در پی ابراز نگرانی برخی چهره های حکومتی نظیر آیت الله احمد جنتی از فعالیت سیاسی اصلاح طلبان و حضور آنان در انتخابات مجلس دهم، غلامعلی حدادعادل، از نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی نیز طی اظهاراتی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که “عده ای با شعار اعتدالگرا برای تصرف مجلس برنامه ریزی کرده اند.”
غلامعلی حدادعادل در نطق میان دستور خود در صحن علنی مجلس شورای اسلامی خطاب به حسن روحانی رییس دولت جمهوری اسلامی گفت: “جناب آقای روحانی، شما با شعار اعتدال به پیروزی رسیده‌اید. مردم انتظار دارند که اعتدال توضیح داده شود تا هرکس نتواند خود را زیر نقاب اعتدال مخفی کند. این همان بلایی است که بر سر شعار اصلاحات آمد. ما نگرانیم که بعضی از فعالان فتنه ۸۸ با شعار اعتدال به دولت شما راه پیدا کنند. آنان می‌خواهند زبان منتقدان دولت را با انگ و رنگ افراط‌گرا ببندند.”
او که پس از شکاف و چند دستگی میان اصولگرایان به ریاست این فراکسیون رسیده است، همچنین مدعی شد: “به نظر می‌رسد عده‌ای که خود به‌علت افراط‌گرایی مولد بحران و فتنه بوده‌اند، با انتخاب شعار دوقطبی اعتدالگرا ــ افراط‌گرا از هم‌اکنون برای تصرف مجلس آینده برنامه‌ریزی کرده‌اند. جناب آقای روحانی، هر افراطی افراط دیگری را در مقابل خود موجب می‌شود.”
او از رقبای حسن روحانی در انتخابات مجلس بود و در تمام مناظره های انتخاباتی بر علیه حسن روحانی و محمدرضا عارف، دو کاندیدای مورد حمایت اصلاح طلبان موضع گیری می کرد همچنین ادعا کرد: “به رئیس جمهور عرض می‌کنم که مطمئن باشید در مجلس هیچ اراده جمعی و جناحی برای تضعیف دولت وجود ندارد، فرآیند تصویب بودجه در مجلس گواه صحت این مدعاست.”
او در حالی که طی ۸ سال گذشته و در دوره ریاست محمود احمدی نژاد و اصولگرایان بر دولت، تمام مدیران اصلاح طلب و یا میانه رو برکنار و پس از انتخابات مناقشه برانگیز ۸۸ نیز تعداد زیادی از آنها بازداشت شده اند و همچنان در زندان بسر می برند از حسن روحانی خواست تا از برکناری مدیران دولتی که از طیف اصولگرایان در دولت ونهادهای زیر مجموعه باقی مانده اند خود داری کند.
او در این ارتباط نیز گفت: “این کارها و روش‌ها (برکناری اصولگرایان از سمت های دولتی) با اعتدال نمی‌سازد و نمی‌خواند و به‌نوعی افراط است که به افراط دیگری منتهی خواهد شد. نمی‌توان گفت چون دیگران و قبلی‌ها چنین کرده‌اند ما هم باید همان روش را در پیش بگیریم. یک بار و برای همیشه باید به این شیوه خاتمه داده شود. نمی‌توان مدیریت کشور را مانند توپ فوتبال هر ۴ سال و یا هر ۸ سال یک بار از پای یک جناح به پای جناح دیگر پرتاب کرد. اصلاح این روش اگر در دولت اعتدال میسر نباشد، چه‌زمانی میسر خواهد شد.”
غلامعلی حدادعادل درحالی از فعالیت سیاسی و برنامه ریزی اصلاح طلبان برای انتخابات مجلس آتی ابراز نگرانی کرده که خود و نزدیکانش از مدتی پیش جلساتی برای ائتلاف میان اصولگرایان برای حضور در انتخابات مجلس آینده، برگزار می کنند.
