صدای ماندگاربزرگ مرد دوبله ایران را کسی فراموش نمی کند. آنکه با صدای خود رنگی خاص به فیلم ها می داد و هرهفته در”صبح جمعه باشما” دل ایرانی را شاد و لبانش را می خنداند. آخرین گفت و گوی منوچهرنوذری را دراین شماره هنرروز تقدیم همه دوستدارانش می کنیم…
گفت و گو با منوچهرنوذری
دراین حرفه همه کارکرده ام
منوچهر نوذری “زادهٔ ۱۳۱۵خ - درگذشتهٔ ۱۶ آذرماه ۱۳۸۴”. بازیگر تئاتر، سینما، رادیو و تلویزیون ایران. بیش از نیم‌قرن در این حیطه‌ها به فعالیت پرداخت. فعالیت هنری خود را در سال ۱۳۳۲ آغاز کرد و از اولین بنیان گذاران دوبله در ایران بود. نوذری، در روز چهارشنبه ۱۶ آذر ماه ۱۳۸۴ به علت بیماری ریوی و عفونت کلیوی در بیمارستان مدرس تهران درگذشت.
استاد از خودتان بگویید.
منوچهر نوذری هستم متولد 1315. پنجاه سال است که فعالیت هنری می کنم. از هفده سالگی دوبله را شروع کردم، بعد از دو سال دوبله باعث آغاز فعالیت در رادیو شد.
چطور وارد رادیو شدید؟
در فیلمی صحبت می کردم به نام خانه قایقی با حضور کری گرانت و سوفیا لورن. جای کری گرانت من حرف می زدم و به جای سوفیا لورن خانم ژاله علو. آن زمان خانم ژاله علو در رادیو بودند در داستان های شب و خیلی از برنامه های رادیو گویندگی می کردند. رییس وقت رادیو این فیلم را در سینما دیدند و از خانم ژاله پرسیده بودند: این پسره کی بود که با شما در فیلم خانه قایقی حرف می زد؟ خانم ژاله گفت بود منوچهر نوذری. گفته بود: ایشون رو به رادیو دعوت کنید. گفتم: نه این جوری نمی آم ! در حقیقت تا دیدم دعوت شدم ژست گرفتم. گفتم باید دعوت نامه ارسال بشه. ایشون دعوت نامه رسمی از طرف رییس رادیو آوردند به این مضمون: هنرمند توانا آقای منوچهر نوذری به وجود شما در رادیو نیاز هست خواهش می کنم تشریف بیاورید.
خانواده هیچ مشکلی برای این کار نداشتند؟
به سختی اجازه پدر را گرفتم. مخالف بودند. عاقبت رفتم تا امروز که بیشتر از پنجاه سال است. من 18 ، 17 ساله بودم که کار دوبله را آغاز کردم.
اساتید شما چه کسانی بودند؟
هر آنچه در این حرفه بلد هستم از آموخته های استاد هوشنگ لطیف پور است و بعد هم زنده یاد ایرج دوستدار. این عزیزان مربی های من بودند. در فیلم دختر نمکزار که آقای لطیف پور دوبله می کردند رل جوان اول را که مارچلو ماسترویانی بود فریدون خان ثقفی می گفتند. رل بدمن فیلم را زنده یاد ایرج دوستدار و نقش جیمی آرتیسته کمدین را من گفتم. اولین بار بود که پشت میکروفن می نشستم اما به دلیل علاقه زیاد و تماشای فراوان فیلم موفق شدم.
