رسا قاضی نژاد
در حالیکه حتی خبرگزاری نزدیک به دولت “فرار مغزها” را تایید و برخی روسای دانشگاه ها صراحتا بر وجود آن تاکید کرده اند، محمود احمدی نژاد ترجیح داد با انکار این موضوع، بگوید: “فرار مغزها، واژه درستی نیست”.
محمود احمدی نژاد دیروز پس از آنکه در سالن اجلاس سران حاضر شد و در چهاردهمین جشنواره تحقیقات علوم پزشکی رازی سخنرانی کرد، در میان خبرنگاران حضور یافت و در پاسخ به پرسشی در ارتباط با فرار مغزها گفت: ”از نظر من واژه فرار مغزها واژه درستی نیست. نگاه ایرانیان در طول تاریخ نگاه جهانی بوده و فرهنگ و تمدن و اندیشه ایرانی با رفت وآمدها گسترش پیدا کرده است.”
وی افزود:“ایرانی‌ها هر کجا هستند قلبشان به عشق ایران می‌تپد و به ایران توجه دارند، ما از آنها خواسته‌ایم در هر کجای دنیا هستند در خدمت جامعه بشری باشند و این نیز خود بزرگ‌ترین کمک به ملت ایران است.“
احمدی نژاد در ادامه با بیان اینکه ”خدا را شکر می‌کنیم که ملت ایران ملتی پرتوان و با نگاهی انسانی در خدمت کل جامعه بشری است” گفت: ”البته طبیعی است که ما تلاش می‌کنیم در وهله اول از این توانمندی‌ها در سرزمین ایران و برای ملت ایران استفاده کنیم.”
نادیده گرفتن آمارهای مربوط به فرار مغزها اولین بار نیست که از سوی احمدی نژاد صورت می گیرد؛ او سال گذشته نیز در جمع نخبگان و تجار ایرانی مقیم امارات، تعبیر فرار مغزها از ایران را “تعبیری غلط” دانست و اعلام کرد که ”دولت نهم از سفر ایرانی‌ها به همه جای دنیا حمایت می‌کند”.
احمدی‌نژاد در آن مراسم همچنین بدون اشاره به “فرار سرمایه‌های ایرانی به دوبی” تاکید کرد که به نظر او “پیشرفت امارات متحده عربی، پیشرفت ایران و پیشرفت ایران، پیشرفت امارات است.”
به گزارش سایت خبری آفتاب، این اظهارات احمدی‌نژاد و تاکید او بر اینکه فرار مغزها تعبیر غلطی است، در شرایطی مطرح شده که بنا بر آمارهای موجود، بخش عظیمی از سرمایه‌هایی که منجر به توسعه سریع امارات متحده عربی گشته توسط ایرانیانی فراهم شده که به دلیل ناامنی اقتصادی، قوانین دست و پاگیر اقتصادی یا دلایل دیگر سرمایه‌گذاری در کشوری به غیر از ایران را ترجیح می‌دهند. این سرمایه در برآوردهای اغراق‌آمیز گاه تا حدود 200 میلیارد دلار و حداقل 35 میلیارد دلار تخمین زده شده است.
فرار مغزها، یک واقعیت تلخ
مهاجرت نخبگان جامعه فرار مغزها نامیده می شود که البته این عبارت عملا وقتی در ادبیات سیاسی ایران رایج شد که در جریان انقلاب فرهنگی آیت الله خمینی رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی هشتم آبان 58 خود گفت: “….منافقین هی میگویند مغزها دارند فرار میکنند. به جهنم که فرار میکنند. این دانشگاه رفته‌ها، اینها که همه اش دم از علم و تمدن غرب میزنند، بگذارید بروند. ما این علم و دانش غرب را نمی‌خواهیم. اگر شما هم میدانید که اینجا جایتان نیست فرار کنید. راهتان باز است”.
در سالهای بعد همزمان با جنگ و بحران های سیاسی و اقتصادی بر مهاجرت نخبگان افزوده شد اما در دهه هفتاد همزمان با زمینه سازی روسای جمهوری وقت و بنا بر آمار، کمی از این مهاجرت ها کاسته شد. این آمار، به ویژه پس از دوم خرداد 76 به شدت کاهش پیدا کرد، اگرچه پس از حادثه کوی دانشگاه، ممجددا یک موج صعودی را شاهد بود. در پی روی کار امدن دولت احمدی نژاد، موج فرار مغزها از ایران، به حداکثر میزان خود پس از سال های اولیه پس از پیروزی انقلاب رسید. بطوریکه سایت خبری آفتاب چندی پیش نوشت: “انتقاد رئیس‌جمهور از تعبیر فرار مغزها در شرایطی است که سالانه بین 150 تا 180 هزار نفر از ایرانیان تحصیلکرده برای خروج از ایران اقدام میکنند و طبق آمار صندوق بین المللی پول، ایران از نظر فرار مغزها در بین 91 کشور در حال توسعه و توسعه نیافته جهان در مقام نخست قرار دارد.”
بنا بر برآوردهای رسمی، هزینه ناشی از اثر مهاجرت سالانه بین 150 تا 180 هزار ایرانی با تحصیلات عالی، معادل خروج حدود 50 میلیارد دلار سرمایه در سال از کشور است.
خبرگزاری فارس هم اخیرا در گزارشی اعلام کرد که رقابت شدیدی در میان کشورهای مهم دنیا برای جذب فارغ التحصیلان ایرانی وجود دارد و سرمایه گذاری‌های آنها برای جلب فارغ التحصیلان سطح بالای ایران هر سال رو به افزایش است. این خبرگزاری نوشت که کشورهای سرمایه‌گذار در جذب این دانشجویان ایرانی بسیار فعال هستند و جذب این دانشجویان ایرانی در میان کشورهای مهم به یک رقابت شدید تبدیل شده است.