خود او ۷ بهمن ماه سال جاری در پاسخ به پرسش خبرگزاری ایسنا درباره برگزاری جلسات و نشست های اصولگرایان برای انتخابات آینده گفته بود: “بالاخره همیشه جناح‌های سیاسی با توجه به نتایح به دست آمده در انتخابات و شرایط کشور با یکدیگر بحث و مشورت می‌کنند اما چون هنوز تا انتخابات فاصله داریم به یک جمع‌بندی نهایی منجر نشده اما به هر حال یکی از گذرگاه‌های مهمی که در پیش‌روی ما است انتخابات آینده مجلس است.”
نگرانی اصولگرایان و چهره های حکومتی از انتخابات آینده مجلس در چندماه اخیر و مدتی پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی شکل جدی تری به خود گرفته است. اصولگرایان با حمایت تمام قد از محمود احمدی نژاد و همچنین وقایع روی داده در جریان انتخابات مناقشه برانگیز ۸۸ دچار ریزش محسوسی در پایگاه مردمی خود شده اند.
۲۲ دی ماه محمدرضا باهنر، عضو هیات رییسه مجلس نهم طی اظهاراتی با گفتن اینکه “باید بدانیم بخشی از اصولگراها به روحانی رای دادند و مرز اصلاح طلبی و اصولگرایی در این دوره از انتخابات به هم ریخت” این احساس خطر اصولگرایان را این گونه ترجمه کرده بود: “خطر تغییر جریان در مجلس آینده وجود دارد؛ یخ اصلاح طلبان با آمدن دولت جدید، در حال آب شدن است؛ برخی فتنه گران می‌خواهند فتنه جدیدی را به وجود آورند.”
او که در میان دبیران استانهای جمعیت موتلفه اسلامی این اظهارات را مطرح می کرد یکی از نگرانی های همفکران خود همچون غلامعلی حدادعادل را “بکار گیری اصلاح طلبان در سطوح مختلف دولت” اعلام کرده و گفته بود: “آقای روحانی هیچگاه آدم تشکیلاتی نبوده و به همین دلیل برای خود نیرو نداشته است و پس از پیروزی در انتخابات مجبور بود از نیروهای دیگران استفاده کند و توقع ما نیز این بود که از همه جریانها استفاده کند، هر چند در سطح کلان نیروهای ساختار شکن حضور ندارند؛ اما در مراحل پایین‌تر تندرو های اصلاح طلب حضور دارند.”
پیش از محمدرضا باهنر البته در ۱۲ دی ماه احمد جنتی دبیر شورای نگهبان نیز در جمع “نخبگان ارزشی و اصولگرای” گیلان گفته بود: “همدلی، وحدت و انسجام نیروهای دلسوز، ارزشی، انقلابی و اصولگرا در این شرایط لازم و ضروری است. امروز در شرایطی که جریان‌های سیاسی انحرافی دارند افرادی را جذب می‌کنند، برای اینکه جلوی آنها گرفته شود باید نیروهای حزب‌الهی وحدت و انسجام خود را بیشتر کنند.”
او که در سمت دبیری شورای نگهبان بررسی صلاحیت و تایید ادوار مختلف انتخابات را برعهده دارد و اخیرا سخنگوی سابق شورای نگهبان مدعی بی طرفی وی شد، تاکید کرده بود: “اصولگرایان حرکت کنند، از گذشته عبرت بگیرند، نقاط ضعف خود را بشناسند و آنها را برطرف کنند. بعضی‌ها برای مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی دارند طراحی می‌کنند و نقشه می‌کشند، باید مراقب بود که به اهداف شوم خود نرسند. البته شورای نگهبان هم با اقتدار در چارچوب قانون به وظایف خود عمل می‌کند.”
عبور از نگرانی به ترس
از سوی دیگر اظهارات برخی مشاوران حسن روحانی و همچنین برخی از فعالان سیاسی اصلاح طلب طی چند ماه اخیر نگرانی اصولگرایان را به مرز ترس رسانده است.
