روابط عمومی وزارت اطلاعات دیروز در بیانیه ای اعلام کرد که “با اشراف و رصد هوشمندانه، عملیات سرقت اسناد هنری، تاریخی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران” را خنثی کرده است. در این اطلاعیه آمده بود: “شبکه معاند بی بی سی برای جبران ناکامی های خود با استفاده از عناصر وابسته داخلی، بر خلاف عرف و قوانین حاکم بر رسانه ها و حقوق بین الملل اقدام به سرقت اسناد تاریخی از مراکز اسناد آرشیوی رسمی نمود که این عملیات توسط سربازان گمنام امام زمان(عج) شناسایی و اقدام لازم صورت پذیرفت.” وزارت اطلاعات وعده داده بود که “اطلاعات تکمیلی در زمان مقتضی به اطلاع مردم شریف ایران اسلامی خواهد رسید.”
حساسیت وزارت اطلاعات به تلویزیون ها و رسانه های فارسی زبان خارج از کشور که مسائل ایران را دنبال می کنند، چیز پنهانی نیست. این حساسیت ها بعد از بحران انتخاباتی سال ۱۳۸۸ و گسترش اعتراض های مردمی در تهران و برخی شهرستان ها افزایش یافت.
در دی ماه سال ۱۳۸۸ در حالی که حدود شش ماه از آغاز اعتراض ها می گذشت، معاون خارجی وزارت اطلاعات طی گفتگویی لیست حدود ۶۲ سازمان و ده ها شبکه تلویزیونی و سایت اینترنتی خارجی را ارائه داد که همکاری با آنها ممنوع اعلام شده بود. در میان این لیست نام بی بی سی هم بود. معاون وزارت اطلاعات در آن زمان گفته بود: “از سال‌ها پیش، رسانه‌های متعدد و بنیادها و موسسات مختلف توسط بیگانگان و سرویس‌های جاسوسی و دیگر نهادهای حکومتی بلوک غرب و صهیونیسم به وجود آمده که ماموریت‌های خود را با پوشش‌های غیرامنیتی لکن با هدف اجرای پروژه براندازی نظام مقدس جمهوری اسلامی پی گرفته‌اند.” او هر گونه همکاری با نهادهای اعلام شده را ممنوع و آن را مصداق “همکاری با سازمان‌های برانداز بیگانه” توصیف کرده بود. این مقام امنیتی که بدون نام گفتگو می کرد تاکید داشت که همه نهادهای مزبور “در حمایت از اغتشاشات اخیر ایفای نقش” کرده اند.
پس از آن فشار بر رسانه های خارجی افزایش یافت و بیشترین فشارها بر تلویزیون بی بی سی و کارکنان آن بود. بر اساس یک نظرسنجی که بی بی سی منتشر کرده است، در سال ۱۳۹۲ تعداد بینندگان تلویزیون فارسی بی بی سی در ایران به یازده میلیون و چهارصد هزار نفر رسیده است. یک سال پیش از آن تعداد بینندگان این تلویزیون شش میلیون نفر بود، و در سال ۱۳۹۰ نیز این تعداد در حدود یک میلیون نفر.
به این ترتیب می توان حدس زد که در سال ۱۳۸۸ بینندگان تلویزیون فارسی بی بی سی در ایران حتی کمتر از یک میلیون نفر بوده است. با اینحال تاثیر گذاری آن در تحولات ایران چنان بود که خشم محافل امنیتی جمهوری اسلامی را برانگیخت.
در خرداد ماه سال ۱۳۸۸ و در اوج اعتراضات مردمی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی تحت نظارت روح الله حسینیان و نزدیک به نهادهای امنیتی در ایران طی گزارشی با عنوان “ نقش بی بی سی فارسی در برپایی آشوب در ایران” مدعی شد: “ آنچه کارشناسان در ماه های اخیر ابراز می داشتند که شبکه فارسی بی بی سی به منظور انجام شبکه براندازی نرم و با حمایت نیروی انسانی و مالی جریانی در داخل راه اندازی شده است طی روزهای منتهی به انتخابات و پس از آن عملا به اثبات رسید.” نویسنده این سایت اضافه کرده بود: “ اکنون بیش از پیش دست بی بی سی رو شد. شبکه ای که به دلیل کسر بودجه بی بی سی رومانی را تعطیل کرد، مجانی به مخاطبان داخل انگلیس خط نمی دهد. اسپانسر آگهی ندارد و مشخصا اغلب خبرنگاران آن از طیف های اصلاح طلب و مشاور آن یکی از سردبیران نشریات زنجیره ای توقیف شده است و غیره، لذا چنین رسانه ای کسری بودجه خود را از کجا تامین می کند و آیا با توجه به طیف فکری همکار این رسانه می تواند مدعی بی طرفی باشد، بی بی سی که از پخش اگهی قربانیان غزه خودداری کرد که مبادا مخاطبانش آن را نقض بی طرفی بی بی سی بدانند، اکنون با جمع یک طرفه ای چگونه می تواند مدعی خبر پراکنی چند سویه درباره ایران باشد؟ وجدان رکن چهارم دمکراسی در عملکرد بی بی سی درباره انتخابات اخیر در رنج است آیا محکم به این قضیه رسیدگی خواهیم کرد؟”
چندی بعد و در مهرماه همان سال، محمود احمدی نژاد طی گفتگویی با کانال دو تلویزیون فرانسه تاکید داشت: “کسانی در تلویزیون صدای امریکا، بی بی سی فارسی و حتی وزیر خارجه فرانسه عده ای را به اغتشاش تحریک کردند و باعث شدند تعدادی از هموطنان ما آسیب ببینند.”