تفاوت دوبله های قدیمی با امروزدر چیست؟
در آن زمان گوشی نبود تا صدای اصلی هنرپیشه فیلم برای دوبلور کمک باشد. به صورت فیلم فارسی دوبله می شد. یک بار فیلم دیده می شد و بعد از قطع کردن صدا روی لب های هنرپیشه حرف می زدیم. قدیمی ها که بهترین بودند، تنبل نبودند به خاطر اینکه با گوشی بار نیامدند که سر پایین با صدای هنرپیشه شروع کنند و از سینک لب غافل شوند. به همین جهت تطبیق لب دقیق تر بود. بسیاری از گوینده های جدید بسیار با ذوق و مستعدند اما کار مثل قدیم با تیزبینی انجام نمی شود و صنعت ماشینی شدن به این حرفه لطمه زده است. دیگر دوبله پنج روزه فیلم به صرفه نیست. به همین دلیل یک روزه انجام می شود. البته کسانی که به این کار وارد نیستند و از دور دستی برآتش دارند تعجب می کنند که یک یا دو روز برای دو ساعت فیلم ?! تکه تکه می بایست فیلم تکرار بشود و بعد ضبط. اگر مورد پسند نبود مجدداً. من دوبله الان را نمی پسندم به دلیل همین به اصطلاح ماشینی شدن آن. دلسوز به حال این حرفه کم شده است. یعنی فقط برای نمایش به فارسی، برگردان می شود، اما باز هم دوبله ما معتبرتر از بسیاری کشورها است.
تفاوت دوبله ما با دیگر کشورها چقدر است؟
سه سال مصر بودم. برای مردم مصر فیلم به زبان عربی کارگردانی کردم. همین فیلم در استودیو دوبله می شد و دیدم دوبله ما چیز دیگری است. در آلمان و اتریش هم از نزدیک شاهد روند دوبله شان بودم ابداص قابل مقایسه نبود. دوبله ما همیشه در دنیا بعد از ایتالیا دوم بود. در ایتالیا فیلم های موزیکال هم دوبله می شد و در ایران ما از فیلم اشک ها و لبخندها و بعد هم بانوی زیبای من و… که شروع به دوبله فیلم های موزیکال کردیم، یکه شدیم. کار دوبله ما بسیار بسیار عالی بود و به این دلیل روی کلمه «بود» تکیه می کنم که امروز رضایت کافی نداریم. دوبله ما شاهکار بود. گاهی اوقات می شد ادعا کرد که از خود فیلم سر است. تندگویی و سرعت در جمع کردن فیلم به این حرفه ضربه می زند.
فکر می کنید برای نجات دوبله و بازگشت به دوران اوج چه باید کرد؟
غصه من این است که چرا ما که توانایی مان آن بود به اینجا رسیده ایم. مسوولین باید به فکر بیفتند لااقل یک یا دو سریال، فیلم سینمایی، دکومانتر به سبک قدیم به شیوه درست دوبله کنند تا علاقه مندان دوبله لذت ببرند و شکر بگویند. چند وقت پیش بعد از مدت ها در دو فیلم به جای جک لمون حرف زدم. روزنامه ها نوشتند: خدا را شکر بعد از مدت ها شاهد یک دوبله خوب بودیم. هستند کسانی که قدر دوبله خوب را می دانند و قدرت تشخیص دارند. ما باید قدر این مردم را بدانیم و سعی در برآورده کردن خواسته شان داشته باشیم.
در دوبله جای چه کسانی حرف زده اید؟
من به جای بیشتر کمدین ها حرف زده ام. جک لمون، دنی کی، باب هوپ، باد ابوت، لو کاستلو، توتو، فرناندو و…
اولین فیلمی که مدیریت دوبله آن با شما بود چه نام داشت؟
اولین فیلم که مدیریت آن برعهده من بود پیرمرد و دریا اثر ارنست همینگوی با بازی اسپنسر تریسی بود. رل اسپنسر تریسی را به دوست هنرمندم ستاره دوبله کشورمان مرد هزار حنجره منوچهر اسماعیلی وا گذار کردم.
به غیر ازدوبله بازیگری هم می کنید.
بازیگری در سریال و تلویزیون. در فیلم های سینمایی، بازی و کارگردانی هم کرده ام. سال ها کارگردانی در رادیو، برنامه صبح جمعه با شما، تئاتر، مدیر دوبلاژی و گویندگی. شاگرد مکانیک که وارد تعمیرگاه می شود به محض ورود روغنی می شود اما من نه. طی این سال ها در این حرفه همه کار کردم. به لطف خدا همه را آزمایش کردم و می شود گفت که مردم عزیز استقبال کرده اند. همیشه از خداوند سپاسگزار و شاکرم.