از جمله مشاور ارشد حسن روحانی ۲۲ دی ماه در گفت و گویی با روزنامه آرمان سئوالات پی در پی برخی اعضای مجلس از وزرای دولت حسن روحانی و دادن اخطارهای مکرر به آنها را برنامه ریزی شده و حاصل جناحی عمل کردن اکثریت اصولگرایان در مجلس نهم دانسته بود.
اکبر ترکان همان زمان اظهارات اخیر حدادعادل که گفته است “در مجلس هیچ اراده ای برای تضعیف دولت وجود ندارد” را رد وتاکید کرده بود: “ماهیت سیاسی مجلس با دولت متفاوت است. چون بسیاری از نمایندگان مجلس طرفدار فکر و جناح آقای روحانی نبودند در حال حاضر بر اساس ماهیت اندیشه سیاسی خود، با دولت تقابل می‌کنند. بنابراین در دولت نگران این گونه برداشت‌ها نیستیم و معتقدیم تقابل برخی نمایندگان و دولت که اکنون تحت عنوان سوال از وزرا آن هم به تعداد زیاد به جریان افتاده است؛ طبیعی و بر اساس ماهیت سیاسی مجلسیان است.”
وی همچنین اعلام کرده بود: “بسیاری از نمایندگان مجلس نهم به لحاظ سیاسی طرفداران دکتر روحانی نبودند و نیستند و اکنون هم بر اساس مبانی اعتقادی خود عمل می‌کنند. این خط مشی بر اساس رویکرد دکتر روحانی و دولت تدبیر و امید نیست. بنابراین رفتارشان با دولت طبیعی است. تا آخر دوره هم این نمایندگان محترم در همین مسیر خواهند بود. مردمی که به این نمایندگان رای دادند به رفتار، افکار و عملکرد آنها به دقت نگاه کنند اگر می‌پسندند دور بعد هم این برخورد را با آنها داشته باشند وبه اصطلاح دوباره به این نمایندگان اعتماد کنند، اگر هم نمی‌پسندند برای مجلس آینده فکری کنند.”
مشاور ارشد حسن روحانی پیشتر در مردادماه سال جاری در آستانه تشکیل دولت و جریان رای اعتماد به کابینه حسن روحانی نیز طی مقاله ای در روزنامه شرق با اشاره به تنش های احتمالی میان مجلس اصولگرای نهم با دولت حسن روحانی گفته بود: “مردم عزیز، در اقصی‌نقاط کشورمان با دنبال‌کردن نقطه‌نظرات نمایندگانشان، می‌توانند درک بهتری از مواضع آنها داشته باشند. رای‌اعتماد به کابینه رییس‌جمهوری که منتخب اکثریت مردم است، بزنگاه خوبی است برای محاسبه میزان نزدیکی نظرات نمایندگان با مردمی که به آنها رای داده‌اند. فکر خوبی است اگر از مردم عزیز کشورمان خواسته شود که فرمایشات نمایندگانشان را به‌دقت گوش کنند. اگر این حرف‌ها، حرف دلشان بود در دور بعدی هم دوباره به آنها رای می‌دهند. اما اگر نظرات و حرف‌های برخی نمایندگان، حرف دل مردمی نیست که به آنها رای داده‌اند در دور بعد، در رای‌دادنشان تجدیدنظر کنند.”
البته اکبر ترکان تنها چهره دولتی نیست که نسبت به تقابل مجلس با دولت اظهار نظر کرده است. ۱۸ دی ماه محمدباقر نوبخت با اشاره به سئوالات و کارت زردهای پی درپی اعضای مجلس به وزرای دولت حسن روحانی اظهاراتی مشابه اکبرترکان را مطرح کرده بود.