در اواخر سال ۱۳۸۸ روزنامه راستگرای خراسان طی تحلیلی از بحران بعد از انتخابات نقش بی بی سی را پر رنگ دانسته و آن را “دیپلماسی روباه” توصیف کرده بود. این روزنامه در بخشی از تحلیل خود آورده بود: “برخی تحلیلگران سیاسی انگیزه دولت انگلیس را از سامان دهی ها و برنامه سازی های کنونی رسانه ای علیه ایران، همراهی با آمریکا برای براندازی جمهوری اسلامی ایران و دست کم تضعیف قدرت رو به فزونی ایران و امتیازگیری در مسائلی چون انرژی هسته ای و حقوق بشر می دانند.۳۰ سال پس از این که اسناد وزارت خارجه بریتانیا منتشر شود، بی شک بخشی از این انگیزه ها و تلاش ها برای افکار عمومی فاش خواهد شد اما مردم ایران در آستانه دهه عدالت و پیشرفت، نیازی به این همه انتظار ندارند.”
در فروردین ماه سال ۱۳۸۹، روزنامه کیهان در خبری اعلام کرد با “پایان فتنه” بازار رسانه های مخالف و منتقد حکومت از جمله بی بی سی- کساد شده است. این روزنامه نوشته بود: “سایت های فعال تر (نظیر بی بی سی، رادیو فردا، بالاترین، روزنت، گویانیوز، دویچه وله، جرس، ایران گلوبال، اخبار روز، کلمه و…) هم با مصیبت تمام به روزرسانی می شوند و چند تولید بی خاصیت مشترک را- با ذکر منبع یا بدون آن- بازتاب می دهند. “
با اینهمه هم “فتنه” ادامه داشت و حتی بحث و نگرانی های آن تا کنون ادامه داشته و هم رسانه های مستقل بازارشان کساد نشده.
نگرانی از “کساد شدن بازار رسانه های معاند” یکبار دیگر هم بعد از انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری برای راستگرایان جمهوری اسلامی بوجود آمده بود. از جمله سایت امنیتی بولتن نیوز در گزارشی با عنوان “ بعد از خرداد 92 تکلیف کلمه و جرس و روزآنلاین چه می شود!” آورده بود: “به نظر می رسد این سایت ها قطعا در طی چند ماه آینده فعالیتشان متوقف خواهد شد حتی اگرهمین روزها هم به این سایت ها خوب دقت کنیم، مطالب قابل توجهی در آنها نمی بینیم.”
پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ و در حالی که بر خلاف تصورهای اولیه، بحران ادامه یافته بود، جمهوری اسلامی تلاش کرد که با ارسال پارازیت افقی در سطح شهرها و حتی پارازیت عمودی به روی ماهواره ها، از افزایش مخاطبان بی بی سی در داخل ایران جلوگیری کند. جنگ و گریز تاثیرگذارترین رسانه خارجی و نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی به بدنه روزنامه نگاران فعال در بی بی سی و حتی خانواده های آنان نیز رسید. همزمان با این فشارها چنانچه در نظام جمهوری اسلامی مرسوم است، شایعه پراکنی های اخلاقی و حتی اتهامات جنسی هم آغاز شد. سایت های متعددی راه اندازی شد تا به تخریب کارکنان شاغل در بی بی سی و دیگر رسانه های فارسی خارج از ایران بپردازند.
در طول این سال ها همچنین گروه زیادی از روزنامه نگاران داخل ایران به اتهام همکاری با رسانه های خارجی دستگیر و به زندان های طولانی محکوم شده اند. حساسیت به بی بی سی که به دلیل افزایش چشمگیر مخاطب آن در داخل ایران است به جایی رسید که بعد از مدتی وزارت اطلاعات بیانیه ای صادر کرد و همه رسانه های خارج از ایران را تحت کنترل بی بی سی توصیف کرد! در بیانیه رسمی وزارت اطلاعات آمده بود: “اطلاعات به دست آمده حکایت از اداره تعدادی از شبکه‌های رادیویی، تلویزیونی، سایت‌های خبری ضدانقلاب و وابسته به عناصر فراری فتنه ۸۸ توسط هسته مرکزی مستقر در ارگان عملیات روانی سازمان جاسوسی دولت انگلیس (موسوم به بی.بی.سی) دارد. برخی از رسانه‌هایی که تاکنون ارتباط یا وابستگی آنها به هسته موصوف، محرز شده است عبارتند از: سایت‌های جرس، کلمه، ملی مذهبی، نوروز، ندای سبز آزادی، روز آنلاین، گذار، خودنویس و سحام نیوز. شبکه‌های رادیویی R.F.I (فرانسه)، دویچه وله (آلمان)، رادیو فردا (آمریکا). شبکه‌های تلویزیونی B.B.C (انگلیس)، V.O.A (آمریکا)، من و تو (انگلیس).”
همزمان شاخه امنیتی سپاه پاسداران که به تازگی تبدیل به سازمان اطلاعات هم شده بود، ضمن دستگیری های گسترده فعالان رسانه ای و اینترنتی در ایران که با عناوینی همچون عملیات “چشم روباه”، شبکه براندازی نرم “دارکوب” و “طرح فتنه عمیق” نامگذاری می شد، هر چند وقت یکبار مدعی کشف و دستگیری یک شبکه مرتبط با رسانه های خارجی در ایران می شد.
اطلاعیه اخیر وزارت اطلاعات که اینبار بی بی سی را متهم به “دزدی اسناد آرشیوی” کرده است، البته بی ارتباط به ماجرای اخیر دیدار حسن روحانی و نخست وزیر انگلیس در نیویورک نیست، اما می تواند آغاز دور جدیدی از فشارها به فعالان مطبوعاتی در ایران هم باشد.
