همه شرایط آرام کنونی درهم خواهد ریخت به ترتیبی که اکنون کسی دقیقا نمی‌تواند پیش‌بینی کند چه خواهد شد.”