سخنگوی دولت گفته بود: “اینکه این سئوالات با چه انگیزه ای مطرح می شود و اینکه وزرا علاوه بر اینکه به سوالات پاسخ می دهند، باید چه اقدام دیگری انجام دهند، باید بگویم که راه دیگری جز پاسخگویی قانونی را موجه نمی دانیم ضمن اینکه اعتقاد داریم در یک محیط شفاف با مردمی هوشمند روبه رو هستیم که همه چیز را زیر نظر دارند و ارزیابی می کنند و همچنین با توجه به مردم سالاری که نظام ما دارد مردم فرصت دارند دیدگاه های خود را درباره مسئولان اعلام کنند که از این جهت انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز فرصتی بوده که مردم رضایت یا عدم رضایت خود را از نمایندگان اعلام کنند.”
۷ بهمن ماه مرتضی مبلغ معاون سیاسی وزارت کشور در دولت محمد خاتمی نیز طی گفتگویی با خبرگزاری ایلنا درباره مخالفت ها و انتقاداتی که نمایندگان اصولگرای مجلس از دولت حسن روحانی می کنند، تحلیل خود را ارایه کرد.
مرتضی مبلغ گفته بود: “مردم ما به خوبی با این روش ها و به ویژه با رفتارهای متناقض برخی از نمایندگان مجلس در دوران دولت گذشته و دولت امروز آگاه هستند. خوشبختانه دولت نیز با کمال بزرگواری از کنار این نحوه رفتار مجلس گذشته و خواهد گذشت که این باعث عزت و محبوبیت هرچه بیشتر دولت خواهد شد و متقابلا نسبت به برخی از نمایندگان مجلس سئوال ها و ابهامات بیشتری در ذهن مردم بوجود خواهد آمد.”
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین در باره انتخابات آتی مجلس نیز تاکید کرده بود که “به نظر می رسد نگرانی و اضطراب محسوسی در اصولگرایان بوجود آمده چرا که آنها احساس می کنند در ادامه انتخابات ریاست جمهوری در یک فرآیندی از دو مینوی شکست های جدید قرار می گیرند و مجلس دهم را نیز از دست خواهند داد، به ویژه اینکه رفتار این جریان ها در هشت سال گذشته به گونه ای بوده است که ناکارآمدی های مفرطی در عرصه مدیریت اجرایی جامعه به نمایش گذاشته و مردم را با دردسرهای گسترده ای مواجه کرده است. به نظر می رسد که تلاش های زودهنگام در ارتباط با انتخابات مجلس بین اصولگرایان به همین دلیل صورت می گیرد. آنها به نحوی تلاش می کنند تا جلوی عدم موفقیت خود را در سال های آتی بگیرند.”
این تحلیل معاون سیاسی وزارت کشور دولت خاتمی با واکنش های زیادی در میان اصولگرایان و بیش از پیش موجب نگرانی اصولگرایان و حامیان حکومتی آنها شد تا جایی که ارگان اینترنتی اداره سیاسی سپاه پاسداران از این اظهارات به عنوان “آتش تهیه” اصلاح طلبان برای انتخابات پیش رو یاد کرد.
وبسایت بصیرت در این باره نوشت: “در عملیات‌های نظامی، اغلب پیش از آغاز حمله، منطقه هدف مورد بمباران و گلوله باران قرار می‌گیرد که اصطلاحاً به آن ریختن “آتش تهیه” گفته می‌شود. ریختن آتش تهیه، علاوه برآشفتگی در موضع حریف، شاید یکی از اصلی‌ترین کارکردهای آن به نوعی عملیات روانی از طریق ایجاد رعب و وحشت در جبهه طرف مقابل باشد. ریختن آتش تهیه تنها در صحنه نبرد نظامی کاربرد ندارد و در صحنه سیاست نیز قابل مشاهده است اظهارات اخیر “مرتضی مبلغ” در گفت و گو با خبرگزاری ایلنا (دوشنبه هفتم بهمن ماه) را می‌توان بخشی از آتش تهیه جریان اصلاح‌طلب خواند که علی‌رغم طرح موضوعات مختلف، این بار به طور محوری، مجلس آینده را نشانه رفته است.”
اختلافات داخلی و چند دستگی اصولگرایان
از دیگر سو اما اصولگرایان که در جریان انتخابات مجلس نهم حتی موفق به ائتلاف و ارایه یک فهرست واحد، چه در تهران و چه در استانهای مختلف نشدند، در دوسال گذشته به دلیل اختلافات داخلی چند شقه و دچار چند دستگی شده اند و در این راه، آنها که اکثریت مجلس را در دست دارند به دو فراکسیون اصولگرایان و رهروان ولایت منشعب شده اند. البته اصولگرایان تندرو همچون اعضای جبهه پایداری نیز در سه سال گذشته نشان داده اند که همواره آماده جدایی از هر دو طیف اصولگرایان هستند.
در همین ارتباط پس از پیروزی حسن روحانی روشن شد برخی از اصولگرایان، از هر دو فراکسیون اکثریت مجلس، فراکسیون رهروان ولایت و فراکسیون اصولگرایان، حاضرند به اعضای حامی دولت در مجلس تحت عنوان یک فراکسیون جدید بپیوندند.
۲۴ بهمن ماه سال جاری عابد فتاحی از اعضای مجلس شورای اسلامی از ایجاد ساز و کار تشکیل فراکسیونی تحت عنوان “صدای ملت” با حضور ۷۰ نماینده اصولگرا، اصلاح طلب و مستقل به عنوان فراکسیونی حامی دولت خبرداده بود.
او در حالیکه از چندماه پیش خبرهایی درباره تشکیل این فراکسیون در مجلس در سطح رسانه ها منتشر می شد، درباره علت تاخیر ایجاد این فراکسیون گفته بود: “سازوکار تشکیل فراکسیون اصلاح طلب «صدای ملت» انجام گرفته و این فراکسیون در حدود ۷۰ عضو از نمایندگان مجلس خواهد داشت؛ این تعداد باعث می شود وزن سه فراکسیون اصولگرایان، رهروان ولایت و صدای ملت در مجلس متعادل شود. ما تا امروز تنها به خاطر آقای لاریجانی رئیس مجلس تشکیل این فراکسیون به تاخیر انداختیم؛ چرا که با تشکیل فراکسیون صدای ملت بیشترین ریزش را فراکسیون رهروان خواهد داشت.”
27 بهمن ماه وبسایت اینترنتی فردانیوز نزدیک به اصولگرایان هم در تحلیلی ایجاد فراکسیون جدید در مجلس وشکاف و چند دستگی میان اصولگران را دارای شباهت با تغییرات در مجلس پنجم که در نهایت به پیروزی اصلاح طلبان در مجلس ششم منجر شد دانست.
این وبسایت خبری تحلیلی نوشت: “در نتیجه وضعیت رقابتی در مجلس پنجم سه فراکسیون شکل گرفت که شامل فراکسیون جناح راست که دارای اکثریت نسبی بود و فراکسیون حزب الله خوانده می‌شد و فراکسیون کارگزاران، گروه‌های خط امام و تشکل‌های کارگری که فراکسیون مجمع حزب الله نامیده می‌شد و نمایندگان غیر وابسته به هر دو فراکسیون که مستقل خوانده می‌شدند، تشکیل شد. بدین ترتیب نزدیکی تعداد اعضای فراکسیون رقیب بر اهمیت مستقل‌ها در مجلس افزود. فعل و انفعالات جدید مجلس نهم نیز بی‌شباهت به اتفاقات و خط بندی‌های سیاسی مجلس پنجم نیست.”
فردانیوز همچنین اضافه کرده بود: “شکل گیری فراکسیونی جدید آنهم در زمانی که مجلس از نیمه گذشته است نشان دهنده نوعی خط بندی سیاسی برای کنترل مجلس نهم و در دست گرفتن سکان و همچنین صندلی‌های مجلس آتی است. در این روند شاهد نوعی سازمان بندی برای آینده هستیم که تنها منحصر به مجلس نمی‌شود زیرا تیم رسانه‌ای خاصی نیز در پس این جریان در حال شکل‌گیری است تا با تمام قوا کارگزاران جدیدی در این روند شکل بگیرد که البته در این روند آرایش داخلی مجلس دستخوش تغییرات جدی می‌شود و متعاقب آن باید شاهد مجلس جدیدی در سالهای پیش روی مجلس نهم باشیم.”
گام به گام از دولت به مجلس و خبرگان
این تحلیل سایت نزدیک به اصولگرایان در حالی منتشر شد که پیش از این برخی چهره های نظامی و امنیتی پس از واگذاری دولت از سوی اصولگرایان، سناریوهایی هم چون دولت انتقالی و تلاش اصلاح طلبان برای فتح سنگر به سنگر را مطرح کرده بودند.
روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران چندی پیش پا را از فرماندهان سپاه فراتر گذاشته و طی مقاله ای با تشبیه اصلاح طلبان به زنی که توسط شوهرش سه طلاقه شده و بر اساس فقه ازدواج مجدد او با شوهر سابق تنها به واسطه ازدواج با فردی دیگر(محلل) آنهم به مدت کوتاهی ممکن است نوشته بود: “این جماعت بعد از فتنه ۱۳۸۸ راه را برای بازگشت مجدد بسته دیده‌اند و مهره‌‌های سفیدی هم برای به میدان فرستادن نداشتند. لذا نه عارف و نه روحانی نمی‌توانند مسیر مدنظر آنان را باز نمایند چرا که روحانی و ایضاً عارف از معتقدین به نظریه ولایت فقیه هستند اما به جهت پیوندهای عاطفی با برخی اعضای این حلقه، می‌توانند نقش محلل را جهت بازگشت به نظام فراهم آورند.”
نگرانی به ترس تبدیل شده اصولگرایان و برخی نهادهای تحت نظر رهبر جمهوری اسلامی از حضور اصلاح طلبان و میانه روها در عرصه سیاسی اما تنها به دولت و مجلس آینده منحصر نمی شود. این موضوع فراتر و آنگونه که احمد جنتی گفته بود با انتخابات آتی مجلس خبرگان رهبری نیز پیوند می خورد.
پیش از این در نیمه دوم دی ماه سال جاری یکی از بولتن های داخلی سپاه پاسداران نوشته بود: “چندی است که برخی اخبار از فعالیت و تکاپوی علی اکبر هاشمی رفسنجانی برای انتخابات خبرگان رهبری به گوش می رسد. براساس این اخبار تیمی دراین رابطه تشکیل شده که اعضای این تیم در دیدارهای جداگانه‌ای با فرزندان آیت الله جوادی آملی، آیت الله فاضل لنکرانی و آیت الله دری نجف آبادی در صدد مجاب کردن این افراد برای شرکت در انتخابات مجلس خبرگان هستند. ظاهرا این تیم قصد دارد تا هیئت رئیسه‌ای جدید در مجلس خبرگان رهبری با محوریت هاشمی تشکیل شود.”
برخی سایت های نزدیک به نهادهای حکومتی نیز همزمان مدعی تلاش افراد نزدیک به اکبر هاشمی رفسنجانی برای جلب رضایت حسن روحانی جهت شرکت در انتخابات خبرگان رهبری به همراه علی اکبر ناطق نوری و سید حسن خمینی شده بودند.
به نظر می رسد که ترس و نگرانی اصولگرایان هم اکنون تنها منحصر به از دست دادن دولت نیست و آنها درباره انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی و همچنین انتخابات مجلس خبرگان رهبری نیز اضطراب دارند.
